روایت ۱۰۰ سالگی «تئاتر دانشآموزی» در ایران/ از «خُرخُر» باغچه‌بان تا هفته بزرگداشت «تئاتر» در مدارس
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش معتقد است، با آنکه «تئاتر مدرسهای» از تاریخچه ۱۰۰ سالهای بهره می‌برد اما نیازمند توجه جدی است و بر این اساس وزارت آموزش و پرورش در نظر دارد هفته «تئاتر مدرسهای» را اجرا کند.
به گزارش کودک پرس ، هفته پیش مصاحبه‌ای با علی رمضانی مدیرکل فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش با عنوان «اجرای «تئاتر مدرسهای» برای اولین بار در کشور از 11 اردیبهشت ماه» منتشر شد؛ این مصاحبه سؤالاتی را پیش آورده بود مبنی بر اینکه آیا تاکنون «تئاتر مدرسهای» در کشور وجود نداشته است و عنوان «برای اولین بار» چرا مطرح شده است؟
هرچند که منظور مدیرکل فرهنگی و هنری آموزش و پرورش از واژه «اولین بار» برای نامیده شدن روزی به عنوان «تئاتر مدرسهای» در کشور بود و اینکه تاکنون بهایی به «تئاتر مدرسهای» با پیش‌بینی یک روز و یک هفته به آن، داده نشده است؛ در حقیقت نام این طرح که برای اولین بار اجرا می‌شود، هفته بزرگداشت «تئاتر» در مدارس است. اما برای پاسخ به سؤالات مطرح شده و کسب اطلاعات درباره جزئیات طرح «تئاتر مدرسهای» به سراغ وحیدرضا قناعتیان کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش رفتیم.
- اولین تئاتر مدرسهای در ایران با ابتکار جبار باغچه‌بان
قناعتیان در خصوص دلیل طراحی «تئاتر مدرسهای» اظهار داشت: در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به ساحت زیباشناختی و هنری اشاره شده است و در این راستا فعالیت‌های فرهنگی و هنری که در مدارس صورت می‌گیرد می‌تواند به تقویت این ساحت در دانش‌آموزان بینجامد.
وی به پیشینه تئاتر دانشآموزی و تئاتر کودک و نوجوان در ایران اشاره کرد و گفت: اولین بار این موضوع در سال 1298 توسط جبار عسگرزاده که به جبار باغچه‌بان معروف است، اجرا شد و او اولین تئاتر مدرسه را در ایران رقم زد. میرزا جبار عسگرزاده (باغچه‌بان) در سال 1298 در مدرسه «احمدیه» مرند نمایشنامه «خُرخُر» تألیف خودش را با کودکان این مدرسه روی صحنه برد.
باغچه‌بان در این خصوص گفته است: «در آن زمان هیچ‌گونه وسایل تربیتی برای خردسالان از قبیل کارهای دستی، بازی، نمایشنامه، سرود، شعر، قصه و غیره در ایران وجود نداشت. من به ابتکار خودم این وسایل را که موردنیاز بود با دست و فکر و قلم خودم تهیه کردم و با استفاده از قصه‌های عامیانه که از بچگی به یاد داشتم، برای بچه‌ها نمایشنامه و شعر و سرود و چیستان ساختم».
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: ما در آستانه صد سالگی حضور تئاتر در مدارس ایران هستیم و جا داشت بزرگداشتی برگزار شود و بتوانیم از این قدمت، دستاوردی داشته باشیم. وی به طرح «تئاتر مدرسهای» اشاره کرد و بیان داشت: طرحی که قرار است معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش برگزار کند، بزرگداشت «نمایش» در مدارس ایران است. قناعتیان با اشاره به روز جهانی تئاتر در 27 مارس، گفت: در ایران، همیشه برنامه‌های تئاتر در اردیبهشت برگزار می‌شد اما یکی، دو سالی است که در تقویم رسمی، روز ملی هنرهای نمایشی 7 فروردین یعنی همان روز جهانی تئاتر است.
- 11 اردیبهشت روز «تئاتر مدرسهای» در استان فارس
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه ما برای بزرگداشت «نمایش» در ایران تصمیم گرفتیم که طرحی را به صورت آزمایشی اجرا کنیم، افزود: استان فارس به عنوان استان پایلوت انتخاب شد البته همه استان‌ها می‌توانستند میزبان این طرح باشند اما در نهایت با در نظر گرفتن مواردی، استان فارس انتخاب شد.
وی ادامه داد: در این طرح، روز 11 اردیبهشت به عنوان روز «تئاتر مدرسهای» نام‌گذاری شد البته با توجه به اینکه قرار است هفته «تئاتر مدرسهای» داشته باشیم، ممکن است این زمان در سالهای آینده تغییر کند.
قناعتیان به نحوه اجرای این طرح اشاره کرد و گفت: برای اجرای این طرح از پیشکسوتان و فعالان تئاتر عرصه کودک و نوجوان هم مشورت گرفتیم به خصوص بنیاد تئاتر کودکان و نوجوان که اساتید برجسته و درجه یک مانند آقایان داود کیانیان، منوچهر اکبرلو، منصور خلج، سید حسین فدایی حسین و یدالله آقاعباسی حضور دارند و مشورت‌های بسیار خوبی به ما دادند؛ البته قرار است آقای داود کیانیان بیانیه‌ای نیز در این خصوص صادر کند.
وی اضافه کرد: همچنین از داوران و مدرسان تئاتر که در این سال‌ها با آموزش و پرورش همکاری می‌کردند، مشورت گرفتیم و نکته قابل توجه این است که همه متفق‌القول می‌گفتند جای چنین برنامه‌ای در مدارس خالی بوده است و این حرکت را خوب ارزیابی می‌کردند.
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش افزود: با توجه به اینکه وزارت آموزش و پرورش به فعالیت‌های مدرسه‌محور و نشاط‌آور در مدرسه توجه دارد، این طرح از این منظر هم می‌تواند مورد توجه واقع شود.
- تئاتر می‌تواند یکی از زنگ‌های کلاسی در مدارس باشد
قناعتیان به اهمیت تئاتر در مدارس اشاره کرد و اظهار داشت: علمای تعلیم و تربیت و فعالان و محققان تئاتر به خصوص آنان که در حوزه تعلیم و تربیت کار می‌کنند، به این اتفاق نظر رسیدند و در صحبت‌ها و مکتوباتشان ارائه دادند که تئاتر می‌تواند یکی از زنگ‌های کلاسی در مدارس باشد.
وی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته دنیا مشاهده می‌شود که تئاتر و ورزش جایگاه ویژه‌ای در زنگ‌های درسی دانش‌آموزان دارند اما در سیستم آموزش و پرورش ما، تئاتر به یک فعالیت فوق برنامه تبدیل شده است و حتی آن بخش از زنگ هنر هم که جزو ساعات درسی دانش‌آموزان است، در واقع زنگ کوتاهی است که البته در بعضی از مواقع اشاراتی هم به تئاتر می‌شود.
- بهره‌مندی تئاتر حرفه‌ای از تئاتر مدرسهای
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش به جریان‌سازی تئاتر مدرسهای در کشور اشاره کرد و گفت: مثل خیلی از اتفاقات جریان‌ساز که از دل مدرسه رقم می‌خورد، این اتفاق هم می‌تواند از مدرسه شروع شود ولی بهره آن به تئاتر ایران برسد.
وی توضیح داد: وقتی یک روز در مدارس ایران به عنوان روز «تئاتر مدرسهای» نام‌گذاری می‌شود، در حقیقت اسم تئاتر آورده می‌شود؛ پیشکسوتانی از تئاتر یا افرادی که با تئاتر آشنا هستند از اهمیت تئاتر و تئاتر دیدن برای دانش‌آموزان صحبت می‌کنند.
