اوقات فراغت؛ علاقه جوان یا آرزوی والدین

به گزارش کودک پرس ، آنچه باید در برپایی این کلاس ها مبنا باشد علاقه و گرایش هر فرد و برنامه های تابستانی است و از این رو نباید فقط علاقه والدین را مد نظر داشت.
اوقات فراغت به معنای گذراندن زمان بیکاری اقشار مختلف به بهترین و دلنشین ترین نوع همراه با بهره مندی از مولفه ها و فراگیری غیر مستقیم اصول انسانی و اجتماعی است.

اوقات فراغت، بهترین فرصت برای کسب مهارت هایی است که در دوران مدرسه به دلیل مشغولیت به تحصیل، فرصت فراگرفتن آن برای دانش آموزان وجود ندارد و برنامه ریزی اصولی این ایام و توجه به علایق و استعدادهای دانش آموزان می تواند زمینه ساز بیشترین بهره‏ وری و بازدهی مثبت از تعطیلات تابستانی باشد.

«توماس هابز» فیلسوف برجسته انگلیسی، فراغت را مادر فلسفه می داند و می گوید زمانی که آموختن اجباری و انجام کارهای روزمره به پایان می رسد، فضای خالی برای اندیشه ای عمیق تر و کارهایی جدی تر پدید می آید، زمانی که می تواند حتی زایشگر فلسفه باشد یا کشف فرمول ها و قانون های جدید را رقم بزند. داستان نیوتن را هم که شنیده اید، چه بسا در همین زمان رخ داده باشد؛ زمانی که نیوتن فارغ از هر چارچوبی زیر درخت سیبی می رود و یکی از مهم ترین قوانین فیزیک را کشف می کند.

ایام تابستان که زمان اوقات فراغت کودکان، نوجوانان و جوانان است نباید صرف کلاس های آموزشی شود اما متاسفانه برخی از خانواده ها اوقات فراغت را فقط به معنای حضور در کلاس های آموزشی می دانند.
یکی از راهکارهایی که می تواند هم به کودک و نوجوان و هم به والدین آنها در تعیین نحوه گذراندن اوقات فراغت کمک زیادی کند نظرخواهی از آنهاست اینکه از فرزند خود سوال کنیم به چه چیزهایی علاقه مند هستند و دوست دارند در چه کلاس هایی شرکت کنند، همچنین والدین را از تصمیم گیری تحمیلی و اجباری برای فرزندانشان دور سازیم.

این روزها والدین، فرزندان خود را در کلاس های متعدد اعم از زبان، موسیقی، شنا ، نقاشی و دیگر کلاسها ثبت نام می کنند که نه تنها منجر به فراغت کودک نمی شود بلکه حاصل آن خستگی و دلزدگی است.
کارشناسان معتقدند که اوقات فراغت تنها برگزاری کلاس های آموزشی نیست بلکه باید فضایی فراهم شود که کودکان، نوجوانان و جوانان در کلاس مورد علاقه خود شرکت کنند.
خبرنگار ایرنا با هدف بررسی اینکه بهترین کار غنی سازی اوقات فراغت چیست؟ چگونه باید از این زمان درست استفاده کرد؟ و نقش خانواده در این زمینه چیست ؟به سراغ مسوولان و کارشناسان این بخش رفته است.

***حضور 100 هزار دانش آموز یزدی در 550 پایگاه اوقات فراغت 
مدیر کل آموزش و پرورش استان یزد با بیان اینکه اوقات فراغت یکی از مباحث بسیار مهم در این اداره کل است گفت: از مدت های پیش ستادی در این اداره کل برای برنامه ریزی اوقات فراغت دانش آموزان تشکیل شد زیرا که متولی اصلی این برنامه ها به دلیل داشتن بیشترین مخاطب، این اداره است.

