بی‌سامانی «رده‌بندی سنی» در تألیف و ترجمه آثار کودک

به گزارش کودک پرس ، خلأ آثار مختلف در حوزه آموزشی و علمی برای نوجوانان احساس می‌شود و زیاد بودن سهم ترجمه در این حوزه به دلیل نبودن شرایط تولید محتواست.
نادر قدیانی، مدیر مسئول انتشارات قدیانی در نشست تخصصی «در بازار کتاب نوجوان چه می‌گذرد؟» که در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، توضیحاتی درباره تعیین رده‌های سنی برای کتاب کودکان و نوجوان ارائه کرد و گفت: در دهه ۶۰ تعاریفی در این‌باره ارائه شد که پس از آن تغییر کرد. اکنون دوره اول دبستان، خردسال؛ دوره دوم دبستان، کودک؛ دوره راهنمایی، نوجوان و از ۱۸ سال به بالا را جوان در نظر می‌گیریم. البته فرزندان در خانواده‌های مختلف سبک زندگی خاص خود را دارند و می‌توان بر اساس آموخته‌هایشان، برای آن‌ها محتوا تولید کرد.
وی با بیان اینکه نمی‌توان هر اثری را برای خردسالان و کودکان منتشر کرد، یادآور شد: تشخیص محتوا برای کودکان کار سختی است. متأسفانه برخی از ناشران این حوزه شناخت درستی از این رده‌های سنی ندارند و آثار نامناسب را با تخفیف‌های زیاد به فروش می‌رسانند. به همین دلیل من در دهه ۶۰، شورای بررسی کتاب کودک و نوجوان را در انتشارات قدیانی راه‌اندازی کردم. به نظرم این دهه، دوران طلایی نشر کودک و نوجوان بود.
این ناشر ضمن بیان اینکه با نسبت‌بندی تألیف و ترجمه برای نوجوانان مخالفم، گفت: خلأ آثار مختلف در حوزه آموزشی و علمی برای نوجوانان احساس می‌شود. اطلاعاتی برای رده‌های سنی خردسال تا نوجوان در این حوزه‌ها با موضوعاتی مانند حیوانات و محیط‌زیست ارائه نمی‌شود. اگر سهم ترجمه در این زمینه‌ها برای کودک و نوجوان زیاد است، به دلیل این است که شرایط برای تولید محتوا وجود ندارد، اما من با تعیین نسبت بین ترجمه و تألیف در حوزه شعر و داستان موافقم، چون شرایط برای تألیف فراهم است. در هر صورت نمی‌توانیم دور کشور حصار بکشیم و بگوییم از آثار ترجمه شده استفاده نکنیم، چون دنیای مجازی همه چیز را تغییر داده‌است.
او با اشاره به معدود بودن نویسندگان حوزه نوجوان ادامه داد: گر چه دهه هشتادی‌ها آثاری را می‌نویسند، اما این گروه اغلب آموزش ندیدند و هدایت نشدند. همچنین در حوزه کودک و نوجوان دایره‌المعارف اصولی نداریم؛ غالب دایره‌المعارف‌های این حوزه ترجمه بوده و لازم است ناشران به این حوزه‎ها توجه بیشتری نشان دهند و مراکز دولتی نیز از تدوین این دایره‌المعارف‌ها حمایت کنند.
وی در پایان و در پاسخ به این سؤال که چه ژانری را در انتشارات قدیانی دنبال می‌کنید و بازار چه انتظاری از شما دارد، گفت: من مخالف ژانر فانتزی و وحشت هستم، چون قبل از دهه ۵۰ هم تجربه این موضوع را داشتم. من قهرمان‌سازی را به غیر از قهرمانان فرهنگ ایرانی درست نمی‌دانم. این ژانر، نوجوان ما را دگرگون می‌کند و موجب شکل‌گیری انحرافات در نوجوانان می‌شود. با وجود این به صورت محدود و گزینشی، عناوینی در حوزه ادبیات فانتزی در قالب ترجمه منتشر کردیم. اکنون نیز در انتشارات قدیانی بیش از ۴۵۰ کتاب تألیفی در حوزه داستان و رمان در دست انتشار داریم.
کتاب‌های نوجوانان باید به روزتر باشد
در بخش دیگری از این نشست، سمانه‌سادات حسینی یکی از چالش‌های نشر مهرک را تعیین رده سنی برای انتشار کتاب‌ها دانست و عنوان کرد: تعریف رده سنی در هر خانواده‌ای متناسب با آموخته‌های آن خانواده متفاوت است، اما نوجوان امروز شخصی است که بعضاً مقداری استقلال مالی دارد، ولی مسئولیت اجتماعی ندارد. ما سعی کردیم در کتاب‌ها استاندارد‌هایی را تعریف کنیم؛ بر این اساس دوره اول و دوم ابتدایی، کودک و دوره متوسطه یعنی ۱۳ سال به بالا را نوجوان در نظر می‌گیریم، اما همواره تعیین محتوا برای سنین مختلف یک چالش است.
وی درباره معیار‌های تعیین محتوا برای کودک و نوجوان گفت: فهم کودکان و تغییرات رشدی‌شان، وجه ممیزه این گروه با نوجوانان است و زمینه تجربه زیسته نوجوانان آن‌ها را با جوانان متمایز می‌کند. کتاب‌های نوجوانان باید به روزتر باشد و متناسب با نوجوانی که همواره در حال تجربه است، تولید شود.