قناعتیان با تأکید بر این جمله که قرار نیست همه بازیگر تئاتر باشند بلکه عده‌ای می‌توانند تماشاچی خوبی برای تئاتر باشند، افزود: تصور کنید وقتی یک روز این طرح در تمام مدارس ایران اجرا شود و این یک روز تبدیل یک هفته شود، دانش‌آموزان در یک هفته با تئاتر آشنا می‌شوند و آنها در آینده از خانواده‌هایشان می‌خواهند که بیننده تئاتر باشند و در عمل تئاتر حرفه‌ای ما نیز تماشاچی بیشتری خواهد داشت.
وی با بیان اینکه در اجرای «تئاتر مدرسهای» توسط دانش‌آموزان هیچ اجباری نیست، گفت: معمولاً برنامه‌هایی که اجبار در آن واقع شده باشد، کمتر انگیره به سمت اجرا است و ما دلمان می‌خواهد در اجرای این برنامه هیچ اجباری در کار نباشد.
- برنامه‌های روز «تئاتر مدرسهای»
قناعتیان با بیان اینکه تأکید ما به سمت فعالیت‌های خلاقانه در هنرهای نمایشی در مدارس است، اظهار داشت: یک‌سری توصیه‌های اجرایی داشتیم که مدارس می‌توانند آنها را انجام دهند و همچنین می‌توانند از خلاقیت خودشان برای اجرای برنامه استفاده کنند.
وی افزود: در روز 11 اردیبهشت می‌توان در مراسم آغازین مدرسه از یک پیشکسوت تئاتر یا آگاه به تئاتر دعوت کرد که برای دانش‌آموزان سخنرانی کنند یا اینکه می‌توانند مدارس از پیشکسوتان شهر، منطقه و روستای خود تجلیل کنند. کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: دانش‌آموزان می‌توانند از نمایشنامه‌هایی که در کتابخانه مدرسه وجود دارد، استفاده کنند و آنها را با معلمان‌شان سر کلاس درس بخوانند و درباره هنر نمایش گفت‌وگو کنند.
وی به فعالیت‌های نمایشی دانش‌آموزان در مدرسه اشاره کرد و گفت: دانش‌آموزان در طول سال، فعالیت‌های نمایشی در مدرسه انجام می‌دهند که خیلی از این فعالیت‌ها به مرحله مسابقات نمی‌رسد اما همین تئاترها را می‌توان در نمازخانه یا حیاط مدرسه اجرا کرد؛ ضمن اینکه از اولیا دانش‌آموزان نیز دعوت کرد که به تماشای این تئاترها بنشینند.
قناعتیان به اجرای تئاتر در بین دو نماز ظهر و عصر در مدرسه اشاره کرد و بیان داشت: ما فراوان حکایت‌های کوتاه مذهبی داریم که می توانند با هدایت و راهنمایی معاون و مربی پرورشی مدرسه تبدیل به نمایش شوند و به مدت 3 تا 4 دقیقه بین 2 نماز اجرا شود.
وی اضافه کرد: اجرای استند آپ کمدی نیز از برنامه‌های جذابی است که دانش‌آموزانی که در این زمینه مستعد هستند می‌توانند اجرا کنند و از جمله برنامه‌هایی است که طرفداران زیادی دارد.
- استفاده از قابلیت تئاتر در آموزش
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش با اینکه از قابلیت تئاتر می‌توان در آموزش دروس مختلف نیز استفاده کرد، گفت: فرض کنید معلمی می‌خواهد در کتاب ادبیات، حکایتی از گلستان سعدی را درس بدهد یا معلم تاریخ بخشی از تاریخ کشور را آموزش دهد یا حتی معلمان دروس ریاضی و علوم، می‌توانند از شیوه‌های نمایشی استفاده کنند که یادگیری را در دانش‌آموزان پایدارتر می‌کند.
