تاثیر والدین در شکل‌گیری شخصیت نوجوانان

به گزارش کودک پرس ، یکی از حساس‌ترین و بحرانی‌ترین و در عین‌حال شیرین‌ترین دوران زندگی هر فردی دوران نوجوانی است، دورانی پرشور و هیجانی توأم با سردرگمی، تزلزل و پریشانی و افزایش گرایش‌های عاطفی، روانی و قدرت تفکر و در یک نگاه نوجوانی دوران رهایی از ناتوانی‌ها و وابستگی‌های کودکانه به شمار می‌رود. حال با وجود این مهم و نیاز به حمایت و همراهی نوجوان در این مرحله از زندگی، ابتدایی‌ترین راه شناخت این دوران از سوی والدین و داشتن توقعات و انتظاراتی همسو با این دوران از نوجوان است.

با توجه به اینکه دوران نوجوانی از سنین 12 تا 18 سال را شامل می‌شود و از 241 هزار دانش‌آموز محصل قمی، جمع کثیری از آن‌ها در این مرحله حیاتی به سر می‌برند، به همین منظور به گفت‌وگو با برخی از والدین دانش آموزان پرداختیم تا از میزان آگاهی و شناخت نسبت به این دوره و فرزندان خویش جویا شده و با نگاهی به دوران نوجوانی باب شناخت بیشتری را برای اغلب خانواده‌ها به ارمغان بیاوریم.

سمیه درویشی مادر نوجوان قمی، با بیان برخی از ویژگی‌های ظاهری این دوران اظهار داشت: با مطالعه خصوصیات دوران نوجوانی و برخورد ظاهری فرزندم به نکاتی چون رشد سریع بدن، تغییر صدا، افزایش میل به غذا، نحوه غذا خوردن – بلعیدن به‌جای خوردن-  و بیداری غرایز جنسی دست‌یافتم. زودرنجی، استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی و رازداری نیز در این مرحله به شکل‌های مختلفی در هر نوجوان بروز پیدا می‌کند.

اهمیت و نقش والدین در سپری کردن دوران پرتلاطم نوجوانی

مادر دیگری دوره نوجوانی را دوره کنجکاوی و بیان سؤالات متعدد قلمداد کرد که نوجوان را به کنکاش اسرار و رموز هستی و تمام مسائلی که ذهن او را به‌نوعی درگیر می‌کند وامی‌دارد. در این دوره افکار و عقاید نوجوان به دلیل تابع بودن بیشتر از احساسات، زود دستخوش تغییر قرار می‌گیرد. به‌گونه‌ای که گاهی متمایل به شاعری، گاهی نویسندگی، ورزشکاری و گاهی هم توجهات افراطی به مذهب و عرفان می‌شود.

مادر دختری نوجوان نیز نوجوانی را دوره تخیل و خیال‌پردازی معرفی کرد و افزود: با توجه به صحبت‌های مشاورین و مشاهداتی که نسبت به فرزند خود داشتم یکی از مهم‌ترین عوامل افت تحصیلی در این دوره خیال‌پردازی است چراکه نوجوان علیرغم حضور در سر کلاس در واقع حواسش جای دیگری است حال این قوه در دختران به دلیل ویژگی‌های احساسی و عاطفی بیشتر از پسران به چشم می‌خورد.

حال به‌منظور گسترش آگاهی و شناخت هرچه بیشتر و بهتر این دوران حیاتی و مهم در زندگی نوجوان به گفت‌وگو با رئیس اداره امور تربیتی آموزش‌وپرورش استان قم پرداختیم.

مهدی خادمی جمکرانی، با اشاره به اهمیت خاص نقش والدین در تربیت فرزندان در هر زمانی اظهار داشت: نقش والدین در تربیت فرزندان حتی قبل از تولد، قبل از ازدواج با انتخاب همسر، نوع غذا از جهت حلال، حرام یا شبهه‌ناک بودن نوع رفتار والدین با یکدیگر و همه و همه در پیشبرد این مهم حائز اهمیت بسیاری است، در این‌بین والدین با به‌کارگیری راهکارهای مناسب می‌توانند در سپری کردن موفقیت‌آمیز این دوران پرتلاطم به فرزندشان کمک کنند.

مصون ماندن از آسیب‌های اجتماعی آینده درگرو دوران نوجوانی

به گفته این مدرس، آموزش خانواده مصون ماندن از آسیب‌های اجتماعی در دوران جوانی و زندگی آینده در گرو کمک به سپری کردن موفقیت‌آمیز و بدون آسیب در دوران نوجوانی خواهد بود، چراکه ریشه بسیاری از ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی به مشکلات دوره نوجوانی برمی‌گردد. حال با شناخت اصول صحیح تربیتی می‌توان در این مسیر راه به‌جایی برد. گاهی والدین و یا مربیان به دلیل اینکه با اصول و فنون صحیح تربیت آشنا نیستند روش‌هایی را به کار می‌گیرند که نه‌تنها به حل بحران و رفع مشکل فرزندان کمکی نمی‌کند چه‌بسا سبب بروز مشکلات بیشتری نیز برای آنان می‌شود.

وی با توجه به قول پیامبر عظیم الشان اسلام (صلی‌الله علیه و آله و سلم) که می‌فرمایند -اگر کسی نادانسته به کاری وارد شود بیشتر از آن‌که آن کار را اصلاح کند، خراب می‌کند- تصریح کرد: نباید فراموش کرد که تربیت هم مثل هر علم و فن دیگری نیاز به آموزش و کسب مهارت دارد و انسان امروزی را نمی‌شود بدون شناخت و با اصول من‌درآوردی و بدون پایه و اساس تربیت کرد. همچنین با اهمیت به این نکته که خانواده بهترین حامی نوجوان در تأمین نیازهای عاطفی و روحی و روانی است او را از آسیب‌ها مصون بدارند.

خادمی جمکرانی با برشمردن مهم‌ترین راهکارهای به کار گرفته‌شده برای کمک به نوجوانان عنوان کرد: والدین باید با توجه به تفاوت‌های فردی، ویژگی‌های شخصیتی، استعداد، ضریب هوشی و انگیزه‌های فرزندان با آن‌ها برخورد کنند و از مقایسه آن‌ها با همسالان جدا خودداری شود. با جلب اعتماد نوجوان و مشورت و نظرخواهی در کارها و برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت آنان و معرفی الگوهای موفق و مثبت و تلاش در الگو گیری از آنان باید اصل تکریم شخصیت نوجوان رعایت شود.

اهمیت و لزوم هماهنگی والدین با تغییرات و تحولات زمانه

رئیس اداره امور تربیتی آموزش‌وپرورش استان قم از دیگر اقدامات و راهکارهای مؤثر در برخورد با نوجوان را رعایت اعتدال و میانه‌روی با آنان و تقویت ایمان خود و فرزندان دانست و گفت: با برشمردن نعمات الهی و عشق و محبت به خدا به‌تدریج و با توجه به ظرفیت و توانشان و ملایمت می‌توان آنان را از کارهای زشت بازداشت و به نیکی‌ها دعوت کرد.

وی استفاده از اصل تغافل در مواجهه با برخی از گناهان و اشتباهات نوجوان را برای حفظ حرمت‌ها لازم دانست، و اظهار داشت: شناخت مشکلات مختلف تحصیلی، عاطفی، جسمی و تلاش برای رفع آن‌ها و با توجه به قوی‌تر بودن رابطه دوستی‌ها در این دوران کنترل و نظارت بر دوستان بیشتر احساس می‌شود که این مسئله باید با ظرافت و تدبیر صورت پذیرد تا سبب منزوی شدن نوجوان نشود. در نهایت نوجوان از برخورد صحیح والدین پی به دلسوزی آن‌ها برده و تنها جایگاه امن را کانون گرم خانواده خویش می‌داند.

به نظر می‌رسد نقش تربیتی والدین در برخورد با فرزندان به‌ویژه نوجوان بسیار حائز اهمیت است و در این مسیر والدین آگاه باید با تغییرات و تحولات زمانه هماهنگ بوده و با رفتار و گفتاری صحیح و مناسب همراه با محبت سعی در جذب فرزندان به خانه کنند. یادمان باشد اگر فرزندی در خانه خودش از نزدیکانش محبت نبیند در کوچه و خیابان و توسط غریبه‌ها به دنبال محبت خواهد گشت.