نویسندگان کودک و نوجوان با تغییرات نسل‌ها حرکت کنند
نویسنده حوزه ادبیات کودک و نوجوان معتقد است، حرکت با تغییرات نسل و همراهی با شرایط روز مخاطب کودک و نوجوان از عوامل اصلی موفقیت در این گونه از ادبیات است.
به گزارش کودک پرس ،احمد اکبرپور از نویسندگان مؤلف ادبیات کودک و نوجوان در سطح کشور است که تفاوت و تمایزهای خاص آثار او، این نویسنده را به چهره‌ای موفق و اثرگذار تبدیل کرده که همواره آثارش مورد توجه مخاطبین و جشنواره‌های فرهنگی داخلی و خارجی بوده است.
تعدادی از آثار او نظیر قطار آن شب و شب به خیر فرمانده، به چند زبان ترجمه شده و در مجامع بین‌المللی مطرح شده‌اند و یا این که دستمایه آثار سینمایی قرار گرفته‌اند.
احمد اکبرپور از نویسندگانی است که شور و نشاط کودکی و نوجوانی همراه با دستمایه‌های فانتزی و
و تخیل در آثار او موج می‌زند. خیال‌پردازی یکی از عناصر شیرین آثار او است که مخاطب کودک و حتی بزرگسال را با خود همراه می‌کند چرا که پیامی زنده و گویا در این آثار سیال و شناور است.
مخاطب علاوه بر اینکه ساعاتی را همراه آثار او تفریح می‌کند، سفری در گذر زمان به آیین‌های بومی و تالمات درونی انسانها دارد.
همچنین شخصیت‌پردازی در آثار او به شیوه‌‌ای متفاوت و اثرگذار شکل گرفته، شخصیت‌هایی که نظیر آنها را اگر چه در جامعه و اطراف خود مشاهده می‌کنیم اما با عناصری آمیخته شده‌اند که برای ما جذابیت و تازگی دارند. بنابراین آثار اکبرپور همواره موجی از حرکت و تازگی را با خود داشته چرا که علاوه بر وجه فانتزی، نشان از بازیابی هویت و اراده فردی دارد.
من یک گوزن بودم، کرم شلوارپوش، کنسرت‌های فیل بی‌جنبه، دستها بالا گاو مسلح است، بفرمایید عینک مادام سوسکه، ازدواج با خورشید، من مترسکم ولی می‌ترسم، غول و دوچرخه، اگر من خلبان بودم، دختری ساکت با پرنده های شلوغ، شب به خیر فرمانده، دنیای گوشه و کنار دفترم، غولماز، به چاچالک سقوط کنید، واژه‌های نفهم، مادربزرگ جادویی، نامه‌ای به هیچکس، سه سوت جادویی هفت خوان و خرده‌ای، کشک‌های خفن، لحظه های سکسکه، نامه‌هایی به هیچکس، رویاهای جنوبی، من نوکر بابا نیستم، امپراطور کلمات، آگهی نشر الف، قطار آن شب، کشکول تحت ویندوز، وقتی ناراحت باشیم جاده ها تمام نمی‌شوند، آثار این نویسنده را تشکیل می دهند.
او جوایز متعددی را در مجامع داخلی و خارجی کسب کرده است که بخشی از آن به این شرح است:
جایزه کتاب سال فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد برای قطار آن شب
برگزیده شورای کتاب کودک برای امپراطور کلمات
برگزیده کتابخانه بین المللی مونیخ برای کتاب من نوکر بابا نیستم
نامزد کتاب سال جمهوری اسلامی برای من کتاب من نوکر بابا نیستم
برگزیده یونیسف برای کتاب شب به خیر فرمانده و…
ارزیابی شما از مؤلفه‌های ادبیات کودک و نوجوان و تغییراتی که این مؤلفه‌ها طی دوره‌های مختلف داشته‌اند، چیست؟
یکی از مؤلفه‌های اصلی این است که کتاب‌های کودک و نوجوان مثل گذشته متکی به گروه سنی نیست بلکه ادبیات کار و شیوه پردازش اثر مهم است. کتاب کودک و نوجوان را ممکن است دانش‌آموز مقطع ابتدایی و متوسطه بخوانند و از این جهت محدوده‌ای در نظر نمی‌گیریم.
یکی دیگر از مؤلفه‌ها، ارتقا یافتن دید مخاطب است، مخاطب ما داستان‌هایی را دوست دارد که با آن زندگی کند، بخندد و شاد باشد. بچه ها دوست دارند دست کم گرفته نشوند و داستان به آنها به عنوان یک فرد صاحب نظر و طرف مشورت نگاه کند.
پس خلاقیت، تحرک، پویایی و نشاط از مؤلفه‌های اصلی کتاب‌های کودک و نوجوان در این دوره است.
بله همین‌طور است، خلاقیت و نشاط از عناصری است که به کتاب‌های کودک و نوجوان جهت می دهد و در این میان زاویه دید ناشر و نویسنده، حائز اهمیت است. در حال حاضر نویسنده‌هایی که به سمت طنز و فانتزی می‌روند، روز به روز بیشتر می‌شود چرا که نوجوانان از کتاب‌های تعلیمی و نصیحت‌گو خسته شده‌اند و به جای آثار رئال، اکنون طنز و فانتزی جای خود را در میان مخاطب باز کرده است.
