هرچند این روزها بازی های رایانه ای جزو محبوب ترین بازی ها برای بچه ها لقب گرفته اند اما باید توجه داشت که این بازی ها می توانند به عنوان تهدیدی جدی برای سلامت روح و روان و جسم کودکان و نوجوانان به حساب بیایند.
هر چند به اعتقاد برخی کارشناسان ، تعدادی از بازی های فکری و معمایی می تواند سلول های مغزی را به فعالیت واداشته و فکر کودکان را تقویت کند و در رشد خلاقیت و بالندگی ذهنی کودکان تاثیر داشته باشد، اما والدین باید در انتخاب نوع بازی برای گروه های سنی و تاثیر این بازی ها در جسم و روح فرزندان خود نهایت دقت را داشته باشند.
کودکان و نوجوانان معتاد به اینترنت مانند رانندگانی هستند که بی اعتنا به علایم راهنمایی و رانندگی، اتومبیل اسقاطی خود را در جاده های خاکی به هر سو می رانند تا آنکه بالاخره وارد تونل افسردگی می شوند.
افرادی که ساعت های متمادی در اینترنت پرسه می زنند و به بازی های رایانه ای می پردازند معمولا برای درس خواندن و فراگیری نکات و مباحث آموزشی،وقت کم می آورند.
اختصاص ساعات زیاد برای بازی های رایانه ای، آسیب های جسمانی فراوانی از جمله بروز تیک ها و فشارهای عصبی، سردرد، چشم درد، چاقی، کمر درد، دردهای مفصلی انگشتان و مچ دست، کم خوابی و بی خوابی، اختلال در اشتها و خارج شدن ستون فقرات از حالت طبیعی را نیز می تواند به همراه داشته باشد.
آسیب های اخلاقی و از بین بردن رابطه فکری و عاطفی فرزندان و والدین از دیگر آسیب های بازی های رایانه ای است که کودکان را تهدید می کند همچنین برخی از کارشناسان معتقدند تماس بیش از حد با بازی های رایانه ای موجب اعتیاد کودکان به اینگونه بازی ها می شود.

به جرات می توان گفت امروز کمتر بچه ای به سراغ بازیهای سنتی و محلی رفته و برای گذراندن وقت خود با دوستان در محله ها و پارکها بازی می کند.
اکثر بچه ها ترجیح می دهند بیشتر وقت خود را در دنیای فناوری و دیجیتال بگذرانند و با بازیهای رایانه ای سرگرم شوند.
هنوز بزرگان ما به یاد دارند که کودکان و نوجوانان نسل پیشین اوقات فراغت خود را با وسایلی مانند توپ ، فوتبال دستی ، دوچرخه و وسایل پرتحرک می گذراندند و اگر در این بین پیدا می شد خانواده ای که از تمکن مالی برخوردار بود برای فرزند خود برنامه های تفریحی و سرگرمی دیگری نیز فراهم می کرد.
اما با گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی در دنیا بسیاری از حوزه ها از جمله حوزه بازی ها نیز متحول شده است.
در همین حوزه نیز وسایل و فناوری های متعددی وارد و به مرور کنار رفته و ابزارهای جدید جایگزین آنها شده اند اما شاید کمتر کسی به واقعیتی در این بین توجه داشته و آن اینکه سازندگان و پشتیبانان غربی خلق این بازی ها توانسته اند در فرهنگ و نگرش کشورهای هدف، تاثیرگذار شوند.
جدای از اینکه برخی از بازی های رایانه ای با اهداف مشخصی تولید و روانه بازار می شوند خانواده ها نیز نباید از تاثیرات روحی و روانی این نوع بازی ها غافل باشند زیرا برخی از بازی های رایانه ای به گونه ای طراحی و ساخته می شوند که مخاطب را مجبور می سازد تا به هر شکل ممکن خود را به پایان بازی برساند و در نهایت خود را قهرمان بلامنازع این بازی ها بداند.
همین گمان اولیه قهرمان بلا منازع آغازگر حملات بسیاری به کودکان می شود؛ که استرس و اضطراب ناشی از قهرمان شدن و برتری جویی از همان لحظات آغازین بازی، به ذهن و روح کودک آسیب می رساند.
در این بین به مدد تکنولوژی موجود در ساخت کنسول های بازی و به تبع آن وجود جذابیت های بصری در رنگ و تصویر و نیز سیر داستانی جالب در بازی ها، هر گروه سنی که به عنوان مخاطب در مقابل کنسول های بازی می نشیند، ساعت ها بدون کمترین تحرک و جابه جایی سرگرم بازی شده و خود را در نقش نیروی منجی می ببیند که در بازی تنها به فکر قهرمان شدن است.

