بررسی جزئیات لایحه آموزش و پرورش رايگان برای كودكان و نوجوانان

به گزارش کودک پرس ،قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با الهام از آموزه‌ها و تعالیم دین اسلام و نیز همسو با توافقات بین­ المللی، حق بر آموزش ­و پرورش رایگان را در زمره حقوق بنیادین برای تمامی ملت ایران به رسمیت شناخته و دولت را متعهد و موظف به تأمین امکانات و وسایل لازم برای تحقق آن کرده است.

در این راستا، لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان در درستور کار کمیسیون فرهنگی دولت سیزدهم قرار گرفته است.

جزئیاتی از لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان

براساس ماده یک لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان، برخورداری از امکانات آموزش و پرورش رایگان و با کیفیت مطابق با سرفصل‌ها، استاندارد‌ها و هنجار‌های تعریف شده از سوی شورای عالی آموزش و پرورش، حق هر کودک و نوجوان تبعه یا مقیم ایران است. دولت موظف است بدون هرگونه تبعیض، امکانات لازم را برای این افراد از دوره پیش دبستانی تا پایان دوره متوسطه به صورت رایگان و تا پایان دوره ابتدایی به صورت اجباری را فراهم آورد.

هیچ فرد، مقام یا گروهی، حتی والدین اولیا یا سرپرستان قانونی کودکان و نوجوانان حق ندارند بنا به هر دلیلی آن‌ها را از این حق قانونی محروم کنند. والدین، اولیا یا سرپرستان قانونی و تمام اشخاصی که مسئولیت نگهداری، مراقبت و تربیت کودکی را برعهده دارند، مکلفند کودک خود را که سن وی، شش سال تمام است، در موعد مقرر در مدارس ثبت نام کنند.

عدم ثبت نام و هرگونه اعمال ممانعت و محدودیت غیرقانونی بر حق مذکور، مشمول ماده ۷ قانون حمایت از اطفال و نوجوان مصوب سال ۱۳۹۹ خواهد بود.

در تبصره ماده اول این لایحه تصریح شده است: در مواردی که والدین و اولیاء قانونی کودکان و نوجوانان، به هر دلیلی از جمله عدم تمکن مالی نمی‌توانند امکانات لازم را برای تحصیل آن‌ها فراهم کند، با تشخیص و دستور دادستان، نهاد‌های حمایتی (ازجمله کمیته امداد و سازمان بهزیستی) مکلفند با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش تمهیدات لازم را در این خصوص فراهم کنند.

در ماده دوم لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان می‌خوانیم: به منظور  افزایش پوشش تحصیلی و دسترسی حداکثری کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بازمانده از تحصیل به آموزش‌های دوره متوسطه، وزارت آموزش و پرورش موظف است با همکاری نهاد‌ها و دستگاه‌های اجرایی ذیربط و بهره گیری از ظریفت سازمان‌های مردم نهاد نسبت به موراد ذیل اقدام کند:

* توسعه فرصت‌های آموزشی اعم از «آموزش حضوری»  و گسترش بهره برداری از ظریفت آموزش‌های غیرحضوری و مجازی و «آموزش‌های از راه دور» در برنامه‌های آموزشی و تربیتی به ویزه در رابطه با دانش آموزان دارای شرایط خاص از جمله دانش آموزانی که به دلیل مشکلات جسمی و روحی و یا کبر سن در ساعات حضوری نمی‌توانند در مدرسه حضور داشته باشند.

* ارتقای شایستگی‌های مدیران و معلمان مدارس با تاکید بر مدارس مناطق کم برخوردار برای جذب و نگهداشت کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بازمانده از تحصیل

* توسعه کمی و کیفی پلتفر‌های ملی برای ارائه خدمات آموزش از راه دور

* تامین وسایل و امکانات «آموزش از راه دور» از قبیل سخت افزار و اینترنت رایگان یا ارزان قیمت برای نوجوانان و دانش آموزان مناطق محروم و کمتر برخوردار

همچنین در ماده سه لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان آمده است: به منظور استقرار عدالت آموزشی و تضمین حق دسترسی به آموزش در تمامی دوره‌های تحصیلی به ویژه در شرایط بحران و تعطیلی‌های اضطراری که امکان آموزش حضوری برای دانش آموزان میسر نیست، دولت مکلف است ضمن تجهیز و توسعه ضریب نفوذ شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات (اینترانت) در مدارس دولتی به نحو مقتضی، زمینه ارائه آموزش و پرورش الکترونیکی (مجازی) را از طریق ایجاد سامنه‌های فنی امن و مستقل و تامین امکانات و زیرساخت‌های فنی و تجهیزات ارتباطی، سخت افزار‌های مورد نیاز (مانند تبلت و گوشی هوشمند و …) و اینترنت به صورت رایگان یا ارزان قیمت و استفاده حداکثری و رایگان از ظرفیت سازمان صدا و سیما و. برای کلیه دانش آموزان به ویزه دانش آموزان دارای نیاز‌های ویژه و معلول در تمامی دوره‌ها از پیش دبستان تا متوسط / متوسطه حرفه‌ای فراهم کند.

براساس ماده سوم لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان، دولت مکلف است از طریق انطباق و مناسب سازی شرایط برای کودکان و نوجوانانی که دارای نیاز‌های ویژه و یا معلولیت‌های خاصی هستند و نمی‌توانند از مدارس عادی برای تحصیلات خود استفاده کنند، مقررات لازم را تصویب و تمهیدات لازم برای گسترش آموزش به شیوه تلفیقی-فراگیر، برخورداری از وسایل آموزش و پرورش و خدمات توانبخشی رایگان متناسب با شرایط آنان از دوره پیش دبستان تا دوره متوسطه / متوسطه حرفه‌ای از طریق سازمان آموزش و پرورش استثنایی را فراهم آورد.

در این گونه موارد و همچنین در رابطه با دیگر نوآموزان و دانش آموزان دارای شرایط خاص، در تمامی دوره‌های تحصیلی، اولویت با آموزش حضوری با رعایت موازین قانونی و بهداشتی است و بهره گیری از سایر فرصت‌های آموزشی مانند آموزش‌های غیرحضوری و یا مدارس آموزش از راه دور، اصولا باید به عنوان فرصت‌های مکمل مدنظر قرار گیرد.

در تبصره یک ماده چهارم این لایحه تصریح شده است: دولت موظف است از طریق سازمان آموزش و پرورش استثنایی، امکانات و شرایط لازم برای رفت و آمد و سرویس برای کودکان و نوجوانانی را که دارای نیاز ویژه و یا معلولیت‌های خاص هستند، به صورت رایگان فراهم کند.

همچنین براساس تبصره دو ماده سوم لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان، دولت موظف است بنابر اعلام نیاز سازمان آموزش و پرورش استثنایی، نسبت به تامین و تهیه فضا و تجهیزات توانبخشی، کارگاهی، حسی، مشاوره ای، بازی درمانی، تربیت بدنی، آب درمانی و یادگیری ویژه مخاطبان سازمان، ضمن تامین دیگر تجهیزات تخصصی اقدام کند.

در تبصره یک ماده پنجم این لایحه تاکید شده است: اخذ هر گونه وجه از کودکان و نوجوانان لازم التعلیم و والدین و اولیای قانونی آنان در قبال ارائه خدمات آموشی و پرورشی رسمی و عمومی ممنوع است. هیچ کودک و نوجوان لازم التعلیمی را جز در مواردی که به اختیار والدین و اولیای قانونی‌شان، در مدارس غیردولتی ثبت نام کرده باشند، نمی‌توان به پرداخت شهریه یا هزینه‌هایی مجبور کرد که می‌تواند آن‌ها را از ادامه و تکمیل تحصیلات تا پایان دوره متوسطه محروم کند.

براساس براساس تبصره دو ماده سه لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان، جلب مشارکت‌های داوطلبانه از اولیای دانش آموزان و سایر نهاد‌ها و سازمان‌های سهیم و موثر در راستای بهبود کیفیت ارائه خدمات آموزشی و تربیتی در چارچوب قوانین و مقررات بلامانع است.

در ماده ششم این لایحه می‌خوانیم: هرگونه تنبیه، تحقیر و آزار روحی و جسمی دانش آموزان به دلیل عدم مشارکت مالی داوطلبانه اولیای آن‌ها و یا تاخیر در پرداخت شهریه در مدارس غیردولتی و مانند اینها، ممنوع است. این نوع رفتارها، سوء رفتار و کودک آزاری محسوب شده و درصورت ارتکاب طبق قوانین با فرد خاطی رفتار می‌شود.

در ماده هفتم لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان آمده است: باتاکید بر رعایت مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش، کودکان و نوجوانانی که در سن متعارف تحصیل، به هر دلیلی، برای شروع تحصیل خود اقدام ننموده اند، و همچنین والدین اولیاء قانونی آنها، نباید برای ثبت نام و تحصیل این دسته از افراد در مدارس دولتی به پرداخت مبالغی تحت هر عنوانی که باشد، الزام شوند.

دریافت هرگونه مبلغ به‌جز آنچه که در ماده واحده اصلاح ماده ۱۱ قانون تشکیل شورا‌های آموزش و پرورش در استان‌ها، شهرستان‌ها و منازطق کشور مصوب ۱۱ شهریور سال ۱۳۸۳ مقرر شده، ممنوع بوده و فرد خاطی، علاوه بر استرداد وجه به ضمانت اجرا‌های کیفری مقرر در رابطه با تصرف غیرقانونی در وجوه و اموال دولتی محکوم می‌شود.

براساس ماده هشتم لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان، در مواردی که مدارس، کلاس‌ها، دوره‌ها یا کارگاه‌هایی را تحت هر عنوان، خارج از برنامه عادی آموزشی و پرورشی خود ارائه می‌کنند، الزام نوآموزان و دانش آموزان به شرکت در فعالیت‌های فوق برنامه با پرداخت وجه، غیرقانونی و تخلف اداری است.

باید توجه داشت که لایحه حق کودکان و نوجوانان لازم التعلیم بر آموزش و پرورش رایگان، دارای ۱۴ ماده و تبصره است که در دولت دوزادهم به تصویب نهایی نرسید ولی در حال حاضر در دستور کار بررسی کمیسیون فرهنگی دولت سیزدهم قرار گرفته است.