عباسعلی دانافر در گفت و گو با ایرنا افزود: پیش بینی می شود که 100 هزار دانش آموز در 550 پایگاه اوقات فراغت زیر مجموعه این اداره کل شرکت کنند.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به برنامه ریزی های صورت گرفته، تابستان بسیار خوبی برای گذراندن اوقات فراغت دانش اموزان خواهیم داشت.

** لزوم توجه به علاقه ها در کلاس های تابستانی
مدیر کل آموزش و پرورش استان یزد افزود: مهمترین نکته در غنی سازی اوقات فراغت بچه ها با توجه به انگیزه و استعدادشان این است که کلاس مورد علاقه خود را انتخاب کنند و نباید این انتخاب، تحمیلی باشد.
وی با بیان اینکه والدین باید نقش تسهیل کننده و راهنما در این زمینه داشته باشن،د اظهار کرد: کلاس‌های فشرده آموزشی و درسی در فصل تابستان برای بچه‌ها توصیه نمی‌شود،‌چرا که این کلاس‌ها موجب خستگی آنها می شود.

دانافر اضافه کرد: بحث اوقات فراغت متفاوت از کلاس های درسی و آموزشی است اگر فعالیتی برای این بخش تدارک دیده می شود شبیه برنامه های آموزش و پرورش که به مدت 9 ماه برای دانش آموز دیده می شود است و دیگر این کلاس ها عنوان اوقات فراغت نخواهد داشت.

*** تابستان، فرصتی برای مهارت آموزی 
مدیر کل امور اجتماعی استانداری یزد هم گفت: اوقات فراغت فرصتی برای تمرین مهارت های زندگی است زیرا دانش آموزان و دانشجویان در طول سال تحصیلی سرگرم درس ،مشق و کتاب بودند.
فخرالسادات خامسی هامانه به ایرنا افزود: دانش آموزان در گذشته در ایام تابستان در پی کسب مهارت بودند و از همان ابتدا فرهنگ کار و تلاش در جامعه رواج داشت.

وی خاطرنشان کرد: آموزش و پرورش و متولیان برگزاری کلاس های اوقات فراغت باید در طرح ها و برنامه های تابستانی خود ، فرهنگ کار و مهارت را زنده کنند تا در آینده افرادی توانمند به جامعه تحویل بدهند.
خامسی هامانه با بیان اینکه انسان در یک بعد نمی تواند رشد پیدا کند و تربیت تک بعدی ناقص است گفت: خانواده ها باید به این نکته توجه داشته باشند که فرزندان ما نیاز به استراحت ، مسافرت ، ارتباط با هم سن و سالان و شرکت در کلاس های مختلفی هنری دارند.

*** زمانی برای استراحت و فارغ از آموزش های رسمی
یک روانشناس هم با بیان اینکه اوقات فراغت، وقت استراحت و فعالیت غیر رسمی است، گفت: باید برنامه ها با توجه به سن ، جنسیت ، انگیزه و استعداد آنها برنامه ریزی شود.
محمد حسن رادمنش با بیان اینکه شرکت در کلاس های اوقات فراغت نباید اجباری و براساس سلایق والدین باشد افزود: کلاس های اجباری هیچ فایده ای جز دلزدگی و بی رغبتی همراه نخواهد داشت.
وی اظهار کرد:اینکه بخواهیم تمام آرزوهایی که داریم، با وادار کردن فرزندمان به آموختن مهارت های گوناگون و مختلف برآورده کنیم، کار درستی نیست، خیلی از والدین طوری برنامه ریزی می کنند که فرزندشان از کلاسی بیرون نیامده، باید به کلاس دیگر برود.

این روانشناس اظهار کرد: زمان اوقات فراغت نباید طوری برنامه ریزی شود که هر روز به کلاس مختلف بروند بلکه براساس مطالعات صورت گرفته و فقط یک ششم زمان زنده برای شرکت بچه ها در کلاس اوقات فراغت در نظر گرفته شده بعنوان مثال از ساعت 9 صبح تا 18 بعد از ظهر فرزند ما 1.5 ساعت می تواند در کلاس های فوق برنامه شرکت کند.
وی خاطر نشان کرد: بچه ها نیاز به تماشای تلویزیون ، بازی های دست جمعی و استراحت دارند باید از تحمیل ثبت نام فرزندان در کلاس های مختلف پرهیز شود.

*** دلزدگی های اوقات فراغت
رادمنش افزود: زمان فوق برنامه ها باید محدود باشد که تشنگی برای بچه های ایجاد کند تا با روحیه حضور یابند، شرکت در کلاس های مختلف چیزی جز سیراب شدن و دل زدگی به همراه نخواهد داشت.
وی خاطر نشان کرد:انتخاب کلاس‌های تابستانی اگر درست انجام شود می‌تواند موجب رشد استعدادها و جهت‌دهی مثبت به توانایی‌های دانش‌آموزان شود اما اگر با زور و اجبار باشد نتیجه عکس خواهد داد.

***استفاده درست از اوقات فراغت 
رییس اداره مشاوره آموزش وپرورش استان یزد هم گفت: اوقات فراغت یعنی زمان هایی که فرد با آسودگی ، آسایش خاطر ، فارغ از کار و تحصیل به تفریحات و فعالیت هایی می پردازد که با در نظر گرفتن میل و انگیزه درونی؛ برای او رضایتمندی را به دنبال دارد.
حمیده رادپور افزود: در مواقعی که فرد فراغت دارد تمایلش به فعالیت های فرح بخش و نشاط آور بیشتر می شود و این فعالیت ها بنا به سلیقه و نیازهای روحی، سن و توان مالی افراد و تفاوت های فردی آنها انتخاب می شوند.

وی خاطرنشان کرد: مهمترین ویژگی برنامه های اوقات فراغت انتخابی بودن و مخیر بودن افراد در انتخاب فعالیت ها است بر این اساس والدین از فرستادن فرزندان خود به کلاس های اجباری خودداری کنند زیرا تحمیل کلاس به فرزندان نتیجه ای جز هدر رفت وقت، هزینه و بیزاری آنها عایدی دیگری نخواهد داشت.
رییس اداره مشاوره آموزش وپرورش استان یزد اضافه کرد: برنامه ها و فعالیت های دانش آموزان باید طوری طراحی شود تا به کشف استعدادهای درونیشان، افزایش خلاقیتشان و در نتیجه رضایت خاطرشان کمک کند.

وی افزود: همچنین برنامه های اوقات فراغت باید بر اساس نیازسنجی و رغبت سنجی فعلی دانش آموزان و اثرسنجی برنامه های سال های گذشته بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده طراحی گردد.
وی بر آسیب شناسی کلاس های اوقات فراغت تاکید و اضافه کرد: اگر هنگام شروع یک فعالیت، استقبال خوبی صورت گرفته باشد اما پس از چند جلسه با ریزش شرکت کنندگان مواجه شدیم باید به دنبال علت آن باشیم.

*** الگوی اوقات فراغت دانش آموزان کدام است؟ 
رییس اداره مشاوره آموزش وپرورش استان یزد افزود: بهترین الگو اوقات فراغت برای دانش آموزان فعالیت های گروهی بصورت اردویی است تا دانش آموزان در فعالیت های جمعی و با توجه به امکانات موجود علاوه بر یادگیری مهارت های شغلی متناسب با علایق و استعدادهایشان با مهارتهای اجتماعی و زندگی جمعی هم آشنا گردند.
رادپور اظهار کرد: همچنین با توجه به هدف اوقات فراغت که هر دانش آموز یک مهارت را یاد بگیرد تا در زندگی شغلی و حرفه ای او تاثیر مثبت داشته باشد بر کیفیت بخشی به طرح ها و برنامه ها و انتخاب مدرسین علاقه مند و فضای فیزیکی مناسب این اوقات تاکید نمود.

*** توجه به علاقه و استعداد شرط شرکت در کلاس ها 
یک جامعه شناس و استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد هم گفت: اوقات فراغت به زمانی گفته می شود که فرد به فعالیت ضروری و خاصی مشغول نیست و تمایل دارد که این اوقات را بصورت نشاط آور و با رضایتمندی طی کند.
محمد مبارکی افزود: برنامه ریزی اوقات فراغت برای نسل جوان و نوجوان با توجه به اینکه مرحله رشد و هویت یابی خود را طی می کند اهمیت خاصی دارد.

وی اظهار کرد: با یک نگاه جامعه شناختی متوجه می شویم با آغاز فصل تابستان، انواع کلاس های مختلف توسط سازمان ها و دستگاه های مرتبط برای پرکردن اوقات فراغت افراد مطرح می شود و با یک ترافیکی از برگزاری کلاس ها در رده سنی مختلف روبرو می شویم.
دکتر مبارکی با بیان اینکه باید والدین از بین کلاس ها، کلاس مطلوب را انتخاب کنند افزود: علاقه فرد، مهارت ، استعداد و آموزش خوب از جمله معیارهای خوب برای انتخاب یک کلاس در اوقات فراغت است.

 

** پر کردن اوقات فراغت نباید صوری باشد
این استاد دانشگاه اظهار داشت: اگر خانواده های بدون توجه به معیارهای فوق فرزند خود در کلاسی ثبت نام کنند به نتیجه دلخواه دست نخواهند یافت.

مبارکی افزود: بسیاری از خانواده ها به دلایل مختلف چون نداشتن آگاهی و چشم هم چشمی به معیارهای ذکر شده توجه نمی کنند و فقط برای پر کردن اوقات فراغت آنها در کلاس های مختلف ثبت نام می کنند.
وی اظهار کرد: اگر از بین کلاس های مختلف یک رشته مطلوب را با توجه به علاقه و استعداد فرد انتخاب شد به نتایج بسیار خوبی دست خواهند یافت و موجب تعاملات اجتماعی و افزایش مهارت اجتماعی فرد در آینده می شود.
وی یادآور شد: اگر شرکت در کلاس های مختلف صوری باشد تاثیرات منفی به دنبال خواهد داشت.

*** اما والدین و دانش آموزان چه می گویند؟
حسین دهقانی، پدر یک دانش آموز در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا درباره نحوه گذراندن اوقات فراغت فرزندش می گوید: من معتقدم که باید با توجه به علاقه و استعداد فررزندانمان اوقات فراغت را برای آنها برنامه ریزی کرد.
وی اظهار کرد: تجربه ثابت کرده است که در کلاس هایی که به خواسته مادرش شرکت کرده هیچ ثمره نداشته و فقط در کلاس حضور فیزیکی داشته است.
وی خاطر نشان کرد: اما این روزها خانواده ها بخاطر چشم‌ و هم ‌چشمی، فرزندان خود را در کلاس های مختلف ثبت نام می کنند اما دریغ از اینکه فرزندان آنان بخاطر بی علاقلگی به هیچ مهارتی دست نمی یابند.
یک دانش آموز هم در مورد نحوه گذراندن اوقات فراغت خود گفت: من به نقاشی و موسیقی بسیار علاقه دارم و در تابستان و همچنین طول سال تحصیلی در این کلاس ها شرکت می کنم.

زهرا رحیمی که سال دوم دبیرستان است افزود: پدر و مادر اصرار دارند که بیشتر در کلاس های تقویتی و علمی حضور پیدا کنم البته شاید حرف انها درست باشد اما به نظرم تابستان به دلیل اینکه از درس و مشق کتاب رها می شویم باید به دنبال کلاس ها مورد علاقه و مهارت برویم.
وی اضافه کرد: بسیاری از کلاس هایی که برای اوقات فراغت دانش آموزان برگزار می شود هیچ خروجی جز تلف کردن وقت نیست.

