تلاش‌ها و کمبودها در بخش کودک و نوجوان نمایشگاه قرآن
بخش‌های کودک و نوجوان در نمایشگاه قرآن، اگرچه به شکلی درون‌زا و با تلاش افرادی که خود سال‌ها تجربه کار با کودک را دارند، برپا شده است اما کماکان از کمبود فضا، کمبود برنامه‌های نوآور و خلاق و فقدان امکانات و برنامه‌های انیمیشنی رنج می‌برد، کمبودهایی که از نبود خلاقیت و دیدگاه جدید مطابق با جریان روز شکل گرفته است.
به گزارش کودک پرس ، امسال برای نخستین بار بخش کودک و نوجوان نمایشگاه قرآن از یکدیگر تفکیک شده‌اند و به شکل مستقل اما کنار هم در ذیل کمیته فرهنگ و هنر دینی فعالیت می‌کنند. در طول برگزاری بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن، بخش کودک نمایشگاه یکی از شلوغ‌ترین قسمت‌های نمایشگاه محسوب می‌شود چنان که کمتر خبرنگار و عکاسی پیدا می‌شود که در تهیه محتوای روزانه خود، به این بخش سری نزند. بخش نوجوان نیز که دقیقاً در کنار بخش کودک واقع شده است، نه به اندازه بخش کودک اما بسیاری از نوجوانان و خانواده‌ها را به خود جذب می‌کند.
هر جایی که خانواده‌ها با فرزندانشان تردد داشته و جایی برای نقاشی یا قصه‌گفتن برای بچه‌ها وجود داشته باشد، حتماً جمعیتی جمع می‌شوند. کودکان و نوجوانانی که با پدر و مادرشان به فضای بزرگ و بزرگانه نمایشگاه می‌آیند حتماً انتظار دارند که فضایی هم متناسب با حال و هوای کودکانه خود پیدا کنند و دقایقی با هم سن و سال‌های خودشان بازی و نقاشی کنند؛ به همین دلیل یکی از علت‌های عمده شلوغ بودن بخش‌های کودک و نوجوان همین است، اما آیا سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای کودکان و نوجوانان بازدیدکننده از نمایشگاه با شعار نمایشگاه و حجم «مسئله»هایی که حول قشر کودک و نوجوان وجود دارد، هم‌خوان است؟ یا اینکه صرفاً چون پیشینیان، سنگ بنای ایجاد بخش کودک و نوجوان را اینچنین گذاشته‌اند، فقط می‌خواهیم هرجور شده این بخش را ادامه دهیم و حضور طبیعی بچه‌ها در فضای بازی و شادی را به تولید محتوای قرآنی مربوط کنیم؟
شعار نمایشگاه امسال، «قرآن معنای زندگی» انتخاب شده است که شعاری بسیار مهم و هوشمندانه است، بسیاری از فلسفه‌دان‌ها یکی از مشکلات اصلی امروز بشر را فراگیری پوچانگاری و نیهیلیزم می‌دانند در حالی که یکی از آموزه‌های مبنایی قرآن کریم این است که: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ»(مؤمنون، 115) آیا گمان می‌کنید که خلقت شما عبث بوده است و به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید؟ پس یکی از تعالیم اصلی قرآن کریم نجات بشر از پوچی است. این پوچانگاری که در آثار هنر و صنعت و تکنیک امروز دنیا فراگیر شده است و انسان‌ها را از سنین پایین به خود مبتلا می‌کند، کودکان و نوجوانان کشور ما را نیز مورد تهدید قرار داده است.
فرزندان سرزمین ما گرچه در نظام تعلیم و تربیت با قوانین اسلامی تحصیل می‌کنند، اما به واسطه فراگیرشدن حضور آنان در فضای مجازی و فقدان سواد رسانه‌ای کافی، در معرض خطر هجمه بی‌اخلاقی‌هایی هستند که از سوی نیهیلیزم جهانی به آنها تحمیل می‌شود. رواج برخی رفتارها و سبک‌های پوششی و رفتاری در نوجوانان دهه هشتادی که در نوجوانان دهه‌های قبل مسبوق به سابقه نبوده، زنگ خطریست که نشان میدهد آسیب‌های اجتماعی می‌تواند این بخش از جامعه را تحت تأثیر قرار دهد. با این مقدمه، تولید محتوای قرآنی مؤثر برای 14 میلیون دانش‌آموز کشور که در بازه سنی کودک و نوجوان محسوب می‌شوند، بیش از هر زمان دیگری موضوعیت و حساسیت دارد. به هر اندازه قرآن را «معنای زندگی» می‌دانیم باید به همان اندازه برای انتقال معنای زندگی به کودکان و نوجوانان کوشا باشیم. آیا تولید محتوای قرآنی ما در آموزش و پرورش، در نمایشگاه قرآن و … با سطح تهدیدها تناسب دارد؟
بخش کودک نمایشگاه قرآن؛ شلوغ اما فاقد ایده‌های نو
برای سنجش این تناسب، سری به بخش کودک نمایشگاه قرآن می‌زنیم، در این بخش، شش یا هفت غرفه با موضوعاتی همچون آموزش مصور داستان‌های قرآنی، آموزش نماز با استفاده از بازی، نقاشی و … وجود دارد که همگی به همت مؤسسه قرآنی ریحانةالنبی(ص)، یکی از مؤسسات برتر قرآنی کشور برپا شده است. با مسئولان غرفه‌ها به گفت‌وگو پرداختیم، همگی دارای تحصیلات عالیه هستند و در بین آنها جراح و دکترای نانوتکنولوژی نیز وجود دارد. بیشتر آنها می‌گویند به کارهای قرآنی برای کودکان و فعالیت‌های نمایشگاهی علاقه دارند و برکت آن را در زندگی خود احساس کرده‌اند.
