جزئیات ورود «اورژانس اجتماعی» به آسیب‌های اجتماعی/ پایین بودن آمار کودک آزاری در ایران نسبت به سطح جهانی

به گزارش کودک پرس ، رضا جعفری مدیر کل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی درباره «فعالیت اورژانس اجتماعی در کشور»، اظهارداشت: در سال 96، تعداد 197 مرکز اورژانس اجتماعی داشتیم. طبق برنامه ششم توسعه و در ماده 80 این برنامه، سازمان بهزیستی مؤظف شده است در همه شهرهای بالای 50 هزار نفر مراکز اورژانس اجتماعی ایجاد کند که 140 مرکز راه‌اندازی شد و در کنار این مراکز، در 10 شهر دارای آسیب‌های رو به رشد، مراکزی ایجاد شده و در مجموع در سال گذشته، 150 مرکز اورژانس اجتماعی راه‌اندازی شد.

وی با اشاره به روش‌های ارتباط مردم با مراکز اورژانس اجتماعی کشور، افزود: روش‌های ارتباطی چند شکل دارد؛ یکی خط ارتباطی «123» است که تیم سیار اورژانس اجتماعی شامل روانشناس و مددکار اجتماعی در آن مستقر هستند و پس از تماس و ارجاع مواردی به این مرکز، در محل حادثه نیز حضور پیدا می‌کنند.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی اضافه کرد: پس از حضور کارشناسان در محل حادثه بررسی‌های اولیه انجام می‌شود و اگر مواردی مانند کودک‌آزاری، همسر آزاری و معلول‌آزاری صورت گرفته و صحت موضوع تائید شده باشد، با حکم مراجع قضایی ورود پیدا کرده و مداخلات لازم انجام می‌شود.

جعفری در پاسخ به این پرسش که «با توجه به فعالیت خودروهای اورژانس اجتماعی در خیابان‌ها و میادین و معذب بودن مردم در مراجعه به این مراکز، آیا اقداماتی انجام می‌شود؟»، گفت: در سال 87 این خودروها به مراکز اورژانس اجتماعی اضافه شد و ابتدا فعالیت آنها محدود بود و جامعه آنها را نمی‌شناختند؛ ضمن اینکه سیاست این بود که این خودروها در میادین شهرها حضور داشته باشند و مردم با این مراکز آشنا شوند و اگر نیاز به مداخله‌ای بود، در همان جا این کار انجام شود.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی یادآور شد: در حال حاضر بسیاری از مردم اورژانس اجتماعی را می‌شناسند؛ ضمن اینکه موضوع دیگر بحث شناسایی کانون‌های آسیب بود که این موضوع به ویژه در حاشیه شهرها وجود داشت و رسیدگی به آن، یکی از وظایف اورژانس اجتماعی است.

وی با بیان اینکه مراکز مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی فعال هستند، متذکر شد: در آن جا دو نوع پذیرش انجام می‌دهیم؛ یکی به صورت سرپایی است که همه افرادی که نیازمند خدمات مشاوره‌ای هستند مانند اختلافات ارتباطی با همسر یا فرزندان، به صورت فیزیکی به این مراکز مراجعه می‌کنند.

جعفری افزود: در حوزه خانوادگی، مداخلات فردی و اجتماعی یا اختلالات جنسی و فرزند پروری، این مراکز ورود پیدا می‌کنند و برای افراد تشکیل پرونده می‌دهیم و این مراکز به صورت سرپایی مداخلات لازم را انجام می‌دهند.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی ابراز داشت: ما دو گروه را که به صورت خود معرف یا ارجاع از طریق دادگستری و یا نیروی انتظامی است، پوشش می‌دهیم که بخشی به صورت خوابگاهی است و مربوط به دختران در معرض آسیب هستند؛ برای نمونه چنین افراد اگر دارای پدر معتاد باشند و یا خشونت در چنین خانواده‌ای زیاد باشد، در بخش خوابگاهی ما تحت پوشش قرار می‌گیرند و ممکن است فرزند چنین خانواده‌هایی از آنها گرفته شده و مدت 45 روز نگهداری می‌شوند تا مورد آسیب واقع نشوند.

وی درباره اینکه «مردم چه طور می‌توانند در صورت وقوع مشکلات خانوادگی با مراکز 123 ارتباط برقرار کنند»، خاطرنشان کرد: اگر افراد با این شماره تماس گیرند با توجه به محل سکونت فرد، او را به نزدیک‌ترین مراکز خود معرفی می‌کنیم و نیروهای ما خدمات لازم را ارائه می‌دهند.