همین ساعت ها بدون تحرک و جابه جایی در مقابل کنسول های بازی نشستن می تواند افت تحصیلی، مشکلات بینایی و اسکلتی، تقویت حس پرخاشگری، ایجاد روحیه انزواطلبی، تنبل شدن ذهن و تاثیر منفی بر روابط خانوادگی را به همراه داشته باشد.
بازی های رایانه ای خواسته یا ناخواسته وارد خانواده ها شده است و اگر بخواهیم آن را نادیده بگیریم و فرزندان مان را از داشتن این بازی ها محروم کنیم به حتم در آنها حرص و ولع بیشتری برای پرداختن به چنین بازی هایی ایجاد کرده و آنها را وادار می کنیم تا به دور از چشم ما این کار را انجام دهند.
از سوی دیگر اگر بخواهیم در این زمینه، نظارت کافی را نیز بر فرزندان مان نداشته باشیم به حتم فرزندان مان با خطرهای روحی، روانی و جسمی فراوانی تهدید می شوند.
محمد مهدی صدوقی کارشناس مسایل اجتماعی یکی از راه حل های اصولی در این زمینه را تولید محصولاتی منطبق با فرهنگ کشور دانست و اظهار امیدواری کرد که در سال های آینده بتوانیم به عنوان صادر کننده بازی های رایانه ای در سطح گسترده ای در دنیا، محسوب شویم.
وی با بیان این که والدین می بایست نظارت جدی بر کار فرزندان شان در هنگام استفاده از رایانه و بازی های رایانه ای داشته باشند گفت:لازم است تا آنها فرهنگ استفاده صحیح از بازی های رایانه ای را به فرزندان خود آموزش دهند.
مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: اینترنت و بازی های رایانه ای به عنوان یک محصول رسانه ای، حکم شمشیر دو لبه را دارد.

دکتر ˈشهرام خرازی هاˈ می افزاید: مواجهه کودکان و نوجوانان با سایت های اینترنتی و اینگونه بازی ها هم تبعات مثبت و هم تبعات منفی به همراه دارد.
وی خاطرنشان می کند تحقیقات نشان داده که مغز کودکان و نوجوانانی که بطور مدام با سایت ها و بازی های رایانه ای، سر و کار دارند در مقایسه با مغز دیگر هم سن و سال های خود، فعال تر، خلاق تر و دارای سرعت عمل بیشتری است.
مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می دهد: بازی های رایانه ای، خلاقیت کودکان را شکوفا می کند و به نیازهای آنها برای تجربه کردن هیجان، پاسخ فوری می دهد.
خرازی ها گفت: علاوه برآن، مهارت های حرکتی انگشتان دست کودکان و نوجوانان در اثر مشغول شدن با صفحه کلید و بازی های رایانه ای به تدریج افزایش می یابد در نتیجه این گروه از بچه ها در کار با رایانه نیز سریع تر از سایر کودکان عمل می کنند.
وی خاطرنشان کرد، در کنار این فواید مضرات قابل توجهی نیز در بازی های رایانه ای گزارش شده است که نمی توان به راحتی از کنار آنها گذشت.
مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: اگر زمان صرف شده برای وبگردی و بازی های رایانه ای، بسیار طولانی باشد، عوارضی مانند اضافه وزن، تاری دید، نزدیک بینی، کم حوصلگی و بی حوصلگی، کم خوابی و در نتیجه چرت زدن در طول روز و افت تحصیلی، پرخاشگری، خشونت ورزی و گاهی حتی تمایل و اقدام به اعمال بزهکارانه و خلاف قانون گریبانگیر کودکان و نوجوانان می شود.
خرازی ها ادامه می دهد: کودکان به تدریج به اینترنت و بازی های رایانه ای، معتاد می شوند و مانند معتاد به مواد مخدر، هنگام دسترسی نداشتن به اینترنت و بازی های رایانه ای به هر دلیلی، احساس می کنند که چیزی کم دارند.
وی اضافه می کند: این کودکان برای فراهم آوردن امکانی برای ورود به سایت و بازی های مورد نظر برمی آیند و در این مسیر ممکن است حتی قراردادهای عرفی خانواده و جامعه و قوانین جاری را زیر پا بگذارند.

