با علائم سندرم تورت در کودکان و درمان آن آشنا شویم

به گزارش کودک پرس    معمولا علائم اولیه سندروم تورت در سنین بین 3 تا 10 سالگی ظاهر می‌شود. اما هنگامی که کودکان مبتلا به تورت به بزر گسالی می‌رسند، هنوز کمتر از نصف انها ممکن است علائم متوسط تا شدید بیماری را حفظ کنند.

تیک‌های شدید که فعالیت‌های روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهد را می‌توان با دارو تخفیف داد. اما هیچ دارویی همه علائم سندروم تورت را برطرف نمی‌کند، و داروهای درمان‌کننده این سندروم نیز خود دارای عوارض جانبی قابل‌توجهی هستند.

سندرم تورت یك اختلال نوروبیولوژیك است كه علائم و نشانه های آن عموما در دوران كودكی پدید می آید.  شایعترین سن شروع حركات غیرارادی در این كودكان اوایل دوره ابتدایی است. درنتیجه معلمان احتمالا اولین كسانی هستند كه علائم بیماران را می بینند.
این بیماری با چهار علامت اولیه مشخص می شود كه برای تشخیص تورت وجود آنها ضروری است. البته خصوصیات بالینی دیگری هم در برخی از بیماران تورت مشاهده می شود. این چهار علامت عبارتند از:
۱) كودك دچار تورت تیك های حركتی غیرارادی متعدد دارد. این تیك ها می توانند به صورت پرش های ناگهانی سر، شانه یا حتی كل بدن، چشمك زدن های متناوب یا چرخاندن چشمها، شكلك درآوردن یا رفتارهای متناوب، لمس كردن یا دق كردن های مكرر باشند. برخی از این بیماران حركات قالبی بسیار پیچیده پیدا می كنند و حتی ممكن است رفتارهای جبری تكراری نشان دهند، مثل بو كردن اشیاء یا روشن و خاموش كردن پشت سر هم چراغ ها.
۲) خصوصیت دوم كودكان مبتلا به تورت تیك های صوتی است. یعنی از خود صدا درآوردن و به زبان آوردن لغات یا عبارات كوتاه به صورت غیرارادی. این تیك ها شامل بالا كشیدن بینی، صاف كردن گلو یا سرفه های مكرر، انواع مختلف صدا و فریادهای ناگهانی، خندیدن های غیرارادی پژواك گویی (تكرار كلام اخیر دیگران یا خود) و كوپرولالیه (بر زبان راندن كلماتی كه از لحاط اجتماعی گفتن آنها مناسب و جایز نیست). البته این نوع تیك در واقع خیلی شایع نیست اما به نظر می رسد از سایر نشانه های سندرم تورت شناخته شده تر باشد.
۳) یكی دیگر از خصوصیات ویژه سندرم تورت این است كه نشانه های بیماری در زمان كوتاهی ظاهر و سپس ناپدید می شود. مثلا ممكن است زمان هایی باشد كه تیك های بیمار بسیار شدیدند و زمان هایی باشد كه بیمار هیچ نشانه و علامتی نداشته باشد.
و بالاخره نشانه های تورت در طول زمان تغییر می كنند. در یك سن تیك های كودك ممكن است به صورت چشمك زدن و بالا كشیدن بینی باشد و سال بعد به صورت بالا انداختن شانه و صدای كلیك درآوردن با زبان.
۴) یك خصوصیت ویژه نگران كننده دیگر غیرارادی بودن تیك هاست كه با این وجود برخی از بچه ها می توانند به مدت چند ثانیه یا حتی بیشتر آنها را سركوب كنند. در نتیجه كودكی كه تیك های صوتی دارد ممكن است بتواند در مراسم مذهبی خود را كاملا آرام نگاه دارد و بعد در راه رسیدن به خانه آنها را با شدت و یا دفعات بیشتری بیرون بریزد. این خصوصیت تورت باعث می شود مردم به اشتباه فكر كنند رفتارهای بیمار عمدی است و یا اینكه كودك یا نوجوان مبتلا به هیچ وجه تیكی ندارد.
● علل ایجاد عامل سندرم تورت
افراد مبتلا به تورت و خانواده آنها رنج بسیار می بردند، زیرا علت رفتارهای غیرطبیعی آنها از سوی جامعه پزشكی درك نمی شد. بیشتر آنها به اشتباه تشخیص های دیگر می گرفتند و به آنها گفته می شد كه مشكلشان ریشه در اختلالات عاطفی دارد و در نتیجه درمان های مناسبی هم دریافت نمی كردند.
اكنون می دانیم كه سندرم تورت یك اختلال نوروبیولوژیك است كه نشانه ها و علائم آن رفتار را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر آموزگاران در مورد نشانه های این سندرم آگاهی كافی داشته باشند بسیار كمك كننده است چرا كه آنها اغلب بیشترین برخورد را با كودك دارند و می توانند رفتار او را در درازمدت مشاهده كنند.
هم اكنون پذیرفته شده است كه این بیماری و مشكلات همراه آن اختلالی ارثی است و اغلب می توانیم بسیاری از علائم بیماری از جمله تیك های حركتی و رفتارهای همراه با آنها را در اعضای دیگر خانواده بیمار مشاهده كنیم و البته همانند سایر اختلالاتی كه ارثی هستند والدین این بیماران در مورد انتقال ارثی این مشكل به فرزندان خود احساس گناه می كنند. لذا به هنگام صحبت در رابطه با مشكلات بیماران باید به این نكته نیز توجه كافی داشت.
در این سندرم تیک قبل از ۲١ سلگی شروع می شود

1) حداقل یکسال طول می کشد .

