توصیه هایی از امام رضا (ع) در مورد بهداشت کودک

شکی نیست که مراقبت های جسمانى، تغذیه خوب، توجه به آرامش و نیازهاى عاطفى نوزاد می تواند عامل مؤثری در کیفیت رشد جسمى، عاطفى و طی مراحل تکامل کودک باشد. از این رو امام رضا علیه السلام توجه به فرزند را در همه مراحل پیش از تولد، حین تولد، شیرخوارگی و … ضروری دانسته اند. در این زمینه حکیمه خواهر امام رضا(علیه السلام) می گوید: وقتی زمان وضع حمل خیزران، مادر حضرت جواد(علیه السلام)، رسید، حضرت رضا(علیه السلام) مرا صدا زد و فرمود: هنگام وضع حمل، پیش او حاضر باش و همراه او و قابله درون اتاق برو. آنگاه حضرت چراغی در اتاق گذاشت و در آن را بست. هنگام وضع حمل خیزران چراغ خاموش شد و او ناراحت گردید. در این وضیعت بودیم که حضرت جواد(علیه السلام) به دنیا آمد در حالی که بر روی او چیز نازکی مانند پارچه بود، نورش تمام اتاق را روشن کرد و ما به آن نگاه می کردیم. آنگاه او را در آغوش گرفتم و آن پرده را از او جدا کردم. در این هنگام امام رضا(علیه السلام) آمد، در اتاق را باز کرد، جواد(علیه السلام) را گرفت، در گهواره گذاشت و به من فرمود: «یا حکیمه الزمی مهده »؛ حکیمه مراقب گهواره اش باش … (2)دانش امروزی اهمیت بهداشت و تغذیه کودک را ثابت کرده است. امام رضا علیه السلام در باره تغذیه کودک به نقل از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) می فرماید : قال رسوله الله (صلى الله علیه و آله و سلم): لیس للصبى لبن خیر من لبن امه؛ براى کودک چیزى بهتر از شیر مادرش نیست.(3)

و در یک توصیه بهداشتی دیگر در این زمینه می فرماید: لا تسترضعوا الحمقاء، ولا العمشاء، فان اللبن یعدى؛ زنان احمق و زنانى که رنجور و معیوب هستند و بى اختیار از چشمشان اشک مى‌چکد را براى شیردادن فرزندانتان انتخاب نکنید، زیرا شیر تاثیر سوء خود را مى‌گذارد.(4)

یکی از دستورات بهداشتی امام رضا (علیه السلام) نسبت به کودکان که زمینه رشد و ضامن سلامتی فرزندان شمرده شده اجرای سنت های ختنه و عقیقه است. آن حضرت، در بخشى از مطالبى که براى مأمون نوشتند، می فرماید: عقیقه کردن براى پسر و دختر، نامگذارى، تراشیدن موهاى سر نوزاددر روز هفتم و معادل وزن موها طلا یا نقره صدقه دادن لازم است و به نقل از پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله) می فرماید: اختنوا اولادکم یوم السابع فانه اطهر، واسرع لنبات اللحم؛ فرزندان خود را روز هفتم تولد ختنه کنید، زیرا به این وسیله پاکتر و زودتر گوشت مى‌روید.(5)

تغذیه سالم و مقوى فرزند از دیگر مسائل مورد توجه امام رضا (علیه السلام) است. یحیى صنعانى‏ مى‏گوید: در منى حضرت رضا(علیه السلام) را دیدم که فرزندش جواد(علیه السلام) را در دامان‏ خود نشانده و به او موز مى‏ داد.

امام رضا (علیه السلام) در بیانی دیگر از توجه به رعایت بهداشت کودکان سخن گفته و می فرماید: اغسلوا صبیانکم من الغمر، فان الشیطان یشم الغمر، فیفزع الصبى فى رقاده، ویتاءذى بها الکاتبان؛ دست و روى کودکان خود را از آلودگى ناشى از چربى بشویید و پاکیزه کنید زیرا شیطان بوى چربى را استشمام مى‌کند و در خواب، کودک را به وحشت مى‌اندازد و فرشتگان موکل او آزار مى‌بینند.(6)

پی نوشت ها:
1. صحیفه الرضا، جواد قیومی اصفهانی، ص403
2. بحار الأنوار ج‏50 باب 1 مولده و وفاته و أسمائه و ألقابه و أحوال أولاده صلوات الله علیه ….. ص : 10
3. مسند الامام الرضا، جلد 2، ص 278
4. وسائل الشیعه، جلد 15، ص 188 مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278
5. مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278 عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 28
6. عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 69