نگاهی به آثار انقلابی در حوزه کودک و نوجوان

به گزارش کودک پرس ، بیست‌ودوم بهمن‌ماه مصادف با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و یادآور ایستادگی و مقاومت شیرمردان، شیرزنان و دلیرانی است که با رهبری امام خمینی (ره) جانشان را فدای آرمان‌های‌ انقلاب اسلامی و مبارزه با ظلم و ستم کردند. اما کودکان و نوجوانان ما چقدر با حال و هوای آن روزها و چرایی و چگونگی انقلاب اسلامی آشنایی دارند؟ به این مناسبت مروری داشته‌ایم بر برخی از آثار کودک و نوجوان با موضوع انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) که برخی ناشران برای آشنایی بیشتر بچه‌ها منتشر کرده‌اند.

برخی آثاری که در طول سال‌های 97 و 98 از سوی انتشارات به‌نشر با موضوع انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) منتشر شده است.

روح سبز ما، بهار ما، سلام!
کتاب «روح سبز ما! بهار ما! سلام» شامل سروده‌هایی کودکانه برای رهبر معظم انقلاب اسلامی است که به کوشش سیداحمد میرزاده با تصویرگری وحید خاتمی منتشر شده است.

این کتاب شامل مجموعه اشعار موزون و آهنگین از شاعران کشور از جمله «حمید هنرجو»، «شاهین رهنما»، «سید سعید هاشمی»، «محمد عزیزی»، «افشین علاء» و «سید احمد میرزاده» که با عناوینی همچون آفتابی دیگر، باغ عاطفه، او…، مثل خنده پدر، دست‌های ما، دستی که بوی جبهه دارد، مدینه و تهران، دست خدا، آیینه ایمان و دعا که میکنی؛ از زبان فرزندان ایران اسلامی برای رهبر انقلاب اسلامی سروده شده‌اند.

«روح سبز ما! بهار ما! سلام» پیش از این در قطع رقعی و با تصویرگری متفاوت در دو نوبت و با مجموع شمارگان هشت هزار نسخه به چاپ رسیده و در حال حاضر نیز این کتاب با بازسازی جدید و تصویرگری متفاوت در 28صفحه با شمارگان 500 نسخه منتشر شده است.

مجموعه «قصه‌های امام‌خمینی و بچه‌ها»
«قصه‌های امام‌خمینی و بچه‌ها» مجموعه‌ای چهار جلدی نوشته مجید ملامحمدی است که با تصویرگری وحید خاتمی برای کودکان گروه سنی «ب و ج» منتشر شده است. هر جلد حاوی خاطرات شنیدنی‎ از خانواده، آشنایان و بچه‌ها با امام خمینی رحمه‌الله علیه و فرازهایی آموزنده و داستان‌هایی اخلاقی از زندگی امام خمینی و ارتباطش با دیگران به ویژه کودکان در سال‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی است. کودکان در این مجموعه با سبک زندگی و سیره اخلاقی و عملی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی آشنا می‌شوند.

«صورتت مثل گل است»، «من امام می‌شوم»، «از مدرسه سرخ پوست‌ها» و «گردن‌بندی که به ایران سفر کرد» عناوین کتاب‌های این مجموعه هستند.

داستان‌های این مجموعه از منابعی مانند پا به پای آفتاب، در سایه آفتاب، برداشت‌هایی از سیره امام و پرتوی از خورشید الهام گرفته شده‌اند.

مجموعه «قصه‌های امام‌خمینی و بچه‌ها» با شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۰ هزار تومان برای هرجلد منتشر شده‌ است.