مهدی فاضلی، کارشناس ارشد روانشناسی و مدیر مؤسسه ریحانةالنبی(ص) که مدیریت بخش کودک نمایشگاه قرآن را به عهده دارد، می‌گوید: چهار رتبه برتر کشوری در شیوه‌های نوین آموزش قرآن، کسب و بیش از 30 کتاب در این زمینه تألیف کرده‌ام. این هفتمین حضور من در نمایشگاه قرآن است که چهار مورد آن بین‌المللی و سه مورد، استانی بوده است.
وی درباره ویژگی‌های متفاوت بخش کودک بیست‌وهفتمین نمایشگاه قرآن، می‌گوید: آموزش‌محوربودن، ویژگی امسال بخش کودک است. گاهی فقط مهارت‌های دست یا مهارت‌های هیجانی و گاهی هم مهارت‌های دانش برای کودکان و خانواده‌ها است. سنت هجی‌خوانی یزد را با بروزسازی آن احیا می‌کنیم. در بحث نقاشی کارگاه هنر و خلاقیت با حضور کارشناس حرفه‌ای برپا و بیش از 10 نوع تکنیک انجام می‌شود، در پایان نمایشگاه از نقاشی‌هایی که بچه‌ها می‌کشند، در 8 موضوع کتاب‌سازی انجام می‌شود. همچنین آموزش کودک برای کودک داریم به طوری که تعدادی از کودکان با خواندن شعر به کودکانی دیگر داستانی مثل حدیث کساء را منتقل می‌کنند. همچنین هرشب، یک یا دو نوبت جُنگ شادی کودکانه با حضور روحانیون یا اساتیدی که در زمینه کار با کودک، تجربه‌هایی در اختیار دارند، برگزار می‌شود. یکی از این جُنگ‌ها در طول ایام برگزاری نمایشگاه با حضور حجت‌الاسلام محمدحسن راستگو، پیشکسوت قرآنی برگزار شد.
حجت‌الاسلام راستگو پس از اجرای برنامه خود به خبرنگار ایکنا گفت: به نظر می‌رسد بازدید از نمایشگاه و بخش کودک نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است، همچنین مسقف نبودن غرفه‌ها باعث می‌شود که صدای غرفه‌ها با هم تداخل پیدا کند و صحبت‌ها به طور درست منتقل نشود.
نوجوانان دبیرستانی؛ غائبان بخش نوجوان نمایشگاه قرآن
پس از بخش کودک، به بخش نوجوان نیز سری می‌زنیم، جایی که بر ورودی آن نوشته شده است: معنویت، اندیشه و هنر؛ در این بخش نیز چند غرفه با رویکرد هنری مشغول آموزش اوریگامی، تذهیب، چوب‌بری و خوش‌نویسی به بچه‌ها هستند. رنج سنی نوجوانانی که در غرفه‌ها حضور دارند بازه‌ای از 10 تا حداکثر 14 یا 15 سال را نشان میدهد؛ برای اطمینان از غرفه‌داران نیز سؤال می‌کنیم اما اثری از نوجوانان بازه سنی 15 تا 18 ساله نیست؛ غرفه‌داران علت آن را تداخل زمان برگزاری نمایشگاه با امتحانات آخر سال می‌دانند، گرچه تداخل زمان امتحانات آخرسال می‌تواند در کم فروغ بودن حضور نوجوانان دبیرستانی در بخش نوجوان تأثیرگذار باشد، اما به نظر می‌رسد جنس برنامه‌های ارائه‌شده در این بخش به گونه‌ایست که با نیازهای نوجوان دبیرستانی همخوانی ندارد.
حجت‌الاسلام سعید فرخ‌فر، مدیر بخش نوجوان نمایشگاه که مدیریت یک مؤسسه دانش‌بنیان قرآنی کشور را نیز به عهده دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اظهار رضایت از میزان بازدیدکنندگان نوجوان، گفت: این بخش از نمایشگاه با فراز و نشیب‌های زیادی مواجه شد، در طرح ابتدایی پنج آیتم پیشنهاد کردیم اما آنچه اکنون موجود است تنها یک برش از ایده‌ای بود که مدنظر داشتیم، طرح اصلی ما پنج بخش داشت: مسابقات، کارگاه‌های هنری، بخش دیجیتال، نجوم و جُنگ معارفی که اکنون فقط بخش کارگاه‌های هنری و جُنگ معارفی موجود است.
او که تمایل نداشت در قالب مصاحبه به صحبت ادامه دهد و می‌خواست در قالبی صمیمی که منتشر نشود به گفت‌وگو بپردازد، به این موضوع اشاره کرد که طرح‌های انیمیشنی زیادی مد نظر دارد اما به علت کمبود بودجه زمینه ظهور و بروز را پیدا نکرده‌اند.
بنابر این گزارش، آنچه به نظر می‌رسد این است که بخش‌های کودک و نوجوان نمایشگاه قرآن، اگرچه به شکلی درون‌زا و با تلاش افرادی که خود سال‌ها تجربه کار با کودک دارند، برپا شده است اما کماکان از کمبود فضا، کمبود برنامه‌های نوآور و خلاق، نبود گفت‌وگوهای چالشی و شبهه‌محور با نوجوانان و فقدان امکانات و برنامه‌های انیمیشنی رنج می‌برند، کمبودهایی که شاید حاصل نگاه تقلیل‌گرایانه سیاست‌گذاران به موضوع کودک و نوجوان باشد.
گزارش از مجتبی اصغری
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه