خودشناسی یکی از ویژگی‌های تئاتر کودک و نوجوان است

به گزارش کودک پرس ، «بهرام صادقی مزیدی» یکی از هنرمندان تئاتر، تلویزیون و سینماست که در امور نمایش‌نامه‌نویسی و کارگردانی فعالیت‌ دارد. وی که خود معلم آموزش و پرورش بوده است، سال‌های طولانی تئاتر دانش‌آموزی را در مدارس دنبال می‌کند. صادقی گستره تئاتر کودک و نوجوان را وسیع‌تر از نگاه اولیه و کلی به آن دانست و گفت: تئاتر کودک و نوجوان تنها مختص به تئاتر دانش‌ آموزی نمی‌شود. چرا که در این صورت برای تئاتر کودک و نوجوان یک مخاطب خاص انتخاب می‌کنیم که باید متناسب با آن اقدام کنیم. اما هنگامی که به طوری کلی «کودک و نوجوان» را در نظر می‌گیریم، باید همه کودکان و نوجوانان را در نظر بگیریم. چرا که مخاطب این گروه سنی ممکن است به هر دلیلی پا به مدرسه نگذاشته باشد. پس نگاه ما به تئاتر کودک و نوجوان نمی‌تواند به دانش‌آموزان اختصاص داشته باشد.

صادقی ادامه داد: تئاتر مخاطبان گوناگونی دارد که در تقسیم‌بندی آن «کودک و نوجوان» به لحاظ سنی اولین دسته را تشکیل می‌دهد. این دسته خود نیز به چند زیر دسته دیگر که در نظام آموزش و پرورش امروز شاهد آن هستیم. یعنی دوره‌های آموزش و پرورش ابتدایی اول، دوره ابتدایی دوم، دوره متوسطه اول و دوره متوسطه دوم تقسیم‌بندی‌هایی است که در آموزش و پرورش برای کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شده است. این تقسیم‌بندی به لحاظ تفاوت‌های بسیاری که در روحیه و خواسته‌های کودکان و نوجوانان در سنین مختلف وجود دارد انجام شده است. اما از آنجایی که دوران کودکی و نوجوانی هر انسانی یکی از حساس‌ترین ایام زندگی‌اش هست در همین تقسیم‌بندی نیز باز هم جزئیاتی وجود دارد که باید با دقت مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: نمایش‌هایی که در دوره اول ابتدایی مدارس بیشتر اجرا می‌شود و مورد استقبال مخاطبان کم سن و سال خود قرار می‌گیرد بیشتر نمایش‌های عروسکی هستند. نمایش‌های عروسکی با شیوه‌های گوناگونی می‌تواند اجرا شود که به این ترتیب وضعیت دوره اول در نگاه کلی مشخص است. اما در دوره دوم ابتدایی به ویژه در میان کودکان پسر خیلی گرایشی به نمایش‌های عروسکی نیست. شاید به دلیل آن است که نمایش‌های عروسکی اجرا شده برای این گروه سنی با شرایط و نیاز آنها خیلی مطابقت نداشته است. در نتیجه نمایش‌هایی که برای سال‌های تحصیلی ابتدایی چهارم تا ششم باید اجرا شود نیاز به ویژگی‌های خاص خودش را دارد. ویژگی‌هایی که در حال حاضر در آثار نمایشنامه‌ای و تولیدات اجرایی دیده نمی‌شود. به این ترتیب خلائی محتوایی در حوزه نمایش برای آنها حتی گروه سنی دوره اول متوسطه وجود دارد.

نویسنده کتاب «یورت» در ادامه با اشاره به فعالیت‌های خود در حوزه آموزش و تولیدات نمایش برای گروه‌های سنی دوره دوم ابتدایی و دوره اول متوسطه و با استفاده از بازیگرانی با همین سن و سال گفت: بر خلاف انتظار، گرایش‌های این گروه‌های سنی بیشتر به سمت و سوی اجرای نمایش‌های صحنه‌ای است. چرا که در نمایش‌های صحنه‌ای برخلاف نمایش‌های عروسکی که شخصیت‌های اصلی عروسک هستند، شخصیت‌های زنده انسانی روی صحنه می‌روند که معمولا نیز از بازیگرانی هم سن و سال مخاطب استفاده می‌شود. به این ترتیب مخاطب نوجوان ما با بازیگران نمایش همذات‌پنداری می‌کنند و آن را باور دارند.

صادقی در ادامه گفت: نمایشنامه‌نویسان و مربی‌های تئاتر کودک و نوجوانی که برای آموزش تئاتر با هدف تولید وارد مدارس به ویژه دوره‌های رهنمایی یا همان دوره متوسطه اول نظام جدید می‌شوند هنگامی که اقدام به استعدادیابی می‌کنند متوجه شور و اشتیاق دانش‌آموزان برای روی صحنه رفتن می‌شوند. چرا که آن نوجوانان روی صحنه نمایش دیده می‌شوند و فرصتی برای شکوفایی و یا کشف استعدادهای خود پیدا می‌کنند. همچنین یکی از کارایی‌های تئاتر برای گروه سنی نوجوان خودشناسی است.

وی در خاطره‌ای با انتقاد از روند کُند و دشوار برای اردوهای دانش‌آموزی و تماشای تئاتر از سوی مدارس گفت: زمان هشت ‌سال دفاع مقدس، ما دانش‌آموز راهنمایی در روستایی بودیم که همه باهم به اتفاق برای حضور در جبهه‌های جنگ اقدام کردیم. آن زمان 36 نفر دانش‌آموز راهنمایی بدون یک ریال بودجه پولی خود را به جبهه‌های جنگ تحمیلی رساندیم. اما امروزه شرایط جامعه تغییر کرده و حساسیت‌ها روی کودک و نوجوان آنچنان زیاد شده است که مدیریت یک مدرسه در همان مکان مدرسه هم نگران وضعیت دانش‌آموزان است. چه برسد که فکر اردو برای دانش‌آموزان را در سر خود بپروراند.

صادقی در پایان گفت: بستر لازم برای تئاتر کودک و نوجوان باید از سوی وزارت آموزش و پرورش و خانواده‌های آنها فراهم شود تا نمایشنامه‌نویسان تئاتر کودک و نوجوان دل به کار دهند و ویژه این گروه سنی نمایشنامه خوب و مناسب تولید کنند.

منبع: شبستان