راهکارهایی برای ترک مکیدن انگشت در کودک

به گزارش کودک پرس، مادری هستم که یک دختر 1 ساله دارم. اکثر اوقات دخترم عادت دارد که انگشت شست خود را به دهان بگیرد و من نمی‌توانم مانع از این عادت دخترم شوم. اطرافیان می ‌گویند که ممکن است دخترم بعد از بزرگ شدن، دندان‌هایش به شکل مرتب رشد نکنند و این موضوع باعث نگرانی من شده است.
لطفاً مرا راهنمایی فرمایید چه کار باید بکنم و آیا مکیدن انگشت باعث نامرتب رشد کردن دندان‌ها در آینده می ‌شود؟
پاسخگوی سئوالات زیر آقای دکتر آرش منتظری (دندان پزشک) می باشد.

1- لطفاً بفرمایید عادات دهانی در کودکان (مکیدن انگشت) به چه شکل است؟
عادات دهانی به دسته‌ای از رفتارهای ارادی کودک گفته می ‌شود که در صورت تداوم، باعث ایجاد ناهنجاری‌های دهانی و دندانی (ارتودنتیک) در سنین بالاتر خواهد شد. یکی از شایع‌ترین این عادات، عادت دهانی مکیدن انگشت شست (مکیدن غیر تغذیه‌ای) می ‌باشد .
مکیدن انگشت توسط کودک به ‌طور معمول تا سن 3 سالگی طبیعی در نظر گرفته می ‌شود و از 3 سالگی به بعد معمولاً این عادت توسط خود کودک ترک می ‌شود. ولی ادامه ی این عادت بعد از 3 سالگی،ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری‌‌های دهانی- دندانی (ارتودنتیک) در سنین بالاتر شود.

2- دلیل به وجود آمدن عادات دهانی در کودکان کدام است؟
دلیل به وجود آمدن این عادت هنوز به خوبی روشن نیست، ولی دو فرضیه در این زمینه وجود دارد:
فرضیه ی اول که به نام تئوری PSYCHOANALYTIC شهرت دارد، بیان‌ گر این مطلب است که کودکانی که بالاتر از 3 سالگی به چنین عادتی ادامه می ‌دهند، دارای بعضی اختلالات روانی زمینه‌ای می ‌باشند.
فرضیه ی دوم یا تئوری LEARNING بر این نکته تأکید دارد که مکیدن غیر تغذیه‌ای، یک عادت آموخته شده می ‌باشد و صرفاً نمی ‌توان آن را جزو اختلالات روانی کودک تلقی کرد. آن چه مسلم است، این است که کودک با انجام این عادات به آرامش می ‌رسد.

3- مکیدن انگشت چه ناهنجاری‌ها و تغییراتی می‌تواند در رشد دندان‌ها به وجود آورد؟
تغییرات و ناهنجاری‌های دندانی که متعاقب مکیدن انگشت به وجود می‌ آید، بسیار متنوع بوده و بستگی به شدت، طول مدت و تکرار عادت دارد.
منظور از شدت همان نیرویی است که کودک هنگام مکیدن انگشت بر دندان‌های قدامی (پیشین) خود وارد می ‌کند. هرچه این نیرو بیشتر باشد، شدت ناهنجاری ثانویه بیشتر خواهد بود.
طول مدت هم بیان ‌گر مدت زمان وجود عادت می ‌باشد و منظور از تکرار، تعداد دفعات انجام عمل مکیدن انگشت در روز می ‌باشد.
طول مدت مکیدن انگشت، مهم ‌ترین نقش‌ را در به‌ وجود آمدن ناهنجاری دهان و دندان ایفا می ‌کند.
تعدادی از ناهنجاری‌های شایع متعاقب مکیدن طولانی مدت انگشت در کودکان عبارتند از:
1- ANTERIOR OPEN BITE: در این حالت، هنگامی که کودک دهان خود را بسته و دندان‌ها را به هم می ‌فشارد، دندان‌های جلو به یکدیگر نمی ‌رسند و از یکدیگر فاصله دارند.
2- تنگی قوس فک بالا: در این حالت قوس فک بالا تنگ می ‌شود، یعنی ردیف دندان‌های سمت راست و چپ فک بالا به یکدیگر نزدیک می ‌شوند که معمولاً همراه با اختلال تکلم و جویدن می ‌باشد.
3- افزایش فاصله ی افقی بین دندان‌های پیشین فک بالا و پایین: که اصطلاحاً به آن ناهنجاریCLASS II گفته می‌شود.