«در هوای انقلاب»
«در هوای انقلاب» مجموعه ۱۲ جلدی از داستان‌هایی با محوریت انقلاب اسلامی برای نوجوانان با تصویرگری مجید صابری‌نژاد است که هر جلد داستانی از انقلاب را در یکی از شهرهای کشور روایت می‌کند. هر داستان روایت زندگی نوجوانانی در شهرهای مختلف ایران در زمان شاهنشاهی پهلوی است و بیان‌گر بخشی از زندگی آن‌ها؛ قهرمان این داستان‌ها نوجوانانی هستند که زندگی‌شان متاثر از اتفاقات روزهای انقلاب اسلامی ایران و به سمت نویی در حال حرکت هستند.

کتاب‌های این مجموعه عبارتند از  پشت دروازه‌های بهشت، هر سال قبل از زنگ اول، بالای پشت بام، یک فرار و هزار فرار، قسم نخور، کت ولیعهدی، امتحان آبان ماه، ترسو، سه سوت، خیابان‌های شلوغ، جگر گرگ، کوچه‌ قهر و آشتی و به قلم خسرو باباخانی، مژگان بابامرندی، عصمت کبویان، مجید درخشانی، سندی مومنی، رفیع افتخار، فریبا نباتی، علی مهر، سید ناصر هاشمی، عزت‌الله الوندی و زهرا فردشاد است.

انتشارات به‌نشر، مجموعه «در هوای انقلاب» را به صورت مصور رنگی در قطع رقعی با شمارگان هزار و 500 نسخه منتشر کرده است.

مجموعه «شاه فراری شده»
«شاه فراری شده» مجموعه‌ای ۱۲ جلدی نوشته مجید ملامحمدی است که با تصویرگری مهسا هدایتی منتشر شده و قصه‌هایی برای کودکان و نوجوانان روایت می‌کند. اتفاقات این مجموعه در شهر «اشتهارد» رخ می‌دهد، و رویدادهای انقلاب و ظلم و ستم دوران شاهنشاهی از زبان یک کودک در قالب خاطره بیان می‌شود.

این مجموعه خاطرات پسر بچه‌ای در قم همزمان با روزهای انقلاب اسلامی ایران است؛ خاطرات کودکی‌ِ یک نویسنده، از حال و هوای خانه، شهر و محله گرفته تا احوال دماوند.

«آن روز قله دماوند گریه کرد»، «اسم اینجا سیاه‌چال است»، «من به دیدن شاه نمی‌روم»، «ننه جان در زندان شاه»، «شاهنشاه و ملاقۀ ننه جان»، «ننه جان به آسمان رفته»، «آب خنک شاهنشاه»، «بوی گلابی‌های آقا جان»، «شاهی که شاخ داشت»، «بابا را به دریاچۀ نمک انداخته اند»، «درخت سیبی که با امام دوست بود» و« هواپیمایی که فرشته‌ها همراهش بودند» عناوین این مجموعه را تشکیل می‌دهند.

هر جلد از مجموعه 12 جلدی «شاه فراری شده» در 16 صفحه، با قطع رحلی کوتاه با شمارگان دو هزار نسخه منتشر شده است.

برخی آثاری که در سال 1398 از سوی انتشارات سوره مهر با موضوع انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) منتشر شده است.

«تاریخ با طعم زغال اخته»
رمان «تاریخ با طعم زغال اخته» تازه‌ترین اثر یوسف قوجق با موضوع پهلوی اول و دوران رضاشاه برای نوجوانان است.

قوجق در این رمان به داستانی در دل تاریخ پهلوی و به ماجراهای دوران رضاشاه می‌پردازد. جرقه نگارش این داستان، از علاقه یک زن و مرد به هم آغاز می‌شود؛ زن و مردی که دو روحیه متفاوت داشتند؛ زن که «آنا» صدایش می‌زنند، از مخالفان رضاشاه است اما مرد از قزاق‌ها و کهنه‌سربازهای او.

نویسنده در این اثر که برای گروه سنی نوجوان نوشته شده تلاش دارد تا با استفاده از نثری شیرین، شخصیت‌‌پردازی و با استفاده از گفت‌وگوهای متعدد خواندن این اثر را برای مخاطب خود شیرین کند.

