برای اوقات فراغت کودکتان برنامه ریزی کنید.

به گزارش کودک پرس پرس : اوقات فراغت تضمین کننده سلامت و بهداشت روانی انسان است. اشتغال مستمر و بدون وقفه فکری و عملی موجب خستگی جسمی و ذهنی می گردد. به گونه ای که فرد نشاط و سرزندگی خود را از دست می دهد و در مواقعی زمینه را برای بروز بسیاری از اختلالات روانی موجب می شود بخصوص از نوع بیماری های روان تنی. در این شرایط برخورداری از یک برنامه جامع و پیش بینی فرصتی آزاد و فارغ از کار موظف، اولین و مهم ترین گام در پیشگیری از آسیب های ذهنی و حفظ بهداشت روانی است. استفاده مطلوب و برنامه ریزی شده از اوقات فراغت حتی برای دانش آموزانی که به عللی در بعضی از دروس تجدید شده اند باعث نشاط و سرزندگی که یکی از شاخص های بهداشت روانی است می گردد و قدرت یادگیری و نگاهداری ذهنی در آنها افزایش می یابد.

اوقات فراغت و خلاقیت ذهن

مطالعات نشان می دهد که اوقات فراغت همواره بستر مناسبی برای بروز خلاقیت ها و نوآوری هاست. چون ذهن انسان به فعالیت موظفی مشغول نیست، لذا می تواند فارغ از قالب های از پیش طراحی شده به مسائل مورد علاقه خود بپردازد. انسان در اوقات فراغت آزادانه می اندیشد و در حل مسائلی که در حوزه شناختی او مطرحند از تفکر خلاق بهره می گیرد و همین خمیرمایه نوآوری ها و اختراعات بشری است.

اصلاح رفتار و تعالی شخصیت

کثرت و استمرار فعالیت های ذهنی و عملی در زندگی روزمره، بدون بهره گیری از فرصت های آزاد برای تعمق و بازنگری به عملکرد و برخورد با افراد و مقابله با پدیده های مختلف، ممکن است به تدریج موجب پدیداری عادات و رفتارهای نامطلوب در انسان شود. این مسئله در میان دانش آموزان راهنمایی و متوسطه به دلیل تراکم و فشردگی برنامه های درسی بیشتر قابل ملاحظه است. بنابراین یکی از ثمرات اوقات فراغت، پرداختن به چگونگی رفتار شخصی و اجتماعی خود و فرزندان است. باید توجه کرد که انحرافات اخلاقی و رفتاری به صورت ناگهانی ظاهر نمی شوند، بلکه به تدریج ظاهر می شوند و به همین دلیل غالبا والدین در طول سال تحصیلی فرصت ارزیابی دقیق رفتار فرزندان خود را و راههای پیشگیری از بروز رفتارهای سازش نایافته را نمی یابند. بنابراین در شرایطی که کودکان و نوجوانان تحت تنش های ناشی از تکالیف درسی نیستند در دوران اوقات فراغت، پرداختن به اصلاح عادات، و رفتارهای نامطلوب امری بسیار بااهمیت می باشد. به عنوان مثال رفتارهای دچار اختلال مانند پرخاشگری، افسردگی، اضطراب، کمرویی را در این ایام با استفاده از کارشناسان فن و در شرایطی مساعد می توان اصلاح کرد.

اوقات فراغت و آسیب پذیری اجتماعی

در کنار همه تأثیرات مهم و حیاتبخش اوقات فراغت و ارزشمندی هایی که دارد باید واقعیت ناخوشایندی را نیز مدّ نظر قرار داد. متأسفانه به دلایل مختلف از جمله عدم نگرش مثبت در ذهن دانش آموزان نسبت به اوقات فراغت، نبودن برنامه های آموزشی و توجیهی در بهره وری از فرصت های آزاد، به ویژه تعطیلات تابستانی و بلاتکلیفی ها و بی برنامگی ها، بررسی ها و مطالعات انجام شده در ارتباط با بزهکاری کودکان و نوجوانان حاکی از آن است که در غالب موارد، انحرافات اخلاقی و آسیب پذیری های اجتماعی با اوقات فراغت دانش آموزان ارتباط دارد. به این معنی که آغاز یا فزونی بزهکاری ها در کودکان و نوجوانان در ایام فراغت و تعطیلات مدارس است، که فقر و فقدان انگیزه های رشد مزید بر علت است. بنابراین با در نظر گرفتن حساسیت و اهمیت اوقات فراغت بسیار ضروری است که برنامه های جامع تهیه و تنظیم گردد و با همکاری و مشارکت اولیا و مربیان در بهره وری و بارورسازی این فرصت ها، زمینه پیشگیری از هر نوع آسیب پذیری را در ایام فراغت جوانان و نوجوانان فراهم آورد.

اوقات فراغت و مسئولیت نهادها

اوقات فراغت یکی از معضلاتی است که با وجود افزایش جمعیت هنوز چاره ای جدی برای آن اندیشیده نشده است. در صورتی که در ایران نسبت به 40 سال گذشته جمعیت گروه سنی 24 ـ 15 سال نزدیک به 5 برابر شده است می توان انتظار داشت که این جمعیت نیاز بیشتری به معنی افزایش تقاضا برای غنی سازی اوقات فراغت را داشته باشد. عدم بهره گیری از اوقات فراغت موجب ناپختگی های دوران نوجوانی خواهد شد و او فرصت و تجربه و آزمون را پیدا نخواهد کرد و هنگام ورود به اجتماع ناکارآمد و نارسا خواهد بود. بنابراین ضرورت احساس مسئولیت نهادهای حکومتی بیشتر می شود، که جوانان نیازهای خود را از طریق مجاری صحیح برطرف نمایند و نه مجاری خلاف و غیر مجاز که این خود زمینه بزهکاری و انحراف اجتماعی را موجب می شود. و پژوهش ها در ایران نشان می دهد که بسیاری از انحرافات جوانان به واسطه عدم برنامه ریزی صحیح در گذران اوقات فراغت جوانان پدید می آید.

چگونگی غنی سازی و مؤثر ساختن اوقات فراغت

1ـ تحرک رمز سلامت

فعالیت بدنی به عنوان یک امر ضروری در غنی سازی اوقات فراغت جوانان تأثیرات فراوانی دارد. استخوان ها و عضلات و مفاصل سالم، وزن بدن شان تنظیم، چربی ها کاهش و در فعالیت قلب و ریه ها مؤثر است، از همه مهم تر اضطراب و افسردگی را کاهش می دهد. بازی ها، ورزش ها به نوجوانان خودباوری و اتکای به نفس می دهد و موجب موفقیت و مشارکت و اتحاد جمعی به وجود می آورد و خطرات ناشی از زندگی پر استرس و بی تحرک امروزی را کاهش می دهد. تحقیقات نشان می دهد که جوانان در طول دوران بلوغ هر چه بیشتر تحرک جسمی و حرکتی داشته باشند، کمتر به سیگار روی می آورند، همچنین موجب دوری از مواد مخدر و رفتارهای خشونت بار می شود، همچنین نتایج تحصیلات آنان بهتر خواهد بود.

2ـ ورزش

ز نیرو بود مرد را راستیز سُستی کژی زاید و کاستی

(فردوسی)

فعالیت های سالم ورزشی نه فقط در تعادل بخشیدن به جسم و جان تأثیر دارند، بلکه همراه خود، صفاتی از قبیل جوانمردی، آزادگی و پاکی را می آورند. معمولاً در بین ورزشکاران نوجوان کمتر اختلالات رفتاری گزارش شده است، زیرا ورزش، نیرو و انرژی های متراکم و سرگردان را در مسیر سالم و جامعه پسندی جاری می سازد. تأثیر دیگر ورزش را در پایمردی و استقلال و استقامت نوجوان در برابر مشکلات باید جستجو کرد. ورزش می تواند در قالب تفریح های گوناگون به همراه گروه همسالان صورت گیرد، مانند دوچرخه سواری، ورزش و بازی ها و مسابقات رقابتی مانند فوتبال، بدمینتون، تنیس، شنا، والیبال، بسکتبال، هندبال، فوتسال و … .

3ـ کار و فعالیت

کارشناسان معتقدند که کودکان و نوجوانان و جوانان در تعطیلات تابستان می توانند به جای بیکاری و وقت گذرانی های بیهوده که در بسیاری اوقات، زیان های فراوانی به بار می آورد، با آموختن کارها و مهارت های جدید اوقاتی پربار را سپری کنند. اگر انرژی نوجوانان در مسیر مثبت و کار و تلاش قرار گیرد آنان را سعادتمند و مسرور می سازد. اولیا و مربیان با توجه به دوران بلوغ که مرحله ظهور و شکوفایی استعدادها و خلاقیت هاست، باید متناسب با استعدادی که دارند نیروهای نوجوانان و جوانان را به کار گیرند تا در جهت مثبت حرکت کنند. ولی باید کارهایی را به آنها محول کنیم که از عهده آنان برآیند و قادر به انجام آن باشند و موجبات بیگاری و محرومیت از تحصیل و تفریح را فراهم نسازد و آنها را به استثمار و بهره کشی نکشاند.

