ناهنجاری های ژنتیکی در کودکان
به گزارش کودک پرس با توجه به این که ازدواج های فامیلی بعد از رشد انفجارآمیز جمعیت، دومین عامل مشکلات کشور ایران محسوب می شوند، لذا وزارت بهداشت تصمیمات جدی از جمله: راه اندازی کلینیک های مشاوره قبل از ازدواج با هدف پیشگیری از معلولیت ها و کنترل رشد بی‌رویه جمعیت اتخاذ کرد و به نظر می‌رسد وجود یک منبع علمی جهت آگاه‌سازی جامعه به ویژه پرسنل بهداشتی درمانی امری ضروری است.
بررسی ها و تحقیقات ثابت کرده است که ازدواج های فامیلی در برابر زندگی ماشینی و صنعتی آسیب‌پذیر بوده و خطرات ژنتیکی آن ها در ایجاد فرزندان بیمار، بسیار زیادتر از ازدواج های غیرفامیلی است.
تحقیقات متخصصین و آگاهی مردم از خطرات ازدواج های فامیلی نشان می‌دهد که میزان این ازدواج ها در جهان رو به کاهش است و حتی در برخی از کشورها از نظر قانونی ممنوع می باشد.
با توجه به این که بزرگ ترین و مهم ترین سرمایه هر کشوری، نسل آینده سالم، دانا، باهوش و خلاق می باشد، در کشورهای پیشرفته سرمایه گذاری های وسیع و اقدامات جدی در جهت سالم سازی و بهسازی نسل آینده انجام می‌شود، به طوری که افراد قبل از ازدواج و پیش از حاملگی با متخصصان ژنتیک مشورت می کنند.
در کشور ما متأسفانه میزان ازدواج های فامیلی زیاد است.
برخی تصور می کنند که با شجره نامه می توان در مورد احتمال بروز بیماری در نسل آینده اظهار نظر قطعی کرد، در حالی که در اکثر موارد به علت تغییرات ناگهانی در ساختمان ژن، صفات و خصوصیات ارثی دچار تغییر و دگرگونی می شود و این تغییرات به نسل بعد منتقل می‌شود. این پدیده به علت جهش های تازه در انسان می باشد.
در اثر آلودگی محیط و فراوانی مواد شیمیایی جهش زا و انواع پرتوها و تشعشعات، مرتبا در ژن های سلول های جنسی نسل های مختلف جهش های جدید که قبلا وجود نداشته اند، اتفاق می‌افتد و در نسل های آینده به صورت بیماری ارثی ظاهر می شود
در ازدواج های فامیلی به علت تشابه ژنتیکی زیاد در والدین، امکان جهش های همانند در هر دو زیاد است که نهایتا به صورت بیماری های ارثی در فرزندان بروز می‌کند. به همین علت خطر بروز بیماری ژنتیکی در ازدواج های فامیلی خیلی بیشتر از ازدواج های غیر فامیلی است.
ازدواج های فامیلی نه تنها احتمال مبتلا شدن فرزندان به بیماری های ارثی را افزایش می دهند، بلکه باعث ازدیاد این بیماری ها و ژن های بیماری زا در نسل های آینده می‌شوند، به طوری که طبق گزارش های داده شده توسط دانشجویان پزشکی از برخی روستاها که ارتباط شان با مردم سایر نقاط کم بوده و شیوع ازدواج های فامیلی در میان آن ها زیاد بوده، درصد بالایی از مردم آن روستاها به بیماری های ارثی نظیر نابینایی، ناشنوایی، عقب‌افتادگی ذهنی و بیماری های متابولیکی مبتلا هستند. به عبارتی دیگر ازدواج های فامیلی، درصد مبتلایان به بیماری های ارثی را افزایش می دهد.
سرطان ، فشار خون و دیابت عامل ژنتیکی دارند:
ژنتیک در بیماری های شایعی همچون سرطان، فشار خون، چربی خون بالا، دیابت، چاقی و لاغری نقش عمده ای دارد. الگو های بیماری در دنیا و همچنین در ایران در حال تغییر است. منظور از تغییر این است که در گذشته بیماری های عفونی و یا برخی از بیماری های تغذیه ای شایع تر بوده است که در حال حاضر با کنترل این بیماری ها شاهد کاهش آن ها هستیم، اما در حال حاضر نوع بیماری ها به سمت بیماری های مزمن حرکت کرده اند که از جمله آن ها می توان به بیماری های ژنتیکی اشاره کرد.هر چه طول عمر افراد بیشتر شود، این بیماری و یا بیماری هایی که دخالت ژنتیکی در آن ها وجود دارد بیشتر می شود. همچنین با توجه به مراقبت هایی فراوان در دوران زایمان و در حین بارداری، کودکانی که در گذشته امکان تولد نداشتند به راحتی و با سلامت کامل به دنیا می آیند که این احتمال وجود دارد که آن ها مبتلا به بیماری ژنتیکی باشند و در نتیجه به مرور زمان بر تعداد مبتلایان به این نوع بیماری ها افزوده می شود.
شایع ترین بیماری های ارثی
دیابت، انواع سرطان، فشار خون بالا، میگرن، تالاسمی، زخم معده، کند ذهنی، میکروسفالی، اختلال در تنظیم قند خون، بزرگی کبد، کمبود هورمون رشد، انواع ناشنوایی ها، صرع، لب کری، شکاف کام، انواع بیماری های پوستی، انواع بیماری های قلبی، عفونت های ریوی، تنگی راست روده، آمنوره در خانم ها و… .
مهم ترین علل افزایش ازدواج های فامیلی در ایران
- شرایط بسیار سخت ازدواج و توقعات زیاد خانواده‌ها از یکدیگر.
- مشکلات شدید جوانان نظیر بیکاری، نداشتن مسکن و امکانات زندگی.
- مشکلات اخلاقی و نداشتن اطمینان و اعتماد به غیر فامیل.
- اختلافات فرهنگی زیاد بین خانواده‌های غیر فامیل.
با توجه به این که مهم ترین عامل معلولیت و بیماری ژنتیکی در کشور ما ازدواج های فامیلی است، اگر این روند ادامه یابد، در آینده درصد بالایی از جمعیت کشور دچار معلولیت های شدید یا خفیف ذهنی و جسمی خواهند شد. در نتیجه به طور متوسط روزانه بیش از 1000 کودک و سالیانه حدود 350 هزار کودک معلول در کشور ما متولد می شوند که اکثر آن ها به علت ازدواج های فامیلی است.
اقدامات ضروری جهت کاهش ازدواج های فامیلی و تولد کودکان ناقص
- آگاه‌سازی جوانان و خانواده های آن ها از خطرات ژنتیکی ازدواج های فامیلی و علل معلولیت ها از طریق سخنرانی از رادیو، تلویزیون و مراکز بهداشتی درمانی و بهزیستی و آموزش و پرورش و … .
- کاهش ازدواج های فامیلی از طریق انجام مشاوره ژنتیکی
اخیرا با تشکیل مراکز مشاوره قبل از عقد با دفاتر ازدواج هماهنگی به عمل آمده است که این دفاتر بدون گواهی و مجوز از مراکز بهداشت و آزمایشگاه ژنتیک از عقد ازدواج های فامیلی خودداری کنند، که این خود اقدامی مهم و اساسی، جهت پیشگیری از معلولیت ها است.
- تصویب قوانینی که انجام ازدواج های پرخطر را ممنوع و غیرقانونی اعلام نماید.
- ایجاد طرح غربالگری بیماری ژنتیکی شایع در هر استان و تأسیس مرکز مشاوره ژنتیک مرجع در مرکز هر استان
- استفاده از استادان ژنتیک دانشگاه های علوم پزشکی جهت همکاری با مراکز بهداشت استان در تشخیص و مشاوره ژنتیک
- آموزش رده‌های محیطی و میانی بخش بهداشت جهت انجام طرح غربالگری بیماری ژنتیکی و مشاوره ژنتیک.
منبع: دانشگاه علوم پزشکی فسا
ارسال دیدگاه