قناعت: کودک‌ امروز با ۳۰سال‌ پیش تفاوت‌ دارد

سینماگران زیادی هستند که بعد از گذشت 30 سال هنوز هم دغدغه ساخت فیلم های کودک را دارند و این دل مشغولی‌ها در جشنواره فیلم کودک امسال به خوبی مشهود بود. باید دید با روندی که امروز سینمای کودک پیش گرفته آیا می توان گفت دوره درخشان سینمای کودک آغاز شده است.

همزمان با هفته کودک در گفت و گو با فیلمسازان این حوزه به ارزیابی وضعیت سینمای کودک پرداختیم.

حسین قناعت درباره سینمای کودک گفت: «شرایط جامعه امروز نسبت به دهه 60 بسیار متفاوت است. امروز فیلم ها از طریق ماهواره و اینترنت به راحتی در دسترس خانواده ها قرار می گیرد، بنابراین با فضای 30 سال قبل تفاوت های زیادی داریم.»

او ادامه داد: «در 3 سال اخیر و مخصوصا در سال گذشته که شورای راهبردی سینمای کودک تشکیل شد و شورای جدید فیلمنامه در بنیاد سینمایی فارابی شکل گرفت و همچنین حمایت های علیرضا رضاداد به عنوان دبیر جشنواره فیلم کودک همه این ها فضایی را ایجاد کرد تا به مخاطب کودک بیشتر فکر شود.»

کارگردان «تپلی» یادآور شد: «افرادی که در این شورا حضور دارند سعی می کنند تا از فیلم هایی که برای مخاطب جذاب است حمایت کند و نگاهشان این بود که سینمای کودک به چرخه تولید فیلم برگردد و خانواده ها با کودکانشان در سینماها فیلم داستان گو ببینند و به نوعی سینمای کودک احیاء شود.»

قناعت با بیان اینکه امیدوار است سال آینده هم در سینمای کودک فیلم مخاطب پسند داشته باشیم، افزود: «فیلم های جشنواره کودک امسال نگاه ویژه ای به گیشه داشتند امیدوارم فروش خوب این فیلم ها موجب آشتی تهیه کنندگان بخش خصوصی با این حوزه شود.»

او با بیان اینکه باید به نوع سرمایه گذاری در سینمای کودک و نوجوان توجه داشت، گفت: «برخی سرمایه ها هستند که مشخص نیستند از کجا آمده و مربوط به چه نهادی هستند اینها قطعا با حضورشان به فیلم های کودک آسیب می زنند.زیرا موجب می شود دستمزد بازیگران بالا رود و بازیگران دیگر در فیلم هایی که بودجه کمتری دارند حضور پیدا نکنند.»

کارگردان «دزد و پری» یادآور شد: «باید تلاش کنیم سرمایه سرمایه گذاراران بخش خصوصی به آنها برگردد تا آنها در این حوزه باقی بمانند. اگر تهیه کننده بخش خصوصی در طول این سال ها از سینمای کودک و نوجوان دور شده بود دلیل اصلی اش اکران نشدن فیلم های کودک و نوجوان بود  که در پی آن بازگشت سرمایه نداشت.»

او همچنین گفت: «با شرایط اقتصادی بسیار سخت امروز پدر ها و مادرها امکان زیادی برای بردن کودکانشان به سینما ندارند و در چنین شرایطی باید آموزش و پرورش کمک کند تا کودکان بتوانند فیلم های روز حوزه کودک و نوجوان را ببینند.»

قناعت با بیان اینکه اکران به سینمای کودک لطمه های زیادی زده است ، گفت: «در حالت طبیعی تعداد سالن های سینما در کل کشور کم است درحالیکه اگر تعداد سالن ها به اندازه کافی باشد می توان یک سینمای خاص را به سینمای کودک اختصاص داد و در آن تنها فیلم های کودک و نوجوان نمایش داده شود.»