قوجق در رمان «تاریخ با طعم زغال اخته» از زوایای مختلف به ماجراها پرداخته است؛ از این جهت صداهای گوناگونی از این کتاب تازه به گوش می‌رسد.

«تصمیم داداش رسول»
«تصمیم داداش رسول» عنوان مجموعه داستانی به انتخاب خسرو باباجانی و رقیه‌سادات  موسوی است که برای نوجوانان بالای 13 سال نوشته شده و به عنوان اثر برگزیده هشتمین  دوره جایزه امیرحسین فردی انتخاب شده است.

این کتاب مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه از نویسندگانی مانند احسان غدیری، فاطمه ظهیری، سیده‌مریم طیار، ژاله معینی، فرشته حاجی دیو جی، هدا حشمتیان، رقیه سادات صفوی، مهری سرای‌ فرد، آزاده دلیلی لاشیدانی، کتایون آذرپی، سمیه تقوی و مریم هنرمند است که با زبانی ساده و روان نوشته شده‌اند.

«یک پرده از نمایش»، «همیشه لب‌هایش می‌خندید»، «شب‌های دالاهو»، «چو ایران نباشد تن من مباد»،‌ «روزی را خدا می‌رساند» عنوان‌های برخی از داستان‌های کتاب هستند.

مجموعه داستان «تصمیم داداش رسول» با شمارگان هزار و 250 نسخه و قیمت 25 هزار تومان منتشر شده است.

برخی آثاری که از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با موضوع انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) در طول سال‌های گذشته منتشر شده است. یکی از این آثار، مجموعه «روزهای خدا» است که به قلم حمیدرضا شاه‌آبادی منتشر شده است. برخی از کتاب‌های این مجموعه به شرح ذیل است.

«امام آمد»
داستان این کتاب درباره روزشمار اواخر رژیم شاه و نخست وزیری شاپور بختیار و حوادث و وقایعی است که آمدن امام به ایران را، به رغم خطرات و تهدیدات موجود، تسریع کرد. کیلومترها دورتر از خاک ایران، یعنی در دهکده نوفل لوشاتو در حومه پاریس، صدها خبرنگار جمع شده اند تا آخرین خبرها را درباره بازگشت امام خمینی(ره) به میهن خود به سراسر جهان مخابره کنند. عده ای هنوز سفر امام را به ایران صلاح نمی‌دانند، اما امام تصمیم خود را گرفته است.

این کتاب در سال 1378 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«بیزبو شاهی استمیروخ (ما این شاه را نمی‌خواهیم)»
«بیزبو شاهی استمیروخ» گزارشی است از واقعه ٢٩ بهمن ١٣٥٦ درتبریز و حرکت شجاعانه مردم آن، که حکومت پهلوی را در بهت و حیرت فرو برد و شعله‌های انقلاب را فروزان‌تر کرد. در این کتاب از خاطرات زیادی که مردم تبریز و آذربایجان از مبارزات در برابر حکومت‌ها دارند روایت شده است. مردم تبریز و آذربایجان مبارزان زیادی را در تاریخ خود دیده‌اند. مبارزانی همچون «شیخ محمد خیابانی» و «ثقه الاسلام» که برای استقلال و آزادی ایران جنگیدند و فداکاری‌های آنان در ذهن مردم تبریز و همه ایران برجای مانده است.

کتاب «بیزبو شاهی استمیروخ (ما این شاه را نمی خواهیم)» در سال 1380 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«و حرکت آغاز می‌شود»
این کتاب روز شمار حرکتی است که در سال ١٣٥٦ شروع می‌شود و سرانجام به انقلاب اسلامی در٢٢ بهمن سال ١٣٥٧ منجر می‌گردد. در روز یکشنبه اول آبان ١٣٥٦، آقا مصطفی خمینی در نجف مسموم می‌شود. در روز دوشنبه دوم آبان جنازه او را پس از مرگی مشکوک وناگهانی به خاک می‌سپارند. در روز سه شنبه سوم آبان مراسم ختم او در مسجد اعظم قم برگزار می‌شود.