2)بیمار بایستی هم تیک حرکتی و هم تیک صوتی داشته باشد که می توانند در دو برهه زمانی مختلف رخ دهند.

3) شدت آن کم و زیاد می شود و ممکن است بعضی انواع تیک از بین بروند و نوع دیگری شروع شود.

4) هیچ علت پزشکی دیگری یافت نمی شود.

سندرم تورت شایع است و بین ١ تا ١۰ در هزار کودک و نوجوان تخمین زده می شود مشکلات دیگری نیز در این که عبارتند از:

1) اختلال توجه

2) بیش-فعالی

3) رفتارهای وسواسی

4) مشکلات یادگیری

5) مشکلات رفتاری

6) اضطراب یا افسردگی

7) اختلالات خواب

8 ) اختلال کنترل تکانه (رفتارهای انفجاری)

علت سندرم تورت مشخص نیست ولی در مواردی می تواند ژنتیکی باشد.

● درمان سندرم تورت

اگر تیك ها خفیف باشند ممكن است علی رغم تشخیص بیماری، درمانی صورت نگیرد.

گاهی اوقات برای آنكه كودك در خانه و مدرسه به راحتی به فعالیت های روزمره خود ادامه دهد پذیرفتن این حقیقت كه نشانه های بیمار و رفتارهای او در كنترل كودك نیستند و به قصد شیطنت و از روی عمد انجام نمی شوند كافی می باشد. ممكن است حتی لازم باشد كه در مورد این بیماری برای گروه همسالان كودك و والدین او نیز توضیحاتی داده شود تا آنها هم دلیل این رفتارها را از سوی بیمار متوجه شوند.

با این وجود در برخی موارد تیك ها به شدت آزاردهنده می شوند و آن قدر كودك را رنج می دهند كه به درمان طبی نیاز می شود. متاسفانه هیچ قرص جادویی وجود ندارد كه بتواند نشانه ها و علائم بیمار را بهبود بخشد و هیچ عوارض جانبی منفی هم نداشته باشد. بسیاری از داروهای مورد استفاده كنونی برای سندرم تورت عوارض جانبی احتمالی دارند كه عبارتند از: افزایش وزن، گیجی و منگی و كندی سرعت تفكر.

علاوه بر اینها یك جا بند نشدن، نشانه های افسردگی، هراس از مدرسه یا حتی ایجاد واكنش های آلرژیك شدید نیز ممكن است روی دهند. در نتیجه داروهایی كه می توانند به بیمار كمك كنند قادرند كودك را خواب آلوده كنند و یا قدرت تمركز و یادگیری او را در مدرسه كمی كاهش دهند.

علاوه بر این در حالی كه این داروها از نشانه های بیمار می كاهند به ندرت می توانند این نشانه ها را كاملا از بین ببرند. پس مصرف داروهای مزبور در واقع یك معامله است و پزشك و خانواده بیمار با هم تصمیم خواهند گرفت كه آیا منافع مصرف آنها ارزش مشكلاتی كه ممكن است ایجاد كنند را دارند یا نه. در این بین اطلاعاتی كه آموزگاران از عملكرد روزانه كودك در مدرسه به دست می آورند در روند این تصمیم گیری بسیار اهمیت می یابد.

بایستی با والدین، معلم ها، دوستان و همکلاسی ها و خود بیمار در مورد بیماری صحبت شود. اگر تیک با فعالیتهای روزانه اجتماعی تداخل کند و یا احتمال آسیب فیزیکی داشته باشد بایستی درمان شود. داروهایی نظیر هالوپریدول، پیموزاید، ریسپریدون و تترابنازین ممکن است تجویز شوند

لازم نیست که تیک بطور کامل از بین برود، چرا که برای از بین بردن کامل تیکها ممکن است به مقادیر بالای دارو نیاز باشد و عوارض داروها گاهی بیش از فواید آنهاست و حتی پس از قطع دارو نیز ممکن است ادامه یابد یا حتی بعضی عوارض ماه ها پس از قطع دارو شروع شوند.

گاهی برای بعضی تیک های مقاوم به داروهای خوراکی، از تزریق سم بوتولینوم (دیسپورت) درون عضلات مسئول بروز تیک استفاده می شود.

رفتار درمانی و دارو (نظیر ریتالین یا متیل فنیدیت و کلونیدین؛ داروهای ضد افسردگی) برای اختلالات همراه تیک نظیر بیش-فعالی و وسواس گاهی لازم است، و برخی از همین داروها تیک را تشدید می کنند.

 

 

منبع:    پزشکان بدون مرز