او با بیان اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همکاری‌های خوبی را با سینمای کودک و نوجوان آغاز کرده است، گفت: «کانون برای آدم هایی مانند من که کتاب خوانی مان را از آنجا شروع کردیم حس نوستالژی دارد و جایی بسیار با ارزش است که می تواند کمک های زیادی به سینمای کودک و نوجوان کند.»

کارگردان «لازانیا» خاطرنشان کرد: «امسال دو فیلم جشنواره کودک و نوجوان با همکاری مشترک بنیاد سینمایی فارابی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخته شده بود که اتفاق بسیار خوبی بود.»

او با بیان اینکه یکی از مقوله های مهم در سینمای کودک بحث فیلمنامه است، گفت: «باید توجه داشت که فیلمنامه باید در وهله اول نگاه کودکانه داشته باشند و اساسا فیلمی فیلم کودک محسوب می شود که در کنار فیلم های بزرگسالان اکران شود، بتواند سالن سینما بگیرد، سینمادار را راضی کند، مخاطب را راضی کند و در این شرایط بد اقتصادی مخاطب را به سمت سینما بکشاند.»

قناعت ادامه داد: «باید توجه داشته باشیم که کودک امروز با کودک 30 سال پیش تفاوت های زیادی دارد و اگر قصه به شکلی نباشد که آنها را از پای کامپیوترها و فضای مجازی بلند کند قطعا موفق نخواهیم بود.»

حامد جعفری گفت: «اگر سینمای کودک را به معنای واقعی داشته باشیم استقبال از این نوع ژانر را هم خواهیم داشت. مهمترین ویژگی فیلم«فیلشاه» این بود که برای کودک ساخته شده بود نه درباره کودک.»

او ادامه داد: «گاهی فیلم ها تنها درباره کودک است و همین اشتباه موجب می شود تا خانواده ها کودکانشان را برای دیدن این فیلم ها به سینما ببرند، برای دیدن فیلم هایی که مخاطب اصلی شان کودک نیست و برای کودک ساخته نشده است.»

تهیه کننده «فیلشاه» همچنین گفت: «سینمای کودک سینمایی است که به ازاء آن با دو یا سه مخاطب مواجه هستیم زیرا کودکان به تنهایی به سینما نمی آیند با خانواده شان هستند و همین امر به اقتصاد سینما کمک می کند زیرا سینمای کودک سینمای انفرادی نیست.»

جعفری ادامه داد: «در سینمای کودک باید به شاخصه های اصلی توجه شود تا خانواده ها از بردن فرزندانشان به سینما پشیمان نشوند. گاهی در برخی فیلم های کودک ادبیات و شوخی هایی بکار برده می شود که مناسب کودکان نیست و همین امر به سینمای کودک لطمه می زند و موجب می شود تا به درستی شکل نگیرد و اتفاق بدتر این است که این فیلم ها در گیشه با موفقیت همراه نمی شوند.»

او ادامه داد: «اگر سینمای کودک را به معنای واقعی داشته باشیم سینمادارها امیدوارانه تر آنها را در سینماهایشان اکران می کنند و سرمایه گذارها رغبت بیشتری برای سرمایه گذاری در این حوزه پیدا می کنند.در این صورت می توانیم خوشحال باشیم که اکران فیلم کودک موفقیت آمیز بوده است.»

تهیه کننده «شاهزاده روم» همچنین گفت: «باید گردش مالی مقرون به صرفه ای را برای سرمایه گذاری حرفه ای در این حوزه متصور باشیم و توجه داشته باشیم تا بر روی الگوی های موفق سرمایه گذاری کنیم. اگر قرار است حمایتی در این حوزه داشته باشیم بهتر است بعد از تولید انجام گیرد. به عنوان مثال، فیلم کودک در هر زمانی امکان اکرانش وجود داشته باشد و منتظر اکران نماند.»