***ضرورت مهارت آموزی جوانان برای اوقات فراغت 
استاندار یزد هم هفته گذشته در نشست شورای آموزش و پرورش که با موضوع اوقات فراغت دانش آموزان برگزار شده بود گفت: رویکرد مهارت آموزی نوجوانان و جوانان در غنی سازی اوقات فراغت آنها ضروری است تا در آینده افرادی مسئولیت پذیر، توانمند تربیت و عهده دار امور مختلف اجتماعی شوند.
محمود زمانی قمی افزود: باید دانش آموزان در برنامه های اوقات فراغت، مهارت گفت و گو ، رعایت حقوق دیگران، معاشرت و تعامل با دیگران را فراگیرند.
وی اظهار کرد: نباید دانش آموزان را تک بعدی تربیت کرد، زیرا آنها در چنین حالتی فقط در یک مسیر حرکت خواهند کرد و مهارتی را فرا نخواهند گرفت.

رئیس شورای آموزش و پرورش استان در ادامه با بیان اینکه باید در برنامه های اوقات فراغت دانش آموزان تجدید نظر شود، افزود: در پایان تعطیلات تابستان، دستگاهها مرتبط فقط به ارائه گزارش عملکرد خود اکتفا نکنند بلکه نتایج کلاس های برگزار شده را که مهم است، تجزیه و تحلیل و ارائه کنند.
زمانی قمی اضافه کرد: تجزیه و تحلیل برنامه های اوقات فراغت و استفاده از نظر دانش آموزان منجر به برنامه ریزی دقیق و در نهایت خروجی مطلوب خواهد شد و ارزیابی مراحل انجام شده باعث ارتقای کیفیت برنامه ها ، تعدیل و برنامه ریزی صحیح خواهد شد.

*** صرف شرکت در کلاس های آموزشی، آسیب است 
امام جمعه موقت یزد هم در نشستی با اشاره به اوقات فراغت گفت: باید گزارشی از برگزاری کلاس های اوقات فراغت سال قبل ارائه تا نقاط ضعف و قوت بررسی شود.
حجت الاسلام محمد حسن معزالدینی هم در نشستی افزود: اوقات فراغت یعنی فراغت از تحصیل و اینکه ذهن 9 ماه درگیر دانش آموزان که نسبت به جملات، فرمول ها و عبارت که در این مدت انباشته شده، یک فراغتی به آن بدهیم.
وی افزود: متاسفانه با یک نگاه اجمالی متوجه می شویم دانش آموز اصلا فراغتی ندارد چون هنوز کارنامه خود را نگرفته برای ترم تابستانی و شرکت در کلاس های مختلف آموزشی برنامه ریزی کرده که این بزرگترین آسیب است و ثمره آن دور شدن فرد از حوزه اجتماع و تصمیم گیری جمعی است.

معزالدینی با اشاره به مهارت آموزی دانش آموزان در اوقات فراغت تصریح کرد: ممکن است در رشته های مختلف، دانش آموز یکسری مهارت ها را فرا گیرد اما همه زندگی فراگیری مهارت نیست بلکه فرد باید یک سلسه مهارت ها را در معاشرت ها ، تعاملات و روبرو شدن با دیگران یاد بگیرد.
وی افزود: در گذشته بسیاری از جوانان در فصل تابستان در مغازه ها و حرفه های مختلف فعالیت می کردند و بدین ترتیب فن کار و کسبه و ریزه کاری تجارت را همراه با کسب درآمد می آموختند.

موازی کاری دستگاهها و تکراری بودن کلاس ها در سال های گذشته نیز از جمله آسیب های اوقات فراغت است که باید راهکاری جامع برای آن طرح کرد.

 

 

 

 

منبع: ایرنا