 

4- روش‌های درمان مکیدن انگشت در کودکان کدام است؟
درمان در این کودکان باید با استراتژی خاصی صورت گیرد. به کودک باید فرصت داد که عادتش را پیش از رویش دندان‌های دایمی متوقف کند. درمان اغلب بین سنین 6-4 سالگی انجام می‌ شود و تا کنون سه روش مختلف جهت درمان این عادت پیشنهاد شده است. انتخاب هر کدام از این روش‌های درمانی، بستگی به تمایل خود کودک برای متوقف ساختن عادتش دارد. این روش ها شامل موراد زیر است:
1- یادآوری: این روش درمان برای کودکانی که همکاری لازم را دارند و خودشان تمایل به ترک عادت مذکور را دارند، مناسب است. در این روش می ‌توان یک نوار چسب ضد آب روی انگشت شست کودک چسباند تا به کودک یاد‌آوری کند که انگشت خود را داخل دهان نبرد.
این نوار چسب باید تا زمانی که عادت به طور کامل از بین نرفته است، روی انگشت کودک باقی بماند و یا می ‌توان با مالیدن محلول‌ها یا کرم‌های بد طعم بر روی انگشت کودک از این عادت جلوگیری کرد. البته باید مراقب بود که این مورد، از نظر کودک به عنوان یک تنبیه تلقی نشود، زیرا در این صورت کودک اقدام به مقابله کرده و درمان، نتیجه‌ای در برنخواهد داشت.
2- پاداش: در این روش، بین کودک و والدین با دندان ‌پزشک، قراردادی بسته می ‌شود. قرارداد به این صورت است که به کودک گفته می ‌شود اگر برای مدتی این عادت را تکرار کند، در پایان مدت تعیین شده جایزه دریافت می ‌کند. ارزش بهای جایزه اهمیتی ندارد، ولی باید حتماً مورد علاقه ی کودک بوده و او را تحریک کند. این درمان به طور مداوم تکرار می‌ شود و هر بار که کودک قرارداد مربوطه را رعایت کرد، جایزه دریافت می‌ کند. باید در نظر داشت که در حین همکاری کودک جهت ترک عادت، او را به طور کلامی نیز مورد تشویق قرار داد.
3- استفاده از وسایل ترک عادت: اگر عادت کودک پس از دریافت پاداش هنوز برطرف نشده است ولی خود کودک حقیقتا تمایل به ترک عادت دارد، می ‌توان از روش کاربرد وسایل ضد عادت استفاده کرد.
در این روش وسیله‌ای در دهان کودک قرار داده می ‌شود که به‌ طور فیزیکی ادامه ی عادت را برای وی مشکل می‌سازد. در این روش، دندان پزشک حتماً باید کودک و والدینش را توجیه کند که این وسیله جنبه ی تنبیهی ندارد و صرفاً به عنوان یادآور می‌ باشد.

 

5- مدت استفاده از وسایل ترک عادت چه مدت می ‌باشد و در موقع استفاده از این وسایل رعایت چه نکاتی لازم است؟
از وسایل ترک عادت می‌توان به PALATAL CRIB, QUAD HELIX اشاره کرد. مارپیچ‌های این وسایل به کودک یادآوری می ‌کند انگشتش را در دهانش نگذارد. این وسایل معمولاً به مدت 6 ماه باید در داخل دهان کودک قرار گیرد. در اوایل کار، تحمل وسیله در داخل دهان برای کودک مشکل است، ولی حداکثر بعد از 2هفته، کودک به آن عادت می ‌کند.
نکته ی حایز اهمیت این است که به علت ‌گیر کردن غذا و مواد قندی چسبناک به سیم‌های به کار رفته در این وسایل، بهداشت دهان و دندان در طول مدت استفاده از این وسیله، باید به طور جدی توسط کودک و والدین او رعایت شود.