جعفری با اشاره به بخش خدمات خوابگاهی اورژانس اجتماعی کشور، گفت: عده‌ای از خانم‌ها هستند که آسیب دیده‌اند؛ مانند زنان خیابانی که این افراد به مدت 21 تا 45 روز در مراکز خوابگاهی ما تحت پوشش قرار می‌گیرند و بعد از انجام تست‌های لازم، اگر مشکل آنها جزء آسیب‌های اجتماعی باشد؛ چنین افرادی را به مراکز خود اعزام کرده و به مشکلات آنها رسیدگی می‌کنیم.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به خشونت‌های خانوادگی، یادآور شد: برای نمونه عضوی از یک خانواده و یا همسایه خانواده‌ای با مراکز ما تماس می‌گیرد و عنوان می‌کند که کودکی تحت تنبیه شدید والدین خود قرار گرفته و سلامتی او در مخاطره است. پس از تماس با شماره 123، نیروهای این مراکز وارد محل می‌شوند و بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند.

وی با اشاره به جزئیات ارائه خدمات مربوط به بروز خشونت‌های خانوادگی، تصریح کرد: ابتدا سعی می‌شود به روش مسالمت‌آمیزی نوع خدمات ما به فرد معرفی شده و با آنها صحبت شود؛ در نتیجه اگر خانواده همکاری لازم را کرد، اقدامات جانبی صورت می‌گیرد و در غیر این صورت، اگر آثار جراحت بر اعضای بدن کودک مشاهده شود، با حکم قضایی کودک را از خانواده جدا می‌کنیم و اگر در همان خانواده پدربزرگ و یا عموی آن حضور داشته باشد کودک به صورت موقت به آنها سپرده می‌شود.

جعفری اضافه کرد: در صورت نیاز مالی، ماهیانه مبلغی به چنین افرادی که سرپرستی کودک را بر عهده گرفته‌اند کمک می‌شود تا وضعیت کودک مشخص شود، اما در غیر این صورت با حکم قضایی چنین کودکانی را به مراکز خود هدایت می‌کنیم.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: متأسفانه برخی شهروندان اهمیت خدمات در این حوزه را احساس نمی‌کنند و مزاحمت‌ها و تلفن‌های تکراری زیاد است.

وی درباره «میزان خشونت و کودک آزاری در کشور»، عنوان کرد: طبق آمار سازمان بهداشت جهانی که اعلام کرده است از هر 1000 کودک بین 45 تا 50 کودک در جهان در معرض آزار و خشونت هستند، ما شرایط بهتری داریم، اما براساس این آمار از هر 10 هزار کودک مورد آزار و خشونت در جهان تنها 15 نفر تحت حمایت سازمان‌های حمایت‌گر قرار گرفته و امکان شناسایی دارند.

* پایین بودن نسبت کودک آزاری در ایران نسبت به سطح جهانی

جعفری افزود: در جامعه ما 24 میلیون نفر افراد زیر 18 سال داریم و طبق تعریف سازمان جهانی یونیسف همه کسانی که زیر 18 سال هستند، کودک حساب می‌شوند اما آمار ما با آمار جهانی قابل قیاس نیست و آنچه در مورد کودک‌آزاری گزارش می‌شود، عدد کمی است.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی ادامه داد: در سال 96، تعداد 150 مرکز اورژانس اجتماعی اضافه شد و در سال 97 نیز به این تعداد اضافه خواهد شد، اما نباید این افزایش به این شکل قضاوت شود که به دلیل رشد آسیب‌ها بوده است بلکه این افزایش به معنای بهره‌مندی بیشتر افراد جامعه است.

وی بیان داشت: در سال 96 تعداد مراکز اورژانس در تهران محدود بود و سعی کردیم توزیع آن را به شکل نرمالی درآوریم؛ در حال حاضر نیز 17 مرکز اورژانس اجتماعی در تهران فعالیت می‌کند.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به روش‌های دیگر ارائه خدمات در اورژانس اجتماعی کشور، متذکر شد: پایگاه خدمات اجتماعی روش دیگر خدمات‌رسانی در اورژانس اجتماعی است که در مناطق حاشیه‌ای شهرها و سکونت‌گاه‌های غیر رسمی فعالیت می‌کند. در این مراکز به جای فعالیت مؤسسه محور، فعالیت‌ها به صورت اجتماع محور دنبال می‌شود و کارشناسان ما سعی می‌کنند در این مناطق با ارتباط با افراد، آسیب‌های اجتماعی را شناسایی کنند و نقش تسهیل‌گری و حمایتی دارند.

*کودک آزاری، همسرآزاری و معلول آزاری مهمترین آسیب‌ها در تماس مردم با اورژانس اجتماعی

جعفری درباره «مهمترین آسیب‌های اجتماعی عنوان شده در تماس مردم با این مراکز»، متذکر شد: بحث کودک‌آزادی، همسر آزاری و معلول‌آزاری از مهمترین آسیب‌های موجود است.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی درباره «ارائه خدمات اورژانس اجتماعی به روستائیان»، متذکر شد: مراکز ارتباطی 123 اورژانس اجتماعی کشور در شهرها به صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند و ما این مراکز را به صورت منطقه‌ای درآوردیم؛ برای نمونه افراد ساکن در روستاها و شهرهای اطراف مراکز شهرستانی در هنگام تماس با این مراکز به مرکز اصلی وصل می‌شوند.