وی به نمایش‌های بومی و محلی اشاره کرد و افزود: اجرای تئاتر در سراسر کشور قطعاً به این سمت می‌رود که دانش‌آموزان در اجرای نمایش‌های محلی و بومی خود از لباس‌های محلی استفاده کنند.
قناعتیان با بیان اینکه روز «تئاتر مدرسهای» می‌تواند به عنوان یک روز شاد برای دانش‌آموزان رقم بخورد، گفت: به عبارت دیگر دانش‌آموزان در عین حال که با هنر تئاتر آشنا می‌شوند، یک روز شاد را نیز در مدرسه سپری می‌کنند.
- هنوز تئاتر دانشآموزی را خیلی جدی نمی‌گیرند
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پرورش به جای خالی تئاتر دانشآموزی در مسابقات ملی اشاره کرد و اظهار داشت: بیش از 10 سال قبل، وقتی آقای سرسنگی دبیر جشنواره تئاتر فجر بود، بخش دانشآموزی را در کنار جشنواره تعریف کرد و دانش‌آموزان در آن بخش، نمایش‌های خود را اجرا کردند.
وی ادامه داد: چندین سال پیش نیز در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان، یک بخشی به عنوان بخش دانشآموزی قرار دادند و ما نیز برگزیدگان تئاتر دانشآموزی را به آن جشنواره معرفی کردیم اما هیچ‌کدام از این برنامه‌ها پایدار نبود و به صورت یک برنامه در همان سال اجرا شد.
قناعتیان با بیان اینکه در صدد هستیم با مرکز هنرهای نمایشی و معاون هنری وزارت ارشاد، جلسه مشترکی را از طریق اداره کل فرهنگی و هنری وزارتخانه برگزار کنیم، گفت: احساس می‌کنم یک نگاه از سمت جشنواره‌ها به تئاتر دانش‌آموری وجود دارد و اینکه تئاتر دانشآموزی را خیلی جدی نمی‌گیرند و علتش هم این است که وزارت آموزش و پرورش هیچ‌وقت تبلیغی در این زمینه نداشته است.
وی تصریح کرد: جالب اینکه برخی کارگردانان آثار تئاتر مدرسهای، کارشان را به جشنواره‌ها ارائه می‌دهند و مقام‌هایی نیز کسب می‌کنند و این نشان می‌دهد که تئاتر دانشآموزی به خوبی می‌تواند در کنار تئاتر حرفه‌ای قرار بگیرد و این به شرطی است که ما به این باور برسیم که این دانش‌آموزان همان‌هایی هستند که قرار است به فاصله نزدیکی در چند سال آینده روی همین صحنه‌های تئاتر بدرخشند.
کارشناس فیلم و هنرهای نمایشی وزارت آموزش و پررش اضافه کرد: اگر ما دانش‌آموزان مستعد تئاتر را از همین دوره دانشآموزی تقویت کنیم، در غنا و کیفیت تئاتر در ایران تأثیر می‌گذارد.
وی تأکید کرد: ما به دنبال این هستیم که بگوییم تئاتر در آموزش و پرورش جریان دارد و به هیچ وجه متوقف نمی‌شود؛ در آموزش و پرورش تئاتر برای متولیان آن امری حیاتی و جدی است و مشاهده می‌کنید که چندی پیش وزیر آموزش و پرورش با اهالی خانه تئاتر دیدار و گفت‌وگو داشت.
قناعتیان اظهار امیدواری کرد که در کنار برگزاری روز و هفته تئاتر مدرسهای، نهادها و ارگان‌های مرتبط با این موضوع، در کنار آموزش و پرورش قرار گیرند و خودشان را صاحب این برنامه و طرح بدانند و برای ارتقای تئاتر دانشآموزی و تئاتر کشور تلاش کنند.
ارسال دیدگاه