به گفته مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران ،کودکانی که با اینترنت و بازی های رایانه ای انس گرفته اند کم کم بر دنیای مجازی شخصی خود متمرکز می شوند، از دیگران دوری و ارتباطات خود را محدود می کنند.
خرازی ها می گوید: اینگونه کودکان مانند معتادان به مواد مخدر، انزواطلبی پیشه کرده و همه وقت و هم و غم خود را صرف اینترنت و بازی های رایانه ای و تهیه بازی های جدیدتر و مهیج تر و کشف سایت های جالب تر می کنند.
وی خاطرنشان می کند خطرات بازی های رایانه ای و اینترنت تا آنجاست که اخیرا در یکی از کشورهای غربی در پی افزایش آمار معتادین رایانه ای، کلینیک ترک اعتیاد رایانه ای راه اندازی شده است.
مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران، افسردگی را یکی از پیامدهای مهم اعتیاد به اینترنت و بازی های رایانه ای عنوان می کند و می افزاید: اینترنت و بازی های رایانه ای، یک جهان مجازی و شخصی برای کاربران می آفریند؛ کاربران به تدریج از دنیای اطراف کناره می گیرند، از تعامل با دیگران می پرهیزند و سر در لاک خویش فرو می برند.
خرازی ها ادامه می دهد: در چنین شرایطی فرد حمایت همنوعان خویش را از دست می دهد و با دیگران احساس بیگانگی می کند و از همین نقطه است که زمینه افسردگی ایجاد می شود.
خرازی ها می گوید: برخی از کودکان در ساعات تحصیل در مدرسه برای تعطیل شدن و بازگشت به منزل لحظه شماری می کنند تا هر چه زودتر خود را در عالم بازی های رایانه ای غرق کنند، گاهی حتی از رفتن به مهمانی های فامیلی یا دوستانه مرسوم سرباز می زنند تا برای بازی و وبگردی وقت کم نیاورند.
وی خاطرنشان می کند روابط عاطفی اینگونه کودکان با والدین و خواهر و برادر های خود مخدوش می شود و در زنگ های تفریح و گاه حتی سر کلاس به معرفی بازی ها و سایت های جدید و یا مورد علاقه می پردازند و با تشریح لذتی که حین بازی و یا مشاهده سایت می برند می کوشند تا این لذت را با همکلاسی ها تقسیم کنند.

به گفته مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران ، پسرها معمولا بیش از دخترها اسیر و درگیر بازی های رایانه ای و به ویژه سایت های مستهجن می شوند چون این بازی ها بیشتر برای مردان طراحی می شوند و سهم زنان در دنیای مجازی رایانه ای کمتر از مردان است.
خرازی ها تاکید می کند بازی های رایانه ای مانند دیگر محصولات رسانه ای فیلم ، سریال و…- باید درجه بندی سنی شوند که در حال حاضر ˈبنیاد ملی بازی های رایانه ایˈ نسبت به تدوین و اجرای نظام رده بندی سنی این محصولات رسانه ای اقدام کرده است.
وی می گوید: نظام رده بندی از این ظرفیت برخوردار است که به یکی از اساسی ترین راهبردهای نظام اجتماعی کشور برای محافظت در برابر پیامدهای سوء گسترش بازی های رایانه ای و رفع آثار و تبعات منفی این پدیده گریزناپذیر تبدیل شود.
به هرحال با نگاهی به انبوه بازی های موجود در بازار در می یابیم که اغلب این بازی ها وارداتی و محصول کشورهای دیگر است که در ساخت هریک از این بازی ها اهدافی را دنبال می کنند ،بی تردید استفاده بیمارگونه از بازی های رایانه ای یا اینترنت ، کودکان و نوجوانان را از فعالیت های مفید و سازنده ای مانند فعالیت های درسی، ورزش کردن و ارتباط با دوستان و والدین، باز می دارد.

رجا معالی کارشناس نرم افزار و رایانه نیز گفت:بازی های رایانه ای با همه فوایدش از کاستی ها و آسیب هایی نیز برخوردار است، اما به نظر می رسد آسیب های فردی و روان شناختی آن از سایر خطرات بیشتر باشد.
وی افزود: این در حالی است که اغلب والدین در مورد نوع بازی ها و نحوه استفاده از این بازی ها و همچنین خطرات و تهدیدهای آن برای سلامت روان کودکان خود اطلاعات کافی ندارند.
مهندس معالی ادامه داد که هرسال با فرارسیدن فصل تابستان، کودکان ساعات زیادی را صرف بازی رایانه ای می کنند و والدین بی توجه به نوع بازی ها و عوارض جسمی و روانی آن، نشستن پشت رایانه و بازی های رایانه ای نامناسب، فقط می خواهند کودکانشان ساعاتی آرام و ساکت باشند.
این کارشناس امور نرم افزار و رایانه در ادامه گفت: برخی دیگر از والدین نیز تلاش دارند بازی های رایانه ای کودکان خود را کنترل کنند اما در نهایت تسلیم خواست کودکانشان می شوند.
مهندس رجا معالی معتقد است، هرچند بازی های رایانه ای،می تواند اطلاعات کودکان و نوجوانان را افزایش دهد،اما از سوی دیگر این بازی ها می تواند بر تمایلات و گرایش های فرزندانمان تاثیرگذار باشد زیرا برخی از بازیهای رایانه ای با هدف ترویج فرهنگ مادی و تهی کردن جوانان از معنویت ساخته می شود.

سرهنگ ˈمحمدقربان عسگریˈ روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: آسیب این بازیها بیشتر از ماهواره برای کودکان ونوجوان است، زیرا بیشتر شرکت های تولیدی این بازیها صهیونیست ها هستند و برای جذب نوجوانان وفروش بیشتر از سه عامل خشونت، وحشت و شهوت استفاده می کنند.
وی اظهار کرد: متاسفانه در این بین بیشتر والدین تصور نمی کنند که این بازیها چه صدمات جبران ناپذیری را می تواند بر روح وجسم کودکان و نوجوانان داشته باشد.
این مسوول ادامه داد : این بازیها با بهره گیری از تصاویر پرتحرک و صداهای مهیج، دنیایی از هیجان را به افراد وارد و همین امر باعث تسخیر روح افراد از دنیای تخیلات خواهد شد.
عسگری خاطرنشان کرد : دشمن در برخی از این بازیها سعی دارد مسلمانان را تروریست و در مقابل خود را منجی جهان معرفی کند واین موضوع نوعی دیگر از جنگ نرم محسوب می شود.
معاون اجتماعی فرمانده نیروی انتظامی استان قزوین گفت: همچنین در برخی از این بازیها زنان با پوششی نامناسب و مبتذل نقش آفرینی کرده وذهن فرد را به سمت تعاملات جنسی تحریک می کند.
وی، آسیب های جسمانی، روانی و تربیتی را از دیگر موارد آسیب های استفاده از این بازیهای مخرب عنوان کرد.
عسگری خاطرنشان کرد: والدین هنگام خرید بازی برای فرزندان خود سعی کنند از بازیهای تولید داخل استفاده کنند و شرایط سنی فرزندان خود را برای آن بازی در نظر بگیرند.
این مسوول افزود: والدین باید زمان بیشتری را برای فرزندان خود صرف کنند چراکه هر قدر صمیمیت والدین با فرزندان بیشتر باشد زمینه استفاده کودکان از چنین بازیهایی کمتر خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: همچنین والدین توجه داشته باشند که زمینه رفتن کودکان خود به گیم نت ها را از بین ببرند ، زیرا این محیط ها مکان مناسبی برای کودکان آنان نیست.
البته جاذبه بازیهای رایانه ای امروزی بسیار شگفت انگیزتر از بازیهای سنتی قدیمی است و اینکه کودکان ، نوجوانان و جوانان و گاهی بزرگترها جذب اینگونه بازیها می شوند بی دلیل نیست.

جوانان امروزی با عرصه های جهانی مواجه شده اند که مرزهای فیزیکی و جغرافیایی کشورها و فرهنگ را درنوردیده است و فرهنگ جهانی رسانه ها برای آنها یک قدرت متحدساز و نوعی آموزش فرهنگی است که به آنها می آموزد چگونه مصرف کنند، چگونه رفتار کنند، به چه فکر کنند، احساساتشان چگونه باشد، به چه اعتقاد داشته باشند، از چه بترسند و به چه تمایل داشته باشند .
گرچه بازیهای رایانه ای بعنوان یک ابزار تفنن و درجهت پرکردن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان ارزیابی می شود اما واقعیت این است که این بازیها در مقایسه با بازیهای فیزیکی و سنتی سالم توسط اقشار و گروههای سنی متنوعی در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرند که گروه سنی نوجوان به دلیل حساسیت بالا در ارضای احساس کنجکاوی و فراخور سن خود و نیز رشد دنیای سایبر در جامعه بیش از هرگروه و طبقه ای با این نوع بازیها در گیر و دارای مشغله فکری است .
از سوی دیگر دنیای بازیهای رایانه ای و فعالیتهای متأثر از آن با توجه به مشغله های فکری اجتماعی و اقتصادی که خانواده ها دارند و رها شدن نوجوانان در انتخاب انواع بازیهای مورد نظرشان می تواند تا حد زیادی کودکان و حتی نسل جوان را تهدید کرده و با القای تفکرات و باورهای نا هنجار به ذهن آنان ، فرهنگ جامعه را در آینده با دگرگونی های غیرقابل تصوری مواجه کند.