درون‌مایه طنزی که حاوی پیامی ارزنده باشد، درست است؟
بله، اما پیامش را غیرمستقیم القا کند. کودک و نوجوان با کتاب تفریح می‌کند، داستان را می‌پذیرد و پیامی را نیز غیرمستقیم دریافت می‌کند.
از تغییر مؤلفه‌ها در گذر زمان گفتید، مخاطب اعم از کودک و بزرگسال تا چه میزان با این تغییرات حرکت کرده و آن را پذیرفته است؟
یکی از اتفاقات خوب در ادبیات کشور، این است که تعدادی از نویسندگان به سمت طنز رفته‌اند و موج جدیدی در این زمینه ایجاد شده است.
در سوژه‌یابی، پردازش و روایت‌گری ادبیات ژانر کودک و نوجوان، چه کمبودهایی وجود دارد که هنوز پس از سه دهه فعالیت در این حیطه، شما جزو کمتر چهره‌های موفق هستید و چهره‌های نوظهور اندکی داریم؟
یکی از چالش‌های موجود، فاصله سنی نویسنده و مخاطب است. از آنجا که نسل‌ها با فاصله زمانی اندک، تغییر می‌کنند بنابراین نویسنده و مولف باید همراه تغییرات، خود را به روز کند چرا که به عنوان مثال، نسل دهه ۷۰ با دهه ۸۰ تفاوت و تمایزهای خاص خود را دارد و در این مسیر نویسندگان موفق، کسانی هستند که با این تغییرات حرکت کنند.
شیوه‌های روایت در ادبیات کودک و نوجوان نسبت به گذشته چه تغییری کرده و چه عناصری در این زمینه اثرگذار است؟
این موضوع به همان گذر زمان برمی‌گردد و متاثر از تغییرات اجتماعی و فرهنگی است، در نهایت نویسنده‌ای ماندگار است که مبنای محتواسازی را بر شرایط روز و احوال کودک و نوجوان و نوع نگرش و ادراک مخاطب بگذارد.
مهم‌ترین دغدغه شما در حیطه ادبیات کودک و نوجوان چیست؟
مهم‌ترین دغدغه شخصی من، ایجاد سبک جدیدی است که نوآوری داشته و به روز باشد، با تغییرات نسل، قلم نیز به همان سمت حرکت کند.
مخاطب‌شناسی یکی از عناصر اصلی پردازش در آثار شما است، در این مورد توضیحاتی بفرمایید.
بله همین طور است، مخاطب به اثر هویت می‌بخشد و با او به تاثیر و تاثر متقابل می‌پردازد بنابراین در آثارم شخصیت‌هایی را ایجاد کرده‌ام که مخاطب با آنها بیشترین ارتباط را برقرار کند و به درک متقابل برسد.
از آخرین آثار خود بگویید.
کتاب “ماه ماهی” آخرین اثرم است که توسط نقش نردبان به چاپ می‌رسد و در مورد محیط زیست، خشکسالی و مهاجرت می‌باشد؛ این کتاب تصویرگری ویژه‌ای دارد و تصویرگر، با تناسب مفاهیم کتاب را با تصویر به کودکان و نوجوانان که مخاطبان اصلی آن هستند، ارائه کرده است.
همچنین کتاب واژه‌های نفهم، در نمایشگاه بین‌المللی بین ۱۰ کتاب خارجی، بالاترین اقبال عمومی را در میان مخاطبان به دست آورد و پرفروش‌ترین شد که کتاب طنزی بود.
به نظر می‌رسد در آثار شما یکی از عناصر اصلی و اثرگذار در محتوا و شیوه روایت، تصویرسازی است. این ارتباط بین تصویرگر و مولف چگونه شکل گرفته است؟
مؤلف، ناشر و تصویرگر باید به موازات یکدیگر حرکت کنند. پیش از این دیدگاهی بود که این تعامل را زیاد مورد توجه قرار نمی داد اما در حال حاضر تعامل این عوامل، باعث شده که کار قوی‌تر شود و به نفع کلیت اثر پیش برود چرا که تصویرسازی از آیتم های اثرگذار در داستان کودک و نوجوان است.
با توجه به شرایط شروع کرونا طی یک سال اخیر، چه کمبودهایی در حوزه نشر کتاب کودک ایجاد شده است؟ از سوی دیگر آیا مزایایی از جهت پردازش سوژه و زمینه برای نگرش خاص نویسنده‌ها به این موضوع وجود دارد؟
پس از شیوع کرونا به مدت سه الی چهار ماه، ارتباطات نویسنده و ناشر همچنین دفاتر چاپ و نشر به طور کلی قطع شد و چاپخانه‌ها تا این مدت تعطیل بودند. همچنین درآمد نویسندگان، ناشران و تصویرگران دچار تهدید جدی شد.
از جهت سوژه‌یابی نیز کرونا یکی از سوژه‌های تلخ و دردناک مانند جنگ جهانی دوم یا شیوع وبا است که می‌تواند تا مدتها مورد نظر نویسندگان باشد هر چند امیدواریم این ویروس و تبعات آن، هر چه سریع‌تر از جامعه رخت بربندد.
ارسال دیدگاه