کودک‌آزاری محصول چه آسیب‌هایی‌ست؟

به گزارش کودک پرس ، هر کاری که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک کودک شود را کودک آزاری می گویند و چه بسا در مواردی برخی از این آثار مخفی می ماند.
ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن کودک از خوردن غذا، حبس در حمام یا زیرزمین نمونه کوچکی از کودک آزاری است و در این بین تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک نوعی کودک آزاری فیزیکی به شمار می رود.

سوء استفاده جنسی از کودکان یکی از دردناکترین نوع کودک آزاری محسوب می شود و به اعتقاد برخی از روانشناسان باید کودکان را متناسب با سن آنها در زمینه سوء استفاده جنسی آگاه کرد.
تجربه سوء استفاده جنسی از کودکان در دوره خردسالی اتفاق ناخوشایندی است که می تواند نتایج آن تا بزرگسالی تداوم یابد و حتی در زمان ازدواج و به شکل اختلالات جنسی خود را نشان دهد.
آشنایان به مسائل اجتماعی، کودک آزاری را در چهار بخش عاطفی روانی، بدنی، جسمی و غفلت و بی توجهی دسته بندی کرده اند.

کارشناسان، آزار روانی را هر چند کمتر گزارش می شود، اما شایع ترین نوع کودک آزاری در جامعه می دانند؛ کودکی که مورد آزار روانی قرار می گیرد از خود رفتارهایی بروز می دهد که از منظر پزشکی نمی توان دلیل موجهی برای آن ارائه کرد.
همچنین آزار جنسی از دیگر انواع کودک آزاری به شمار می رود که بیشتر برای دختران رخ می دهد اما پسران کم سن و سال نیز از این موضوع مصون نیستند.
برای بررسی علل و عوامل کودک آزاری میزگردی با حضور کارشناسان، پژوهشگران و اساتید علوم اجتماعی و پزشکی در همدان برگزار شد.

** کودکان معلول بیشتر در معرض آسیب جنسی قرار دارند
مسئول اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی همدان دوشنبه شب در این میزگرد گفت: برای کاهش کودک آزاری در جامعه ابتدا باید نگرش ها به این موضوع تغییر یافته و مبتنی بر شرایط فرهنگی جامعه باشد.
ناصر شایگان افزود: کودک آزاری جنسی ابتدا دارای یک بُعد فردی است و کودکان نارس، معلول با تیپ فیزیکی خاص به آزارگر این جرات را می دهند که آنها را مورد تجاوز قرار دهند؛ بنابراین احتمال مورد آزار قرار گرفتن این طیف از افراد بسیار زیاد است.

وی اضافه کرد: شرایط والدین نظیر کیفیت ارتباط پدر و مادر با کودک، اعتیاد والدین و اشتغال مادر نیز در بروز پدیده کودک آزاری موثر است و عامل کمبود وقت والدین شاغل برای ارتباط گیری با فرزند می تواند زمینه ای برای در معرض آسیب قرار گرفتن کودک باشد.
مسئول اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی همدان ادامه داد: برخی والدین به مراکزی که کودکان خود را می سپارند اعتماد 100 درصدی دارند در حالیکه نمی دانند مربیان این مراکز در چه خانواده ای و با چه فرهنگی تربیت شده اند.

شایگان شرایط اجتماعی فرهنگی خانواده ها، سبک تربیتی والدین، سبک تربیت مبتنی بر خشونت، فقر و بیکاری را از دیگر عوامل افزایش کودک آزاری برشمرد و تمامی طبقات اجتماعی را درگیر در این آسیب دانست.
وی با بیان اهمیت آگاه سازی خانواده ها درباره کودک آزاری عنوان کرد: پس از برگزاری همایشی پیرامون کودک آزاری در همدان شمار تماس گیرندگان با بهزیستی افزایش یافت.

** فعالان حقوق کودک به حقوق این قشر آگاهی ندارند
متخصص بیماری های کودکان اظهار داشت: کودک آزاری تنها جسمی و فیزیکی نیست بلکه بخشی زیادی از کودک آزاری مخفی و اغلب روحی، خانوادگی و اجتماعی است.
دکتر نصراله پزشکی افزود: کودک آزاری جنسی بازتابی از علل آسیب های اجتماعی است بنابراین نمی توان طلاق، فحشا، اعتیاد و فقر را از کودک آزاری جدا دانست.

وی ادامه داد: کودکانی که به واسطه حساسیت والدین از کلاس دوم ابتدایی در دوره های تست زنی حضور می یابند با نوعی کودک آزاری مواجه اند.
این فعال حقوق کودکان در همدان اضافه کرد: خط کش و معیار فعالان حقوق کودک برای کودک آزاری، کنوانسیون حقوق کودک است و هر آنچه که در این کنوانسیون اعلام شده و کودک از آن محروم است، کودک آزاری محسوب می شود.

پزشکی بیان کرد: برخی مواقع کودکانی به اورژانس اجتماعی مراجعه می کنند که مکرر مورد آزار قرار گرفتند و در صورت پیگیری وضعیت آنها، درگیری و تنش ها بین افراد گزارش دهنده این موضوع با والدین رخ می دهد.
وی ادامه داد: در نهایت این گونه پرونده ها به نتیجه مطلوبی دست نیافته و شاهدیم پس از گذشت 6 ماه این خانواده به شکل دیگری کودک را مورد آزار و اذیت قرار می دهند.
این فعال حقوق کودکان در همدان گفت: زمینه های اجتماعی افزایش آسیب های اجتماعی و آشنا نبودن با کنوانسیون حقوق کودکان از مشکلات این حوزه است.
پزشکی افزود: این در حالیست که پس از تکمیل پرسشنامه ای توسط اعضای شبکه دوستدار کودک (شامل 10 کارگروه زیر مجموعه از جمله کاگروه حقوق کودک) مشخص شد که اعضای این کنوانسیون، مطالعاتی در مورد حقوق کودکان نداشته اند.

وی گفت: البته مطالعات نشان می دهد بیشتر مردم، پزشکان، پرستارها، بهیارها و مربیان مهد کودک نیز به حق و حقوق کودکان آشنایی ندارند؛ هر چند شعار دفاع از حقوق کودک را هم می دهند.
این فعال مدنی افزود: نهادهای دولتی با همکاری تشکل های مردمی می توانند در شرایط کنونی راهکارهایی برای کاهش کودک آزاری در نظر بگیرند.
پزشکی اضافه کرد: تشکل های کودکان در همدان قوی نیست اما از نیمه دوم سال گذشته شبکه دوست دار کودک در همدان راه اندازی شد که یک کارگروه آن مختص حقوق کودکان، کودکان بدسرپرست و کودکان کار است.
وی ادامه داد: اعضای این کاگروه هم اینک درصدد ارائه طرح، ایده و ارائه مشاوره به آموزش و پرورش و بهزیستی برای کاهش کودک آزاری هستند.

متخصص پزشکی قانونی همدان نیز گفت: کودک آزاری با توجه به وضعیت جامعه که در حال گذار از سنتی به مدرنیته است، شکل می گیرد و با توجه به شرایط فرهنگی هر جامعه، کودک آزاری می تواند تعریف خاصی داشته باشد.
علیرضا بهزادی اضافه کرد: کودکان به علت نداشتن اطلاعات و آگاهی کافی، نداشتن قدرت دفاع از خود و نداشتن قدرت تصمیم گیری، یک قشر خاص محسوب می شوند و وظیفه والدین است در این سن به مسائل و مشکلات کودکان اهمیت ویژه بدهند.

وی اظهار داشت: بسیاری از والدین به خاطر شرایط فرهنگی، بسیاری از کارها را منفی ندانسته و بزه فرض نمی کنند، برای مثال تمیز کردن مدرسه توسط کودکان در ایران یک امر منفی است اما در ژاپن یک کار فرهنگی محسوب می شود.
این مسئول قضایی تاکید کرد: بالا رفتن آمار کودک آزاری به معنای بالا بودن آمار بزه کاران نیست، همانگونه که شناسایی بیماران مبتلا به سرطان به معنای بالا بودن آمار این افراد نیست بلکه در این گونه مواقع آگاهی ها افزوده شده و مراجعه افراد بیشتر برای درمان می تواند عامل باشد.
بهزادی گفت: گاهی اوقات والدین آرزوهای برآورده نشده خود را در کودکان جویا می شوند که این اقدام آنها در بیشتر مواقع موجب ورود آسیب به کودک می شود.

وی تست زنی را نوعی کودک آزاری دانست و افزود: در جامعه ایران تفاسیر متفاوت در زمینه کودک آزاری وجود دارد هر کس به نوعی این پدیده را تعریف می کند بنابراین تعریف واحدی در این باره وجود ندارد.
متخصص پزشکی قانونی همدان بیان کرد: تاکنون تعریف دقیقی از سن کودکی نیز ارائه نشده و هر نهادی یک سنی را به عنوان کودکی تعریف می کند که باید در این باره نیز به یک تعریف واحدی دست یافت.
بهزادی اضافه کرد: برای پیشگیری از کودک آزاری، ابتدا باید وجود این آسیب اجتماعی در جامعه را قبول کرد و در گام دوم بپذیریم که یک معلم، مهندس، پزشک و والدین می توانند کودک آزاری کنند سپس برای اصلاح آن برنامه ارائه دهیم.

وی ادامه داد: حیوانات هیچگاه فرزندان خود را مورد آزار و رنجش قرار نمی دهند بنابراین انسان که دارای عقل و شعور بوده و اشرف مخلوقات محسوب می شود نباید با انجام یک کار نادرست ارزش و جایگاه خود را حتی از حیوانات هم پست و پائین تر کند.

** باز تولید کودک آزار بزرگترین پیامد کودک آزاری است
یک جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان نیز گفت: بزرگترین پیامد کودک آزاری بازتولید کودک آزار برای آینده جامعه است؛ هر چند ممکن است فردی که مورد تعرض قرار گرفته است در آینده تبدیل به یک تبهکار نشود.
اسدالله نقدی ادامه داد: سه رویکرد در مواجهه با کودک آزاری در جهان تجربه شده است که ابتدا غفلت و چشم پوشی است که این وضعیت همچنان ادامه دارد.
وی افزود: کنترل فیزیکی و قهری مبتنی بر مجازات و به رسمیت شناختن و مدیریت کردن از دیگر رویکردهایی است که در مواجهه با کودک آزاری در جهان اتفاق افتاده است.

این جامعه شناس با بیان اینکه کودک آزاری حاصل میزان توسعه یافتگی جوامع است، اظهار داشت: باید با مهارت آموزی زمینه بروز کودک آزاری را کاهش داد.
نقدی گفت: بخشی از بزه کاری ها از جمله کودک آزاری متاثر از برنامه کلان توسعه کشور است، بنابراین نمی توان تنها با برنامه ریزی استانی آن را محدود کرد.

وی تاکید کرد: اگر حساسیت اجتماعی نسبت به موضوع کودک آزاری افزایش یابد و قبح اجتماعی آن شکسته و تبدیل به حق اجتماعی شود، همه با دیدن فرد کودک آزار به جای بی تفاوتی، در قبال کودک احساس مسئولیت می کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان اظهار داشت: در کنار ایجاد حساسیت نسبت به این موضوع باید هزینه اجتماعی کودک آزاری را افزایش داد تا شاهد کاهش این موضوع در جامعه باشیم.
نقدی گفت: بخش مهمی از کودک آزاری به تعریف جوامع از حقوق کودک بازمی گردد و محرومیت از این حق و حقوق کودک آزاری تلقی می شود.

وی افزود: در تعریف سازمان بهداشت جهانی و کنواسینون منع خشونت علیه کودکان بیشتر به ممانعت ها، تهدیدد ها و بازدارندگی ها از رشد طبیعی روانی جسمی اجتماعی کودکان اشاره شده است.
نقدی بیان کرد: کودکان، سالمندان، معلولان و زنان جزو گروه خاص هستند و به علت ناتوانی و نداشتن اطلاعات کافی نیازمند حمایت بیشتری هستند.
این استاد جامعه شناسی تاکید کرد: قبح اجتماعی و اخلاقی انعکاس کودک آزاری موجب می شود خانواده برای جلوگیری از آبروریزی این موضوعات را به مراجع مسئول گزارش ندهند بنابراین نمی توان آمار دقیقی از کودک آزاری ارائه کرد.

نقدی یادآوری کرد: در دهه های گذشته معلم و مدیر برای تربیت دانش آموزان دارای اختیارات بالایی بودند اما هم اینک در صورت اندک برخورد ناشایست، والدین با مدیر و آموزگار مربوطه برخورد می کنند.
وی گفت: طلاق عاطفی در جامعه روند رو به رشدی را طی می کند و به طور طبیعی باید انتظار داشت فرزندان این افراد انواعی از آزارهای اجتماعی را تجربه کنند.
این جامعه شناس ادامه داد: افرادی که در خانواده زیر خط فقر زندگی می کنند از برخی نیازها محروم می شوند که یکی از آنها دستیابی به حقوق اولیه است.
نقدی بیان کرد: کودک آزاری دارای ابعاد حقوقی، سازمانی، اداری و اجتماعی است و نوع آزار کودکان در ارائه خدمات اجتماعی نیز تاثیر دارد.

وی اظهار داشت: در تعریف های بین المللی بیشتر کودک آزاری توسط خانواده و بستگان نزدیک بوده و در ایران بیشتر توسط والدین به ویژه پدر صورت می گیرد.
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان اضافه کرد: یکی از فرهنگ های غلط به جا مانده از گذشته استفاده از کودکان کم توان و معلول به عنوان وسیله ای برای طنز، شوخی و تنبیه بود.
نقدی بیان کرد: طبق گزارش یونیسف سه چهارم کودکان انواعی از کودک آزاری ها و خشونت علیه کودکان را تجربه می کنند.

وی اظهار داشت: با توجه به پیچیدگی و پیشرفت های رخ داده در ایران و جهان، ابزارهای جدیدی از خشونت هم تولید می شود و شکل خشونت ها با گذر زمان تغییر می یابد.
این استاد جامعه شناسی ادامه داد: وقتی بحث شهر دوست دار کودک مطرح می شود یکی از فاکتورهای مهم آن این است که شهر چه میزان برای کودک ایمن است و چقدر نیازهای او به عنوان گروه اجتماعی خاص دیده می شود.

**با دانش آموختگان ممتاز فاقد رشد اجتماعی مواجه ایم
یک روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان نیز گفت: چنانچه برای هر یک از ابعاد رشد کودک مانعی ایجاد شود نوعی کودک آزاری رخ داده است.
رسول نقانی افزود: والدین موظف اند که به رشد هیجانی و عاطفی کودک در کنار رشد ذهنی توجه داشته باشند اما اغلب پیشرفت های ذهنی را دنبال می کنند که این نوعی سوء تدبیر در زمینه پیشرفت کودک است.
وی ادامه داد: در بُعد اجتماعی باید کودک را به عنوان یک فرد بزرگسال تحویل جامعه داد تا جایی که فرد به پُختگی برسد و بتواند مسایل خود را در جامعه حل کند.

این روانشناس بیان کرد: قطع ارتباط با فامیل و بستگان و دعوت معلم به حضور در منزل برای تدریس به کودک مصداقی از کودک آزاری است چراکه به رشد اجتماعی، عاطفی و جنسی کودکان که با قرار گرفتن در کنار دیگر همنوعان رخ می دهد، توجهی نشده است.
نقانی اظهار داشت: هر فرد برای رانندگی نیازمند طی یکسری مراحل برای دریافت گواهینامه است اما معیاری برای دادن مجوز به والدین برای صاحب فرزند شدن وجود ندارد.

وی گفت: بسیاری از والدین ابتدایی ترین مسائل را درباره نگهداری و تربیت کودک نمی دانند؛ در حالیکه بسیاری آسیب ها به علت بی اطلاعی پدر و مادرها رخ می دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان تاکید کرد: والدین نباید نگاه مالکیتی به فرزندانشان داشته باشند، چراکه کودک علاوه بر اینکه فرزند خانواده است یک شهروند و هموطن نیز محسوب می شود و نمی توان او را به ویژه در ملاء عام تنبیه کرد.

نقانی گفت: والدین نمی توانند به علت داشتن مالکیت فرزندان آنها را در خانه، میهمانی و خیابان تنبیه کنند و شهروندان هم در صورت روئیت تنبیه کودک نباید بی تفاوت از کنار آن بگذرند.
وی ادامه داد: برگزاری کلاس های کنکور و تست زنی با عناوین مختلف و با هدف کسب رتبه علمی بالا توسط افراد بیانگر این است که ما با یک کودک آزاری دسته جمعی مواجه هستیم.
این روانشناس افزود: کودکی که در 2 هفته یک نوبت در مدرسه مجبور به شرکت در آزمون و تست زنی است در دام یک مافیای تست زنی گرفتار شده است.

نقانی اضافه کرد: نتیجه این اقدام موجب شده تحصیلکرده های ویژه و ممتازی داریم که رشد اجتماعی، عاطفی و قدرت کنترل خشم ندارند.

** توجه به سلامت جسمی جزو حقوق کودکان است
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان بیان کرد: نگاه به وضعیت سلامت کودکان همواره در جامعه مغفول مانده است.
دکتر راضیه السادات میر معینی افزود: برای کنترل بیماری های غیرواگیر باید نگاه ویژه ای به پرورش جسمی کودک داشته باشیم و والدین باید بدانند که وظایفی در قبال حفظ جسم کودک دارند.
وی ادامه داد: چاقی و تغذیه نامناسب از کودکی تبعات حاد و جبران ناپذیری نظیر سکته قلبی و مغزی در سنین پائین را به همراه دارد.
این کارشناس حوزه پزشکی با بیان اینکه همدان پرچمدار مصرف دخانیات است گفت: برخی مواقع قلیان و سیگار در انظار بستگان به ویژه کودکان استعمال می شود.

میر معینی یادآوری کرد: پس از انجام تحقیقات و پرسشگری که در سال 95 با محوریت میزان آشنایی کودکان و ارتباط با دود سیگار صورت گرفت مشخص شد که همدان جزو استان هایی با وضعیت نامطلوب است و درصد بالایی از کودکان با دود سیگار و قلیان آشنایی کافی دارند.
مدیرگروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: در نگاه به کودک جوامع از سه مرحله کودک به عنوان مایملک، کودک نیازمند حفاظت و کودک به عنوان انسانی که دارای حق و حقوقی است گذر کردند.

حمید رنجبران اظهار داشت: داشتن فضای دوستدار کودک کار بسیار خوبی است اما وقتی شاهدیم تعرض جنسی در یک خانواده توسط والد رخ می دهد باید ابتدا این موضوع را مدیریت کرد.
وی ادامه داد: در هر مرکز خدمات جامع سلامت یک روانشناس مستقر شده که در حوزه آسیب های اجتماعی جمعتی را زیر پوشش قرار می دهند و خدمات روانشناسانه از جمله آگاه سازی در زمینه کودک آزاری را بر عهده دارد.
مدیرگروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان اضافه کرد: قرار گرفتن فرد در سیکل درمان موجب شده میزان کودک آزاری روند نزولی داشته باشد.
رنجبران با عنوان اینکه بسیاری از کودک آزاری درون خانواده و توسط محارم رخ می دهد، این روند را در دشوار شدن فعالیت حوزه سلامت روانی دانشگاه علوم پزشکی موثر دانست.

مدیرگروه سلامت روانی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: بنابراین عوامل متعدد و پیچیده ای نظیر فقر، بیکاری، اعتیاد، حاشیه نشینی، مهاجرت و ناتوانی در فرزند پروری در کودک آزاری موثر هستند.
رنجبران گفت: نهادهای آموزشی، دینی و مذهبی در زمینه آموزش مهارت های زندگی و تغییر نگاه به کودکان بسیار بیشتر از وضعیت کنونی می توانند اقدام کنند.

** اختصاص وکلای رایگان به کودکان آسیب دیده
رئیس مرکز امور وکلا و مشاور حقوقی استان همدان نیز اظهار داشت: کودک آزاری مقوله ای نیست که یک نهاد به تنهایی متولی آن باشند، بلکه به مثابه حلقه های زنجیری است که در صورت نبود یکی از آنها دست یابی به هدف پیش بینی شده ناممکن می شود.
علیرضا ترکستانی افزود: مصادیق جرائم در ایران فراوان است و برای کوچکترین مسائل جرم انگاری شده است؛ با این وجود شاهد بروز آسیب های اجتماعی نظیر کودک آزاری هستیم.

وی ادامه داد: برای پیشگیری از کودک آزاری به ویزه از نوع جنسی ابتدا باید سطح آگاهی مردم را با بهره گیری از ظرفیت های رسانه ای افزایش داد و کودک و خانواده ها را از حقوق شان آگاه کرد.
رئیس مرکز امور وکلا همدان گفت: از منظر حقوقی برای دفاع از کودکان، کنوانسیون حقوق کودکان وجود دارد همچنین در داخل کشور نیز حق و حقوقی برای حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست پیش بینی شده است که در نهایت به سلب حضانت از والدین ختم می شود.

ترکستانی ادامه داد: این طیف از کودکان پس از سلب حضانت از والدین به بهزیستی سپرده می شوند که باید پرسید آیا بهزیستی امکان و ظرفیت کافی برای نگهداری و حمایت از این طیف از کودکان را دارد؟
وی با بیان اینکه نهادهای مسئول هر کودک بزه دیده را به دستگاه قضایی معرفی کنند، گفت: دستگاه قضا بهترین و زبده ترین وکلا را به صورت رایگان برای دفاع از حق و حقوق کودک در اختیار آنها قرار می دهد.
رئیس مرکز امور وکلا همدان بیان کرد: مراکز بهداشتی همانگونه که برای ریشه کنی فلج اطفال اقدامی جهادی انجام دادند، برای ریشه کنی کودک آزاری نیز پیش از تبدیل شدن به یک بحران اجتماعی اقدام کنند و در صورت نیاز حتی به در خانه ها مراجعه کنند.

ترکستانی تاکید کرد: چنانچه جرمی علیه کودک انجام شود آثار روانی آن تا پایان عمر در ذهن بزه دیده باقی می ماند و این فرد دیگر توان پذیرش مسئولیت های بزرگ را نخواهد داشت.
وی ادامه داد: پرونده های قضایی تشکیل شده گویای این است که این طیف از افراد که در کودکی مورد آزار قرار گرفتند، در آینده به فردی تبهکار و جانی تبدیل شدند.

این فعال در امور قضایی تاکید کرد: باید در هنگام استخدام و گزینش افراد در نهادهای دولتی و نهادهایی که با کودکان سر و کار دارند تست شخصیتی از فرد دریافت شود تا از بروز کودک آزاری جلوگیری شود.

 

 

 

منبع: ایرنا