به گزارش کودک پرس ، بلوغ طبیعی دوره‌ای است که طی آن صفات ثانویه جنسی به‌وجود می‌آیند و فرد توان باروری پیدا می‌کند. تغییرات فیزیکی در دوران بلوغ، نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم بلوغ غده هیپوتالاموس در دستگاه عصبی مرکزی، تحریک اعضای جنسی و ترشح هورمون‌های جنسی است.
اما بلوغ زودرس براساس تعریف‌های اپیدمیولوژیک ظاهر شدن علائم بلوغ از نظر فیزیکی و هورمونی زیر 8 سال در دختران و زیر 9 سال در پسران است. این روزها با تغییری که در ساختار زندگی شهری صورت گرفته و با توجه به پیشرفت‌هایی که در زندگی اجتماعی به‌وجود آمده بلوغ زودرس در دختران سفیدپوست زیر 7 سال و در سیاه‌پوستان زیر 6 سال تعریف شده است. این سن در مورد شروع بلوغ است چون همان‌طور که می‌دانید بلوغ دوره‌ای چند ساله دارد.
زود بزرگ شدن چه علائمی دارد؟
اولین علامت بلوغ در دختران برجستگی سینه و در پسران بزرگ شدن و تغییر سایز بیضه‌هاست، بنابراین اگر دختری در ناحیه تناسلی و زیر بغل با رشد مو مواجه شد نباید اینطور قلمداد شود که بالغ شده چون این حالت مقدمه بلوغ است. در دختران علائم ابتدا با بزرگ شدن سینه‌ها ظاهر می‌شود و بعد از آن است که نواحی‌ای از بدن که در آنها غدد جنسی وجود دارد رویش مو پیدا می‌کند. عادت ماهانه نیز در مرحله نهایی اتفاق می‌افتد. در پسران اولین علامت بزرگ شدن بیضه و سپس بلوغ دیگر اجزای اندام تناسلی است.
چرا کودک ما به بلوغ زودرس می رسد؟
عوامل ایجاد‌کننده بلوغ زودرس
عوامل زیادی در شروع بلوغ اهمیت دارند ولی بیشتر بار این عوامل وابسته به ژنوم افراد است. در واقع این ژنتیک است که تعیین می‌کند در چه سنی فرد وارد بلوغ شود اما چنین به‌نظر می‌رسد که سایر عوامل نیز بر سن شروع و البته پیشرفت تکامل بلوغ تاثیرگذارند. تغذیه، وضعیت عمومی سلامت، موقعیت جغرافیایی و البته حالت روانی همگی می‌توانند بر زمان شروع بلوغ اثر بگذارند. اینکه در بیشتر موارد نشانه‌های بلوغ در یک دختر تقریبا در همان زمانی که مادرش بلوغ را تجربه کرده ظاهر می‌شود، نشان می‌دهد ژنتیک بر زمان آغاز این پدیده اثر مستقیم دارد. این در واقع در ساختار بدن فرد تعیین شده است اما این تنها ژن نیست که تعیین‌کننده است. برخی عوامل محیطی هم این ژن را می‌پرورانند، از جمله وزن، قد و تغذیه.
هورمون رشد تمام عوارض روانی بلوغ زودرس
افرادی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند از نظر روانی دچار مشکلات زیادی خواهند شد. رشد اندام‌ها و بروز علائم بلوغ در نوجوانان کم‌سن در مقایسه با سایر همسالان، باعث ایجاد اضطراب شدید در این کودکان و والدین آنها می‌شود.از سوی دیگر، دیده می‌شود در ارتباط والدین و فرزندان آنقدر رودبایستی وجود دارد که افراد نمی‌توانند مشکلات‌شان را با آنها در میان بگذارند و این اضطراب مضاعفی را بر آنها تحمیل می‌کند. این در حالی است که والدین باید انتظار چنین علائمی را داشته باشند و آن را پیگیری کنند و قبل از اینکه فرزندان این اطلاعات را از همکلاسی‌ها و دوستان خود به‌طور ناقص و نامفهوم دریافت کنند والدین با آنها ارتباط بگیرند و همه آنچه لازم است بدانند به شکل درست در اختیار آنها قرار دهند.
وزن؛ عاملی مهم در شروع بلوغ
وزن یکی از عواملی است که ورود بلوغ را باعث می‌شود. طبق آماری که در ایران وجود دارد شروع بلوغ در دختران حدود 130سانتی‌متر قد و متوسط وزن34-33 کیلوگرم و سن استخوانی حدود 9 سال را شامل می‌شود. این وزن یک علامت است که با رسیدن فرد به آن می‌توان انتظار بلوغ را داشت، هر چند الزامی وجود ندارد و ممکن است فردی با وزن 50 کیلوگرم هنوز به بلوغ نرسیده باشد اما زمان شروع عادت ماهانه دردخترانی که وزن‌شان بیش از 30 درصد وزن طبیعی آنهاست و نسبتا چاق هستند، زودتر از حد میانگین است. تاخیر در شروع دوره قاعدگی، در کودکان مبتلا به سوءتغذیه شدید هم شایع است. در کشورهای اروپایی با تغذیه مناسب هر 10 سال دوره عادت ماهانه 3 ماه زودتر اتفاق می‌افتد.
اضافه وزن در دختران، احتمال بلوغ زودرس را افزایش می‌دهد ولی این رابطه در پسران حالت عکس دارد و لاغری مفرط، باعث افزایش احتمال بلوغ زودرس می‌شود.
بلوغ زودرس گاهی خطر مرگ دارد!