جعفری در ادامه یادآور شد: «در سال های اخیر فیلم های کودکی ساخته شده که موفق بوده و برخی فیلم ها هم موفق نبوده اند. اگر فیلمی خوب باشد قطعا مورد استقبال کودک قرار خواهد گرفت زیرا کودکان تعارف ندارند اگر از فیلمی خوششان نیاید سالن سینما را ترک می کنند و گاهی هم  شده اگر از فیلمی خوششان آمده و دو بار آن فیلم را دیده اند.»

او ادامه داد: «اگر سازمان سینمایی از فیلم های کودک و نوجوان حمایت کند شاهد اتفاقات خوبی در مورد سرمایه گذاری در این حوزه خواهیم بود.»

غلامرضا رمضانی نیز گفت: «به جرات می توان گفت سینمای کودک امروز ایران بالاتر و فراتر از سینمای کودک دهه 60 است زیرا در آن دهه موفقیت سینمای کودک متناسب با شرایط جامعه بود اما امروز شرایط بسیار سخت تر است زیرا فضای مجازی و ماهواره مخاطب را از ما گرفته است به همین دلیل باید موضوعاتی برای فیلم های کودکمان انتخاب کنیم که جذابیت آنها موجب شود تا مخاطب را به سمت سینما بکشاند.»

او ادامه داد: «خوشبختانه در یکی دو سال اخیر شاهد اتفاق خوبی در اکران نوروزی بودیم اینکه در سبد نوروزی اکران فیلم های کودک و نوجوان هم وجود داشت و از فروش خوبی هم برخوردار بودند.»

کارگردان «فرار از اردو» با اشاره به حضور بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در سینمای کودک و نوجوان یاداور شد: «طبیعی است زمانیکه بخش خصوصی می بیند فیلم های کودک فروش خوبی دارند بیشتر راغب می شوند تا در این نوع فیلم ها سرمایه گذاری کند و این اتفاق در یکسال اخیر افتاده است البته هنوز هم حمایت ها در بخش دولتی بیشتر است. و باید به فکر راهکاری برای این موضوع باشیم.»

او با اشاره به تشکیل شورای کودک نیز گفت: «برگزاری این شورا موجب شده سطح فیلمنامه ها در این حوزه بالاتر رود. در جشنواره فیلم کودک امسال میزان فیلم هایی که توانست برای مخاطب کودک جذاب باشد و نظر آنها را جلب کند زیاد بود این امر نشان می دهد سیاستی که اعمال شده سیاست خوبی است که به دنبال مضامینی برای کودکان هستند.»

رمضانی با بیان اینکه برای رسیدن به نقطه مطلوب در سینمای کودک هنوز فاصله داریم، افزود: «تلاش های زیادی برای سینمای کودک در یکی دو سال اخیر شده و امروز شاهد نتایج خوب آن هستیم و جشنواره فیلم کودک امسال نمونه بارز آن است. بسیاری از فیلم ها ز تکنیک بسیار خوبی داشتند و از عناصر جذاب استفاده کرده بودند.»

کارگردان «ضربه فنی» با بیان اینکه سرمایه گذاری در ژانر کودک و نوجوان نیازمند زمان است، یادآور شد: «قطعا اکران مناسب و فروش خوب فیلم های کودک و نوجوان موجب سرازیرشدن سرمایه گذاران بخش خصوصی به سمت این سینما خواهد شد و این امر نتایج خوبی به دنبال خواهد داشت.»

نادره ترکمانی درباره موفقیت سینمای کودک در دهه 60 گفت: «جریان تولید آثار کودک در دهه های 70، 80 و 90 به نحوی جلو رفت که فیلم های اجتماعی و طنز جای بیشتری پیدا کردند و این امکان برای فیلمسازان فراهم شد تا با صراحت بیشتری فیلم بسازند و همین موضوع موجب شد تا آثار کودک و نوجوان عقب برود.»