آموزنده

حال با توجه به دنیای ماشینی امروز و گستردگی بخش های تولیدی و خدماتی و اداری، اولیا و مربیان در قالب برنامه های عملی و با اعتمادسازی و اطمینان از محیط کاری سالم زمینه ساز اشتغال نوجوانان و جوانان را در کنار درس و تحصیل به عنوان بخشی از تعلیم و تربیت فراهم سازند تا مکمل آموزه های تئوری آنان و همچنین زنده کردن قوای درونی و بیرونی آنان باشد.

4ـ مطالعه و کتابخوانی

انیس کنج تنهایی کتاب استفروغ صبح دانایی کتاب است

«جامی»

یکی از ابزارهای مهم و غیر قابل انکار و تردید در غنی سازی اوقات فراغت همگان مطالعه است.

مطالعه یک کتاب و یک قصه شیرین و یا سرگذشت انسان ها می تواند به زندگی معنا و هدف ببخشد و دیدگاه تازه ای به او بدهد. فواید مطالعه و کتابخوانی برای نوجوانان و جوانان بر کسی پوشیده نیست و باید از مهارت های لازم جهت مطالعه و انگیزه های کافی برای دستیابی به سطح مطلوب در این امر برخوردار باشند.

البته با کمبودهایی که در زمینه کتابخانه ها و حتی گرانی کتاب ها داریم چاره ای جز فعال نمودن کتابخانه های مدارس و مجهز ساختن آنها به کتاب های جدید و همچنین دسترسی نوجوانان و جوانان مان در ایام تعطیلات نخواهد بود متأسفانه درِ کتابخانه ها با پایان امتحانات خرداد قفل می شوند و کتاب ها و این گنجینه های دینی و علم و ادب و هنر که می توانند سرنوشت و زندگی جوانان ما را متحول سازند در انتظار اول مهر ماه چشم به در و دیوار و قفسه های خاک گرفته دوخته اند تا شاید بعد از برنامه ریزی درسی مدرسه آن هم در اواخر مهر و یا شاید آبان ماه بازگشایی شوند.

5 ـ تقویت عاطفه و محبت

درا ین ایام فراغت که نوجوانان و کودکان و حتی جوانان مان هنوز در کنار ما زندگی می کنند و چشم و دل به راه ما هستند این فرصت را مغتنم بشمریم و دست محبت و نوازش خود را بر سر آنها بکشیم و آنها را از این نعمت محروم نسازیم که بالاترین فقر و نداری و کمبودها همان فقر عاطفی و محبت است و نتیجه و حاصل محبت به قدر لازم و یا در حد کمبود و فقدان آن بر همه ما آشکار و مبین است. محبت به فرزندان، نگاه پر مهر به آنان که نیاز به بهره مندی های مادی فراوان و غیره ندارد، چه بسیار انسان های تهیدستی که قلب پر مهر و نگاه سرشار از محبت شان به فرزندان، فرزندان آنها را با سعی و کوشش خودشان به سعادت رساندند.

6ـ پرورش روح دین و دینداری

یکی دیگر از وظایف مهم والدین در این غنی سازی اوقات فراغت پرورش روح دین خواهی و خداجویی است که در آن به جای آنکه انسان تنها باشد با خدا گام بردارد، و به نوجوان خود به طور عملی بیاموزد که خداوند مظهر آرامش، عشق و معنویت است و ریشه بسیاری از مشکلات با دعا و نماز برطرف می شوند و موجب انتشار انرژی در روح و جسم آنان می شود. به دامن طبیعت ببریم آنها را و گستره آسمان و دریا و صحرا را ببینند و هنرمندی خالق را در این زیبایی ها مشاهده نمایند و خدادوستی و پیوند با خدا بیابند که این زندگی مانند دریای موّاجی است که اگر امروز آرام است فردا طوفانی خواهد شد و کودکان و نوجوانان ما باید راه نجات خود از تلاطم های روحی را با تربیت دینی به دست آورند خصوصا با نماز می توان حالات و رفتارهای مذهبی را به آنها یاد داد و در سایه سار اخلاق آرام فرزندان مان آسوده خاطر به سر بریم.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه