عوامل آرامش درقرآن

به گزارش کودک پرس ، انسان در زندگی به دنبال آرامش روحی خویش است. آرامشی که به زندگی انسان معنا دهد و آن را لذت بخش سازد، این آرامش می‌تواند کلبه کوچک و تنگ را به کاخی بزرگ و نورانی تبدیل کند و محرومیت از آن، کاخ پادشاهی را به صورت قفس و زندان درآورد. برای رسیدن به این آرامش به تکیه گاهی که در سختی ها به او پناهنده شد نیاز است، اتکایی که دارای قدرت بی انتها باشد و پناهندگی به آن، امنیت را برای اوبه همراه آورد.

 

عوامل آرامش درقرآن

‎۱ـ ‎ایمان: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَهَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ» (فتح، ۴)‏

‎ ‎او کسى است که سکینه و آرامش را در دلهاى مؤمنان نازل کرد تا ایمانى بر ایمانشان افزوده شود، لشکر آسمان‌ها و زمین از آن خداست و خداوند دانا و حکیم است‏‎‌.

‎ ‎این سکینه عبارت است از آنکه خداوند درباره آنان لطفى نماید و در اثر آن چنان بصیرتى به حق پیدا کنند که روحشان آرامش یابد و این بصیرت در اثر کثرت ادلّه‏اى است که دلالت بر وجود حق دارد، و این نعمت مخصوص مؤمنین است، و امّا غیر مؤمنین روحشان با اوّلین شبهه‏اى که بر آنان وارد مى‏شود گرفتار شک و تردید خواهد شد، زیرا آنان از آرامش یقین و روح مطمئن بهره نداشته، قلبشان در اضطراب است.

‎۲ـ ‎یاد خدا: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد، ۲۸‏) ‎

آنان که ایمان آورده و دلهایشان بیاد خداوند، آرامش یافته است‌. آگاه باشید که بیاد خدا دلها آرامش مى‏یابند‎‌. ‎

معاذ بن جبل از رسول خدا (ص) پرسید: کدام یک از اعمال محبوب‏ترین عمل نزد خدا است؟ فرمود: اینکه بمیرى در حالى که زبانت از ذکر خداى عز و جل‌تر باشد‌. (تفسیر نور الثقلین، ج ۴، ص ۱۶۲‏‎‎)

‎۳ـ ‎توکل: «..‌. وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدْراً» (۳‏) ‎

و هر که توکّل بخدا کند پس او را بس است البتّه خدا بآنچه خواهد از تدبیرش میرسد بطور قطع خدا براى هر چیزى اندازه‏اى قرار داده است: ‎

وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ یعنى و کسى که امر خود را بخدا واگذار کند و اعتماد بخوبى تدبیر و تقدیر خدا نماید پس او کافى براى اوست امر دنیاى او را کفایت نموده، و ثواب بهشت باو دهد و او را طورى قرار میدهد که محتاج بدیگرى نشود، در حدیث آمده هر کس مسرور میشود که نیرومندترین مردم باشد پس بر خدا توکّل نماید‎‌.‎

إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ یعنى می‌رسد آنچه از قضاها و تدبیرهایش را اراده کند و هیچکس نمی‌تواند از آنچه او اراده نموده منع کند‌. و بعضى گفته‏اند: یعنى امر او در هر کس که بر او توکّل کند و یا توکّل نکند نافذ است‌. حضرت کاظم(ع) فرمود: توکّل نمودن بر خدا داراى درجاتى است یکى از آنها این است که در تمامى کارهایت بر خداوند توکّل کنى پس هر چه خداوند با تو کند از او خوشنودى زیرا مى‏دانى که او در رساندن خیر و فضل بر تو کوتاهى نمى‏کند و مى‏دانى که حکم در تمامى امور از آن اوست پس با سپردن تمامى کارهایت به خداوند بر او توکّل کن و در همه امور به او اعتماد کن‌. (ارشاد القلوب، ج‏۱، ص۲۹۰‏‎)‎

۴ ـ ‎تقوا: « وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً * وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ..‌.» (طلاق، ۲و۳‏‎)‎

هر که از خدا بترسد براى او خلاصى قرار میدهید‌. و از آنجا که گمان نبرد روزى می‌دهد‎‌.

خطاها وگناهان و زمام را در اختیار هوای نفس قراردادن، مانند اسبهای چموشی است که لجام از سرآنها بیرون آورده شده و اختیار از کف سوار بیرون رفته باشد وعاقبت سوارهای خود را در آتش افکنند و مثل تقوی مانند مرکب‌های رهوار و مطیع و رام بوده که مهارشان دردست سوار است و آن مرکب‌ها با آرامش سوارهای خود را به سوی بهشت می‌برند‏‎‌.

از پیغمبر (ص) روایت شده که فرمود: کسى که زیاد استغفار کند خدا براى او از هر غم و غصّه‏اى فرج و از هر تنگى مخرج و راهى براى بیرون آمدن قرار می‌دهد‌. امام صادق(ع) فرمود: «کسی که ایمانش بالاتر و محکمتر بوده و از جهت خصوصیات ذاتی و جوهر روحی پاکتر و صافتر باشد بهتر می‌تواند از چشمه پاک تقوی استفاده کرده و به نحو کامل و اتم در مرتبه عالی تقوی قرارگیرد‌. هرگاه انسان به صفت اعلای تقوا متصف گشت البته عادات وطاعات او خالص‌تر و پاک‌تر خواهد بود‌. چون عبادت کسی مورد قبول و پسند واقع گردد به طور مسلم از بندگان مقرب پروردگار متعال خواهد بود‌.» (مصباح الشریعه، ص۲۵۲‏‎)‎

‎۵ـ ‎همسر: از نشانه‏هاى خدا این است که از جنس خودتان همسرانى براى شما آفرید تا در کنار آنها آرامش بیابید (روم، ۲۱‏‎) و از آنجا که ادامه این پیوند در میان همسران خصوصا، و در میان همه انسانها عموما، نیاز به یک جاذبه و کشش قلبى و روحانى دارد به دنبال آن اضافه مى‏کند: «و در میان شما مودت و رحمت آفرید» و در پایان آیه براى تاکید بیشتر مى‏فرماید: «در این امور نشانه‏هایى است براى افرادى که تفکر مى‏کنند» جالب اینکه قرآن در این آیه هدف ازدواج را سکونت و آرامش قرار داده است، و با تعبیر پر معنى «لتسکنوا» مسائل بسیارى را بیان کرده است‎‌.

این آرامش از اینجا ناشى مى‏شود که این دو جنس مکمل یکدیگر و مایه شکوفایى و نشاط و پرورش یکدیگر مى‏باشند بطورى که هر یک بدون دیگرى ناقص است، و طبیعى است که میان یک موجود و مکمل وجود او چنین جاذبه نیرومندى وجود داشته باشد‌. پیامبراکرم(ص) فرمود: این سخن مرد به زن که دوستت دارم هرگز از دل زن بیرون نمی‌رود‌. (وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۲۳‏‎)

● تأثیر نماز در تامین نیاز درونی و روانی انسان
بدون شک انسان برای گریز از توحش و راهیابی به زندگی انسانی و حیات طیبه و رهایی از یاس و افسردگی به یک عامل مهارکننده نیازمند است که روح او را در کنترل و تسخیر خود قرار دهد وبه هنگام پژمردگی و افسردگی او را طراوت بخشد. در میان تمامی امواج نگرانی و اضطراب قران کریم «ذکر خدا» را به عنوان برترین داروی آرام بخش و شفادهنده قلب‌ها معرفی می‌کند و «نماز» را به عنوان مصداق برتر ذکر می‌کند. نماز تمام عوامل روانشناسانه وحتی قوی‌ترین آنها را در خود جمع کرده است و به فرد اعتقادی پولادین برای تحقق آرمان‌های فکری‌اش می‌بخشد. هیچ چیز مثل نماز نمی‌تواند به اصلاح درونی افراد بپردازد و پاکسازی روان انسان راتحقق بخشد، به طوری‌که تمامی رفتار او متأثر از این روان‌پاک باشد. تمرکز و آرامش روان را در انسان احیا می‌کند. نماز یک تصفیه‌گر درونی برای روح و عمل انسان است و دادگاه وجدان انسان را بیدار و فعال می‌کند.

● چگونه می‌توان زندگی راپر بار، آینده را پر امید و محیط را پر نشاط ساخت؟
ضرب المثل فارسی «افسرده دل، افسرده کند انجمنی را» از کلمات قصاری است که گویای بسیاری از واقعیت‌ها و تلخی‌های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی برخی از افرادی است که از سلامت روحی و جسمی و نشاط و خودباوری کافی برخوردارنیستند.

● چگونه می‌توان زندگی را پر بار، آینده راپر امید و محیط را پر نشاط ساخت؟
زندگی پر بار وپر نشاط بدون سلامت فکری، روانی و جسمی فراهم نمی‌شود. از سوی دیگر، زمینه‌های سلامت فکری، روانی وجسمی با داشتن اعتماد به نفس و خود باوری فراهم می‌شود. پس انسان می‌تواند با تقویت روحیه خودباوری و اعتماد به نفس، سلامت فکری، روحی و جسمی خود را باز یابد و زمینه را برای زندگی پرنشاط، شاداب و پر بار فراهم سازد.
ورزش به عنوان یک عمل تفریحی و نشاط آور و سرگرم کننده در اوقات فراغت است و باعث حفظ سلامت بدن وجسم می‌شود.
بهداشت روانی هم وسیله‌ای برای رسیدن افراد به زندگی کامل‌تر، شادتر، هماهنگ‌تر ومؤثرتر است. بهداشت روانی با موضوع درک و شناخت فرد از خود و دیگران ارتباط دارد و شامل توانایی‌های ذهنی و بالقوه فرد، رضایت و خشنودی از هیجانات و عواطف مثبت و کنترل هیجانات منفی است.
هدف بهداشت روانی «رسیدن به یک زندگی تکامل‌یافته، شادتر، هماهنگ تر و کارآمدتر» است. شادکامی و خوشبختی نسبی است لیکن نوجوانی که از روابط سالم، سازنده ومطلوب خود با همسالان و برنامه‌ریزی مشخص در زندگی برخوردار است، فردی با نشاط و شاد خواهد بود. والدین شاد و محیط خانواده خوشایند، فرزندانی شاد به بار می‌آورند. محیط آموزشی مطلوب نیز بر روحیه نوجوان اثر می‌گذارد.
فشارهای ناشی از اشتغال طولانی ذهنی و جسمی (به‌خصوص ذهنی) علاوه بر از دست دادن نشاط و تعادل حیاتی فرد عامل مهمی در بروز بسیاری از اختلالات روانی، استرس‌ها، افسردگی‌ها می‌شود.
اوقات فراغت باعث جبران صدمات جسمی و روانی ناشی از هیجانات مداوم کاری و نیز رهانیدن انسان از کسالت ناشی از یکنواختی و انجام دادن وظایف روزانه می‌شود. برخورداری از یک برنامه جامع و پرداختن به امور تفریحی و فرهنگی که بر اساس میل و رغبت فرد صورت می‌گیرد نوعی رضایت خاطر وآرامش خیال را در فرد ایجاد می‌کند و باعث می‌شود آرامش و آسایش لازم کسب شود.
توانایی ایجاد و برقراری دوستانه در سلامت روانی و اجتماعی نقش بسیار مهمی دارد.

● راز شاد زیستن
در خصوص با نشاط بودن و داشتن زندگی همراه با شادی و آرامش مطالعات و بررسی‌های زیادی انجام گرفته است. شاد زیستن نیازمند توجه به ابعاد مختلفی در زندگی فردی و اجتماعی است که در اینجا به برخی از راهکارهای آن اشاره می‌شود:
افکار شاد و سالم داشته باشید و به خود تلقین کنید که تا این لحظه را به بهترین طریق ممکن زندگی کرده‌اید.
در حال زندگی کنید. اگر به لحظه حال نظر داشته باشید هیچ مشکل بزرگی وجود نخواهد داشت.
سرزنش کردن و احساس گناه داشتن هر دو احساساتی خطرناک و مخربند، وقتی به سرزنش خود و دیگران می‌پردازیم از مساله اصلی غافل می‌شویم. انتخاب با ماست که مهار زندگی خود را به‌دست گرفته و در حال زندگی کنیم.
لازمه شاد زیستن، جست‌وجوی زیبایی‌ها و خوبی‌هاست. این شما هستید که انتخاب می‌کنید چه چیزرا ببینید و به چه چیز بیندیشید.
تفکر مثبت سازنده است زیرا دارندگان این نوع تفکر تنها به آنچه که مطلوب آنهاست، فکر می‌کنند.
وقتی سپاسگزار نعمت‌های الهی هستیم، مرکز توجه خود را بر خواست‌های مطلوب قرار می‌دهیم.

● نتیجه‌گیری
شاداب‌سازی و ایجاد روحیه دانش‌آموزان و جلوگیری از افسردگی آنها باعث می‌شود افرادی هدفمند و کار آمد در جامعه داشته باشیم در این میان عوامل متعددی دست به‌دست هم داده تا بتواند این هدف محقق شود.
۱) مهمترین عامل نقش خانواده است، تربیت فرزند از اوان زندگی و ایجاد نشاط او وپیوند میان خانواده و مدرسه وتعامل این دو در ایجاد هماهنگی با هم می تواند روشی مؤثر برای ایجاد شادابی در فرزند پیدا و اجرا شود.
۲) از دیگر عوامل مهم نمازاست، نماز عاملی است مهار کننده روح انسان و باعث آرامش قلب و جلوگیری از اضطراب و افسردگی در شخص می‌شود، پس اجرای نماز جماعت وجلسات متعدد مربوط به نماز و اشاعه آن می‌تواند در شاداب‌سازی دانش‌آموزان مؤثر باشد.
پس با این تفاصیل می‌توان گفت با شاداب‌سازی محیط کمک شایانی به شادابی فرزندان و رشد همه جانبه (اخلاقی، آموزشی و……)آنها می‌شود.