وی با اشاره به سطوح مختلف فعالیت‌های اورژانس اجتماعی کشور، خاطرنشان کرد: سطح یک خدمات اورژانس اجتماعی در مراکز استان‌هاست. در شهرهای بزرگ مرکز مداخله و تیم سیار فعالیت می‌کند. در سطح سوم مراکز ارتباطی 123 و مداخله روزانه قرار دارد و با هماهنگی که انجام شده است، در مراکزی که به صورت شبانه‌روزی فعالیت نمی‌کنند، مراجعات مردم به مراکز استان‌ها ارجاع داده می‌شود و افرادی به صورت آماده در شب، در این مراکز فعال بوده و ارائه خدمات می‌کنند.

*ایجاد 70 پایگاه خدمات اجتماعی در حاشیه شهرها در سال جاری

جعفری درباره «برنامه‌های سال جاری اورژانس اجتماعی کشور»، افزود: بحث تأمین خودروهای اورژانس اجتماعی مد نظر است که اقداماتی در حال انجام بوده و قصد داریم خودروهایی را از خودروسازان داخلی تهیه کنیم؛ ضمن اینکه بحث دیگر توسعه پایگاه‌های خدمات اجتماعی است که در حاشیه شهرها انجام می‌شود و حدود 70 پایگاه را در سراسر کشور پیش‌بینی کرده‌ایم.

* فعالیت 344 مرکز تلفنی اورژانس اجتماعی

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی با بیان اینکه در حال حاضر 216 پایگاه خدمات اجتماعی در حاشیه شهرها فعالیت می‌کند، گفت: 344 مرکز اورژانس اجتماعی در کشور فعال است که به صورت خط ارتباطی تلفنی خدمات ارائه می‌دهند؛ ضمن اینکه 297 تیم سیار اورژانس اجتماعی با خودرو فعالیت می‌کنند.

* حضور 10 دقیقه‌ای اورژانس اجتماعی بعد از تماس مردم

وی درباره «میانگین زمان مراجعه تیم‌های اورژانس اجتماعی به محل وقوع حوادث»، یادآور شد: در شهرهای بزرگ به طور میانگین 10 دقیقه پس از تماس، تیم‌های اورژانس اجتماعی به محل زندگی فرد مراجعه می‌کنند و شامل روانشناس و مددکار اجتماعی هستند.

جعفری اضافه کرد: یکی از اشکالات ما این بود که خط ارتباطی با دیگر مراکز خدماتی نداشتیم که با تفاهم‌نامه‌های چند جانبه‌ای که امضا کردیم، اگر موردی به یکی از شماره‌های دستگاه‌های حمایتی مانند آتش‌نشانی و یا پلیس مراجعه شود، آنها نیز موضوع را به مراکز ما اطلاع‌رسانی می‌کنند.

مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی درباره «تحلیل آمارهای مربوط به خدمات ارائه شده به مردم در مراکز اورژانس اجتماعی کشور»، ابراز داشت: یکی از برنامه‌های امسال الکترونیکی کردن سامانه‌های اطلاعاتی این مراکز است و این کار را شروع کردیم تا آمارهای دقیق‌تری داشته باشیم. این کار یک نوع رصد عملکرد این مجموعه بوده و در آن تحلیل آسیب به صورت نقطه به نقطه انجام می‌شود.

وی درباره اینکه «کدام استان‌ها از نظر آسیب‌های اجتماعی درصد بالایی را به خود اختصاص می‌دهند»، گفت: مراجعه در شهرها به اورژانس اجتماعی بیشتر است اما در برخی از استان‌ها که آسیب‌ها به شکل زیر پوستی و پنهان است، گزارش‌های کمتری داده می‌شود و این به نوع نگرش و باورهای افراد نسبت به این موضوع بستگی دارد.

جعفری درباره «میزان شیوع خودکشی در جامعه»، بیان داشت: این موضوع نگران کننده نیست و از متوسط دنیا پایین‌تر هستیم. از هر 100 هزار نفر در جامعه ما 5 تا 6 نفر خودکشی می‌کنند اما در برخی کشورها این آمار بین 50 تا 60 مورد است.

* پوشش 9 هزار کودک کار در کشور

مدیر کل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی درباره «فعالیت کودکان کار در جامعه»، افزود: در کل کشور حدود 9 هزار کودک کار را تحت پوشش و حمایت خود قرار داده‌ایم؛ البته کودکانی که در کارگاه‌ها فعالیت می‌کنند در حوزه مسئولیتی ما قرار ندارند و بر عهده وزارت کار است.

وی درباره «وجود باندهای کودکان کار و بزهکاری‌های انجام شده در این باندها»، اظهارداشت: طبق پژوهش‌های انجام شده تنها یک درصد از کل کودکان کار در قالب چنین باندهایی فعالیت می‌کنند؛ ضمن اینکه کودکان کار را به 3 گروه متعارف، نیمه متعارف و غیر متعارف تقسیم‌بندی کرده‌ایم که حدود 70 درصد آنها مشاغل متعارف دارند؛ البته این به معنای شغل رسمی نیست.