بلوغ زودرس در دختران شایع‌تر از پسران است اما معمولا علت پاتولوژیک ندارد. این در حالی است که در پسران وقتی علائم بلوغ زودرس مشاهده می‌شود این نگرانی ایجاد می‌شود که اتفاق بیمارگونه‌ای در حال وقوع است. گاهی بلوغ در شرایطی آغاز می‌شود که فرد دچار تومور مغزی است یا آنسفالی مغزی دارد. این آسیب‌های مغزی باعث می‌شود تغییرات هورمونی که آغازکننده بلوغ است زودتر ایجاد شود که به آن بلوغ ثانویه یا مرضی می‌گویند. عفونت‌های مغزی، ضربه‌های مغزی، تومور مغزی و مصرف داروهای استروژن و آندروژن قبل از بلوغ از مهم‌ترین عوامل بیمارگونه بلوغ زودرس در پسران است و به همین دلیل بروز بلوغ زودرس در پسران باید جدی گرفته شود و هر چه زودتر بررسی‌های لازم انجام شود.
چرا کودک ما به بلوغ زودرس می رسد؟
وقتی والدین مقصرند!
برخی ناهنجاری‌های فکی و دندانی علل ژنتیک دارند. اگر کودک، اندازه فک را از یک والد و اندازه دندان‌ها را از والد دیگر به ارث ببرد و این 2 با هم تناسب و سازگاری نداشته باشند، ممکن است دندان‌ها فاصله‌دار شوند یا فضای کافی برای تمام دندان‌ها در قوس فکی وجود نداشته باشد و موجب شلوغی دندان‌ها و نامرتبی آنها شود. جلو بودن و بزرگی فک پایین نیز یک مشکل ژنتیک و ارثی است که در سابقه بیمار، اغلب پدرومادر یا بستگان نزدیک مشکلات مشابه دارند. کودکانی که از مادرانی با پوسیدگی‌های دندانی متعدد متولد می‌شوند، به پوسیدگی‌های بیشتری در مراحل بعدی زندگی خود مبتلا می‌شوند.
در تمام این موارد می‌توان با درمان به موقع از برخی مشکلات حاد و جراحی‌های فک جلوگیری کرد.
بررسی‌های تشخیصی کدام است؟
آنچه اهمیت دارد این است که بلوغ زودرس اگر زود تشخیص و ردیابی شود، اشکالی در رشد ایجاد نمی‌کند. بررسی‌های تشخیصی در این مورد بستگی به فرد دارد اما به‌طور کلی هر کودکی که زیر 6 سال علائم را نشان می‌دهد باید MRI، سی‌تی‌اسکن و آزمایش‌های مختلف در مورد او انجام شود اما در سنین کمی بالاتر با معاینه و براساس شواهد بالینی بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد. اندازه‌گیری میزان هورمون‌های بلوغ در این مورد بسیار کمک‌کننده است و می‌تواند کمک‌کننده هم باشد، چون هنگام بلوغ، مغز هورمون خاصی ترشح می‌کند که هم در بدن دختر و هم در بدن پسر ترشح می‌شود اما تفاوت آن در محل اثر هورمون‌هاست. در مورد برخی والدین که از هورمون رشد برای کودک‌شان استفاده می‌کنند باید گفت، این هورمون درصورتی باید استفاده شود که کمبود هورمون رشد داشته باشد و در استفاده از آن تنها به‌دلیل بلند قد شدن کودک باید دقت کرد.
آیا می‌توان پیشگیری کرد؟
راه‌حل پیشگیری از بلوغ زودرس به تغذیه و توجه به رشد مناسب فرد بستگی دارد. والدین باید از چاقی مفرط فرزندان‌شان پیشگیری کنند و به هیچ‌وجه مرغ و تخم‌مرغ ماشینی و فراورده‌های هورمونی را به‌خصوص به دختران خود ندهند. آمپول‌های تزریقی برای جلوگیری از بلوغ زودرس نیز بسیار مضر هستند، چون محور تخمدان به هیپوفیز را مختل می‌کند و تاثیر منفی در رشد واژن و رحم دارد و استفاده از آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. همان‌طور که مصرف داروهایی که ممکن است منجر به بلوغ زودرس شود نیز اصلا مناسب نیست. والدین باید مراقب باشند با دیدن علائم اولیه اگر لزومی به درمان بود حتما درصدد درمان برآیند.
والدین چه می‌توانند بکنند؟
والدین باید با ایجاد رابطه صادقانه و دوستانه با دختر یا پسر مبتلای خود، برای او پیدایش این تغییرات را توضیح دهند و او را از مراقبت‌های ضروری آگاه کنند. ارتباط والدین با معلمان فرزندشان به‌منظور برقراری ارتباط دوستانه آنان با بچه‌های همسن خود و جلوگیری از ایجاد مشکلات روانی در این زمینه بسیار اهمیت دارد. رعایت عوامل و شرایط فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل کنترل (عوامل و شرایط ذکر شده در مورد علل بلوغ زودرس) به‌منظور تعدیل و کاستن از عوارض و پیامدهای بلوغ زودرس در زندگی حال و آینده این افراد نیز حائز اهمیت است. مراجعه به پزشک متخصص برای بررسی و درمان زودرس بلوغ برای پیشگیری از مشکلات استخوان‌بندی، رشد قدی و فیزیکی و انجام معاینه‌ها و آزمایش‌های مداوم یکی از وظایف مهم والدین در این موارد است.
منبع: مجله سیب سبز
ارسال دیدگاه