بازار نشر چین تشنه کتاب‌های کودک و نوجوان

بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی پکن اول تا پنجم شهریور ماه در مرکز بین‌المللی نمایشگاه‌های پکن با حضور ایران به عنوان مهمان ویژه برگزار می‌شود.

نمایشگاه کتاب پکن از سوی سازمان صداوسیما، مطبوعات و گروه صادرات و واردات کتاب چین برگزار می‌شود. سال 2015 کشور امارات متحده عربی به عنوان میهمان ویژه حضور یافت و پس از آن در سال 2016 کشورهای اروپای شرقی و مرکزی، شامل کشورهای: آلبانی-بلغارستان-کرواسی-جمهوری چک-مجارستان-لهستان-رومانی-اسلواکی- اسلوونی و سه کشور حوزه بالتیک (استونی-لتونی-لیتوانی) میهمان ویژه نمایشگاه پکن بودند. امسال نیز جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه کتاب پکن حضور خواهد یافت و در مقابل چین در سال 2019 مهمان ویژه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران می‌شود.

در نمایشگاه کتاب چین معمولا‌ً ناشران چینی، ناشران بین المللی، شرکت‌های واردکننده، چاپخانه‌ها، توزیع‌کنندگان ،خرده فروشان آنلاین، شرکت‌های نشر دیجیتال، موسسات آموزشی، آژانس های ادبی، و تولیدکنندگان لوازم التحریر حضور دارند‌، در این نمایشگاه قراردهای ملاقاتی میان ویراستاران،‌ خریداران و فروشندگان حقوق نشر‌، نویسندگان‌، کتابخانه داران ‌، مترجمان،‌ کتابفروشان‌، رسانه‌ها و مطبوعات، خدمات‌دهندگان و مبلغان کتابخوانی تنظیم و انجام می‌شود.

نمایشگاه کتاب چین از سال 1986 تاکنون راه درازی را پیموده است. این نمایشگاه اکنون به یکی از بهترین مکانها برای تبادل حق نشر در جهان تبدیل شده است. بنابراین حضور ایران در این نمایشگاه یک فرصت حائز اهمیت به شمار می‌رود و می‌توان از آن استفاده‌های بسیاری برای گسترش نشر ایران به حوزه بین‌الملل کرد. گفت‌وگویی با مجید جعفری اقدم رئیس آژانس ادبی پل داشته و به بررسی فرصت‌هایی که این مهمانی ویژه در اختیار ایران قرار می‌دهد پرداخته است. این گفت‌وگو به شرح ذیل است:‌

* جناب جعفری نمایشگاه کتاب پکن بزرگترین نمایشگاه کتاب آسیا به شمار می‌رود. از طرفی به دلیل مهمان ویژه بودن ایران،‌ ما اکنون در یک بزنگاه تاریخی قرار داریم. با توجه به اینکه در سال‌های گذشته همواره فعالان حرفه‌ای نشر بین‌الملل توجه به بازار کشورهای شرقی را گوشزد کرده و آن را قابل دست‌یابی تر از بازار کشورهای غربی (با رقابت گسترده) می‌دانند، این بازار چه ظرفیت‌هایی برای استفاده دارد؟

جعفری اقدم:بازار نشر چین به جهت ترن اور مالی(حجم معاملات) بزرگترین بازار نشر را بعد از امریکا دارد.وجود مخاطبان بی‌شمار کتاب در این کشور این بازار را مورد توجه کمپانی‌‌های بزرگ نشر در جهان، به ویژه کشورهای اروپایی و غربی کرده است. همچنین کشورهای دیگری همچون هند، مالزی، اندونزی، سنگاپور،تایلند و ویتنام حضور فعالی در بازار نشر چین دارند.

می‌دانید که نشر در چین دولتی است و همه 600 ناشر فعال در چین دولتی هستند.با این همه در چند سال اخیر موسسات شبه دولتی با عنوان بنگاه‌های فرهنگی اجازه نشر کتاب در این کشور یافته‌اند.

بازار نشر چین عمدتاً روی فروش کتاب و صنعت چاپ تمرکز داشت، ولی در چند سال اخیر این بازار به جهت نیاز شدید به محتوا از طرفی و تصمیم دولت چین به صدور فرهنگش به جهان بحث مبادله کپی رایت و ترجمه اهمیت پیدا کرده است. به گونه‌ای که در سال‌های اخیر برنامه ی ویژه‌ای با عنوان Right Salon به این امر اختصاص یافته است و بنا به گزارش مجله ناشران چین 3 هزار و 57 قرارداد تجاری و مبادله رایت در سال گذشته در نمایشگاه کتاب چین منعقد شده است. امسال 8 کشور،از جمله ایران در رایت سالن نمایشگاه برنامه‌های ویژه‌ای خواهند داشت.

*  حضور ایران در این نمایشگاه چه اندازه اهمیت دارد،‌ آیا به مانند نمایشگاه کتاب مسکو،‌ قطر و … تنها حضوری برای نمایش داشته‌هایمان محسوب می‌شود،‌ یا اینکه می‌توان به گونه‌ای متفاوت‌تر حضور یافت و بهره‌برداری کرد؟

جعفری اقدم: این نمایشگاه بزرگترین نمایشگاه کتاب در آسیا است و امسال بیست و چهارمین دوره خود را برگزار می کند.امسال 89 کشور خارجی در آن شرکت می‌کنند و ایران مهمان ویژه نمایشگاه است. بیش از 2400 ناشر(غرفه‌دار) و 300 هزار بازدیدکننده تجاری در آن شرکت خواهند کرد. این نمایشگاه برای نشر کشور ما بنا به سه دلیل عمده مهم است،‌ این دلایل عبارتند از:‌

ـ نمایشگاه پکن دروازه‌ای است برای ورود به بازار بزرگ نشر چین و همچنین بستر مناسبی برای ایجاد ارتباط با کشورهای آسیای جنوب شرقی.

-بیش از 80 میلیون مسلمان در این کشور هستند که عمدتاً ریشه ایرانی دارند و علاقه‌مند به فرهنگ و تمدن ایران هستند که آنها می‌توانند مخاطبان بالقوه نشر ما باشند.

-بازار نشر چین تشنه متون در موضوعات کودک و نوجوان، ادبیات داستانی و تصویرگری است که نشر ما حرف زیادی برای گفتن در این حوزه ها دارد.

از طرف دیگر رویدادهای مهم فرهنگی و ادبی که نمایشگاه امسال تدارک دیده است می‌تواند سواد و دانش ما را از بازار نشر چین ارتقا دهد‌، جهت اطلاع باید عرض کنم این نمایشگاه دو روز را ویژه استفاده عوامل حرفه‌ای نشر از کشورهای مختلف، از جمله ناشران، آژانس های ادبی، نویسندگان، تصویرگران و…….. اختصاص داده است و یک روز را برای بازدید عموم.

* این رویدادهای فرهنگی چیست؟

از برنامه های مهمی که نمایشگاه تدارک دیده می‌توان به برگزاری 2 روز دوره آموزشی برای آشنایی مخاطبین خارجی نمایشگاه با بازار نشر چین،‌ یک روز فوروم و تالار گفتگو برای عوامل حرفه ایی نشر با هدف بسترسازی برای آشنایی و دیدار ناشران خارجی با ناشران چینی‌، یک روز فوروم برای معرفی قابلیت‌های نشر کودک و نوجوان چین‌‌، یک روز فوروم ویژه برای آژانس‌های ادبی‌، یک روز فوروم برای معرفی نشر دیجیتال‌، و تور بازدید از نمایشگاه و غرفه‌های ناشران معتبر چین اشاره کرد.

*  اشاره داشتید به اینکه بازار نشر چین تشنه کتاب کودک و نوجوان است، اهمیت موضوعی بازار نشر چین چگونه است؟

بازار نشر چین به موضوع کودک و نوجوان اهمیت ویژه‌ای می‌دهد و نزدیک به 500 میلیون مخاطب در این حوزه دارد.اولویت دیگر کتاب‌های داستانی به زبان انگلیسی است.به جهت علاقه چینی‌ها به آموزش زبان انگلیسی و نیاز به متن‌های داستانی به این زبان،کتاب‌های داستانی به زبان انگلیسی مشتری‌های فراوانی دارد. کتاب‌های دیجیتال و الکترونیکی یکی دیگر از علاقه‌مندی مخاطبین چینی است.

* موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی که به نمایندگی از ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور دارد،‌ برای نمایشگاه کتاب پکن نیز برنامه‌هایی تدارک دیده است،‌ که به نظر می‌رسد مشابه برنامه ما برای حضور در فرانکفورت و برنامه سال گذشته برای مسکو و بلگراد باشد،‌ این برنامه‌ها چه اندازه ما را در پیشبرد هدف غایی که همان توسعه اقتصاد نشر و گشترش دیپلماسی فرهنگی است یاری می‌رساند؟

حقیقت مطلب این است که نشر ما آنگونه که شاید و باید به این بازار مهم توجهی نداشته است.شاید ارتباطات شخصی بعضی از ناشران ایرانی با این بازار اتفاقاتی را رقم زده و بعضی از کتاب‌های ایرانی به این بازار راه پیدا کرده است، ولی آمار و اطلاع موثقی در این خصوص در دسترس نیست.

حضور ایران در نمایشگاه پکن در سال‌های ماضی بیشتر حضور نمایشی و تبلیغی بوده است و متاسفانه منتج به نتیجه قابل لمسی نه در حوزه توسعه دیپلماسی فرهنگی و نه در حوزه اقتصاد نشر نشده است.اما امسال به همت بعضی مسولان موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، به ویژه دکترشهرام نیا،مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، توانسته است امتیاز مهمان ویژه بودن نمایشگاه پکن را بدست آورد.

بنا به گفته دوستان مسئول در موسسه نمایشگاه‌ها برنامه‌های مفصلی برای حضور پررنگ و هدفمند نشر ایران در این نمایشگاه تدارک دیده شده است.متاسفانه این برنامه‌ها هنوز رسانه‌ای نشده است.حتی برای ناشرانی که قرار است امسال در غرفه ایران حضور داشته باشند، از جمله خود ما به عنوان آژانس ادبی، اخیرا لیست برنامه‌ها اعلام شده و قرار است در جلسه‌ای آن را تبیین فرمایند.

انتظار داریم در این مدت کم باقیمانده برنامه‌ها تشریح و شرکت کنندگان ایرانی در غرفه ایران توجیه و هماهنگ شوند تا بتوانند هم از فضای نمایشگاه اطلاعاتی کسب کنند و هم بتوانند نقش موثری در معرفی بخشی از قابلیت‌های نشر ایران ایفا کنند.