او ادامه داد: «از آنجاییکه تولید آثار اجتماعی و طنز فاکتورهای استانداردی نداشت اما به دلیل طعنه به برخی مسائل جامعه مورد توجه قرار گرفت و از طرفی هم حمایت از فیلم های کودک و نوجوان بسیار کم شد و در چنین شرایطی شاهد موفقیت های کمتری در این حوزه در سال های اخیر بودیم.»

ترکمانی با بیان اینکه آثار کودک و نوجوان در سال های اخیر در اکران موفق نبودند، گفت: «ما در این سال ها  پخش تخصصی کودک نداشتیم همچنین حمایت از تولید که می توانست قوی باشد جدی گرفته نشد. سینمای کودک در جهان سینمای شاخصی است اما متاسفانه در کشور ما ضعیف شد.»

کارگردان «خاله سوسکه» خاطرنشان کرد: «یکی از اتفاقات خوب سینمای کودک داشتن جشنواره بین المللی است که در آن آثار ایرانی و خارجی نمایش داده می شود و شور و هیجانی را در بین فیلمسازان و علاقمندان این حوزه ایجاد می کند.»

او ادامه داد: «اگر رویکرد تولید آثار کودک و نوجوان تغییر کند شرایط بهتر خواهد شد البته باید به سمت فیلم های خانوادگی نیز برویم. مانند فیلم های خواهران غریب، دو نفر و نصفی و … اگر توجه کرده باشید از این نوع فیلم ها هم کودکان و هم خانواده ها هر دو باهم لذت می بردند.»

ترکمانی یادآور شد: «تولید آثار کودک، نوجوان  و خانواده موجب می شود تا پخش کننده ها رغبت بیشتری برای سرمایه گذاری در این حوزه پیدا کنند. حتی در طبقه بندی شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی هم پیشنهاد دادیم تا عنوان فیلم کودک، نوجوان و خانواده ذکر شود.»

او ادامه داد: «اطمینان دارم اگر شیوه های پخش در سینمای کودک را جدی بگیریم و از تولید آنها پشتیبانی کنیم می توانیم سینمای کودک افتخارآمیزتری نسبت به دهه 60 داشته باشیم. درحال حاضر از دهه 80 موج آثار کمدی یا آثاری که نقد اجتماعی تند دارند زیاد شکل گرفت و بسیار مورد استقبال قرار گرفت. در چنین شرایطی طبیعی است که تولید اثر کودک و نوجوان کمی سخت است.»

ترکمانی با بیان اینکه سینمای کودک باید پخش کننده تخصصی داشته باشد، گفت: «باید از سینمای کودک، نوجوان و خانواده حمایت جدی صورت گیرد زیرا ترکیب 3 گانه اینها موجب می شود تا هر سه گروه از دیدن فیلم ها لذت ببرند. برخی از آثار جشنواره کودک و نوجوان امسال خانوادگی هستند که در اکران هم شاخصه های موفقیت خود را خواهند داشت.»

کارگردان«گورداله و عمه غوله» یادآور شد: «در سینمای کودک باید رویکردهایمان را تغییر دهیم، پخش کننده حرفه ای داشته باشیم و از شیوه های تبلیغاتی جدید استفاده کنیم که مربوط به آثار کودک و نوجوان باشد. همانطور که می دانید این حوزه نیازمند خلاقیت بیشتری است.»

ترکمانی ادامه داد: «در کنار همه این موارد همراهی تلویزیون را هم باید داشته باشیم و همچنین کمک های آموزش و پرورش که می توانیم زنگ سینما را جزء یکی از درس ها قرار دهیم. تلویزیون می تواند آثار کودک و نوجوان را خریداری کند و در روز کودک آنها را نمایش دهد. این فیلم ها هم در واقع کالای ایرانی محسوب می شود و به جای استفاده از فیلم های خارجی بهتر است از محصولات خودمان استفاده کنیم.»

او همچنین تاکید کرد: «فعالیت در حوزه کودک و نوجوان یک رسالت انسانی است.»