«و حرکت آغاز می‌شود» در سال 1380 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«درود بر برادر ارتشی»
این کتاب شامل روز شمار روزهای سرنوشت ساز انقلاب از تاریخ ١٣ تا ١٩ بهمن ١٣٥٧است. شرح پیوستن قهرمانانه برادران ارتشی از نیروها و رده های مختلف به صف به هم پیوسته مردم و اعلام همبستگی آنان با حرکت انقلاب. اگرچه نیروهای پیوسته به مردم توسط سرویس های امنیتی ارتش وحکومت شاه شناسایی شدند، اما آغوش حمایت مردم اجازه نداد که هیچ کدام از آنان به دست نیروهای حکومتی اسیر شوند.

«درود بر برادر ارتشی» در سال 1380 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«در طلوع آزادی»
این کتاب شامل گزارشی از دو روز سرنوشت ساز درتاریخ انقلاب اسلامی ایران دربهمن ١٣٥٧است. دراین گزارش، شرح حرکت‌ها و اقدامات مختلف مردم و نیروهای متقابل حکومتی درتهران همراه با تصاویری از آن دو روز آمده است.

«در طلوع آزادی» در سال 1380 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«زیر بار ستم نمی‌کنیم زندگی»
این کتاب مروری بر تظاهرات میلیونی مردم تهران و شور وخروش آنها در دو روز ١٩ و ٢٠ آذر ١٣٥٧ (تاسوعا وعاشورا). این تظاهرات که بیانگر همبستگی مردم ونظم و مدیریت دراجرای آن بود از یک طرف اعتماد به نفس زیادی در مردم ایجاد کرد و از طرف دیگر، حکومت را به چاره جویی جدی تری واداشت.

«زیر بار ستم نمی‌کنیم زندگی» در سال 1380 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«آن جمعه»
باتوجه به اینکه علی‌رغم وعده‌های جعفر شریف امامی، نخست وزیر دولت آشتی ملی، شبانگاه جمعه ١٠ شهریور ١٣٥٧ ، مردم پس از خروج از مسجد فاطمیه به رگبار بسته می‌شوند. این کتاب، روزشمار حوادث و تظاهرات پس از آن است، به همراه عکس‌های مستند و گویا، که به کشتار وحشیانه رژیم در ١٧ شهریور (جمعه سیاه) ١٣٥٧ و متعاقب آن، پیام امام خمینی به ملت شریف ایران می انجامد.

کتاب «آن جمعه» در سال 1378 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«نماز سبز»
بسیاری از تظاهرات های مردم در رمضان ١٣٥٧ بعد از برگزاری نماز جماعت توسط مردم و غالبا به امامت حجت الاسلام دکتر مفتح، استاد دانشگاه تهران، امام جماعت مسجد قبا و عضو شورای انقلاب، صورت می‌گرفت. یکی از مهمترین این نمازها، نماز عید فطر همان رمضان است که به امامت آن شهید در قیطریه برگزار شد. این کتاب، ذکر مشروح برگزاری آن مراسم از بامداد تا پایان تظاهرات مردم در بعد از ظهر همان روز است.

کتاب «نماز سبز» در سال 1378 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«شاه رفت»
در بعد از ظهر پانزدهم آبان، مردم ایران بر صفحه تلویزیون دولتی کشور تصویر غمزده شاه را دیدند که با لحنی شکست خورده به مردم قول می داد که دیگر اشتباهات گذشته را تکرار نکند. اما پیام عذرخواهانه او برای مردم نشانه نزدیک شدن پیروزی نهایی بود. این کتاب، گزارش مشروح واقعه ٢٦ دی ماه ١٣٥٧ و خروج شاه از کشور است، به همراه بازتاب آن در روزنامه ها و در میان مردم.

کتاب «شاه رفت» در سال 1378 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«‌نیمکت‌های پاییزی»
این کتاب، گزارش مشروح مراسم سیزده آبان سال ١٣٥٧ است که به خاک و خون کشیده می‌شود، به همراه پیام امام خمینی(ره) به ملت شریف ایران.

کتاب «‌نیمکت‌های پاییزی» در سال 1378 با شمارگان دو هزار و 500 نسخه منتشر شده است.

«روزها و یادها» مجموعه دیگری است که به قلم مریم جمشیدی با موضوع  انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) منتشر شده است. برخی از عناوین این مجموعه به شرح ذیل است.

«خورشید در کوچ»
این کتاب از مجموعه «روزها و یادها» است که به قلم مریم جمشیدی منتشر شده است. داستان این کتاب در زمانی روایت شده که  بیش از ده سال از آمدن امام خمینی(ره) به وطن می‌گذرد. ده سال لبریز از حادثه‌های بزرگ، تلخ و شیرین، ده سال آکنده از خوشی و ناخوشی. در طول این سالها، وی همراه با مردمش، با تکیه بر قدرت الهی، در مقابل تمام قدرتهای جهانی که قصد شکست انقلاب اسلامی ایران را داشتند ایستادگی نموده و آنان را وادار به عقب نشینی کرده بود. این اَبَر مرد با وجود داشتن قدرت و نفوذ فراوان هرگز ذره ای از آن را برای خود یا خانواده و یارانش استفاده نکرد. او همچون پایین ترین طبقات زندگی کرد و ابداً سهم بیشتری برای خود و اطرافیانش قایل نبود. تا اینکه در روز شنبه ١٣ خرداد ۱۳۶۸ ناگهان دفتر سرنوشت به گونه‌ای دیگر ورق می‌خورد.

کتاب «خورشید در کوچ» در سال 1384 با شمارگان 10 هزار نسخه منتشر شده است.

«شکست طبس»
در توضیح این کتاب آمده است: «روزها می‌آیند و می‌روند و نمی‌توان از رفتن بازشان داشت. اما اگر آنها را به یاد سپرد و به خاطره‌های شخصی و اجتماعی و تاریخی پیوند زد، آنگاه می‌توان آنها را در کنار امروز قرارداد و به کمک آن یادها و خاطره‌ها روشن‌تر به آینده‌ها نگریست.

روزشمار واقعه طبس، از زمان اشغال سفارتخانه آمریکا در ایران تا آنچه در طبس رخ داد و به ناکامی نقشه‌ها و عملیات نظامی آمریکایی‌ها در ایران انجامید، یادها و خاطره‌هایی است که به حافظه تاریخی مردم این سرزمین پیوند خورده و همواره در یاد و خاطره آنان زنده است.»

کتاب «شکست طبس» در سال 1385 با شمارگان 7 هزار نسخه منتشر شده است.

از دیگر کتاب‌هایی که با موضوع انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کتاب «دانستنی‌های انقلاب اسلامی»
کتاب «دانستنی‌های انقلاب اسلامی» نوشته مرجان فولادوند است و ازجمله آثار مرجع محسوب می‌شود. رخداد هر انقلاب جدا از آنکه دلایل خاص خود را دارد، همواره با ایجاد اصطلاحات، تعبیرات و عناوینی همراه است که پیوندی استوار با هویت و ارزش‌های آن انقلاب دارد. در انقلاب اسلامی ایران نیز بسیاری از اصطلاحات و تعبیرات پدید آمد که بیانگر جنبه‌های گوناگون انقلاب و نیز دشمنان آن بود، از جمله اتحاد، استقلال، استکبار و. این کتاب فرهنگ‌نامه کوچکی است در قالب پوسترها و تابلوهای تصویری که معنای بسیاری از آن واژه‌ها را ساده و رسا در متن انقلاب اسلامی ایران ارائه می‌کند.

این کتاب در سال 1387 با شمارگان 5 هزار نسخه منتشر شده است.

«فرهنگ‌نامه انقلاب اسلامی برای نوجوانان»
«فرهنگ‌نامه انقلاب اسلامی برای نوجوانان» نوشته مرجان فولادوند است و ازجمله آثار مرجع محسوب می‌شود. در میان کتاب‌های بسیاری که درباره انقلاب اسلامی نوشته شده، از تاریخ نگاری‌ها، خاطره‌نویسی‌ها و تحلیل‌ها و بررسی‌ها، جای کتابی که اطلاعاتی دقیق و کوتاه از جنبه‌های گوناگون مربوط به انقلاب را در اختیار خواننده بگذارد تاکنون خالی بوده است. مرجان فولادوند در این کتاب در پی آن است که اطلاعات ضروری و کلی مورد نیاز مخاطبان پیرامون تاریخ انقلاب اسلامی را در اختیار ایشان قرار دهد. دستیابی به سرچشمه‌های فرهنگ شفاهی انقلاب در زمینه‌هایی چون شعارها، اصطلاحات مردمی و… از ویژگی‌های برجسته این کتاب است.

این کتاب در سال 1383 با شمارگان 5 هزار نسخه منتشر شده است.

کتاب «بهار گمشده»
این کتاب نوشته افسانه شعبان‌نژاد است. در این کتاب، انیس با صدای مادر از جا بر می‌خیزد و سطل آب را برداشته و برای آوردن آب به کوچه می‌رود، زیرا در کوچه آنها هر روز آب قطع می‌شود. در طول رفتن و برگشتن به پدرش فکر می‌کند و به حرف‌های او که: دخترم، تا مزه سختی را نچشی، مزه زندگی را نمی‌فهمی. کتاب، داستان دخترکی است که پدرش در مبارزه با رژیم شاه، همچون بهاری از فراز سر آنها می گذرد و او را همراه با مادر و خواهر کوچک و برادر عقب افتاده اش تنها می گذارد.

کتاب کتاب «بهار گمشده» در سال 1376 با شمارگان دو هزارو500 نسخه منتشر شده است.

کتاب «زمستان سبز»
نورا حق‌پرست در رمان نوجوان «زمستان سبز» ماجرای دختری به نام لیلا را بیان می‌کند که فعالیت‌های خود را علیه رژیم پهلوی از تابستان 1357 آغاز کرده و به آرمان‌های خود تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه می‌دهد. این کتاب وصف حال زندگی خصوصی و روابط او با خانواده و همسایگان است.

نویسنده در مقدمه کتاب درباره چگونگی نوشتن این رمان می‌گوید: «‌مدت‌ها بود که می‌خواستم قصه‌ آن روزها را بنویسم. روزهای سال پنجاه و هفت را می‌گویم. آن روزها که هم‌سن و سال تو بودم که امروز این نوشته را می‌خوانی. سعی دارم یاد آن روزها را روی کاغذ بیاورم و به اصطلاح قصه‌ای بنویسم. حاصل کارم نوشته‌ای شد که پیش روی توست.

این نوشته شاید شبیه قصه نباشد. منظوم قصه‌های راجی است که خوانده‌ای. علتش هم ماجراها و آدم‌های متفاوت آن، یا بهتر بگویم موضوع متفاوت آن است. روزهای سال پنجاه و هفت، با حادثه‌ی شگفت، تلخ و شیرینی همراه بود که نه تنها برای مردم کشور ما، بلکه برای تمام دنیا تازگی داشت. روزهایی که میلیون‌ها دست، در هم گره خورده بود و همه یکصدا سرود همبستگی می‌خواندند. این نوشته را که شرحی واقعی از روزهای انقلاب است و آدم‌ها و ماجراهایش هم واقعی هستند به روح پاک شهدای ایران عزیزمان تقدیم می‌کنم.»

این کتاب در سال 1395 با شمارگان پنج هزار نسخه منتشر شده است

 

 

 

 

منبع: ایبنا