نقش خانواده در آموزش صحیح جنسی به کودک و نوجوان چیست؟

به گزارش کودک پرس ، مهدی صابری، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی گفت: آموزش‌های جنسی باید با توجه به محدوده سنی کودکان و توسط متخصصانی چون مربی مهدکودک‌ها، مدارس و خانوده صورت بگیرد. در این راه نیاز است خانوده‌ها نحوه بیان و آموزش جنسی را از کارشناسان فرا بگیرند و برای آموزش به فرزندانشان از مشاوره‌های افراد متخصص بهره ببرند.

مواجهه کودکان و نوجوانان با مسائل جنسی رویارویی‌ای مهم است خصوصا اگر افراد آموزش جنسی و جنسیتی لازم را ندیده باشند. عدم آموزش متناسب با سن موجب می‌شود که نوجوان به ورطه آموزش‌های غیررسمی و انحرافات کشیده شود و از سوی دیگر کودکان با خطر سوء استفاده روبرو باشند.

ضرورت آموزش مسائل جنسی و جنسیتی از دوران کودکی احساس می‌شود و به صورت کلی افراد باید از دوران کودکی با در نظر گرفتن سن و فردیتشان با موضوعات جنسی آشنا شوند. طبعا در مراحل کودکی این آموزش‌ها به علت پیشگیری از سوء استفاده جنسی که ممکن است برای کودک رخ دهد انجام می‌شود.

در ادامه برای آشنایی با نقش جنسیتی و آمادگی برای ورود به اجتماع، آموزش‌ها باید رنگ متفاوتی به خود بگیرند. در دوره بلوغ نیز به دلیل فوران غرایز جنسی که کاملا مهار نشده است و نوجوان با آن آشنایی ندارد، باید آموزش درست اتفاق بیافتد.

در میانه نوجوانی نیز به خاطر ارتباط با همسالان و مسائلی که ممکن است پیامدهایی به دنبال داشته باشد لزوم آموزش بیش از پیش احساس می‌شود.

مهدی صابری، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی درباره نحوه صحیح آموزش مسائلی که عمده آن‌ها در جامعه ایرانی به عنوان تابو مورد توجه قرار می‌گیرند، گفت: آموزش‌های جنسی باید با توجه به محدوده سنی کودکان و توسط متخصصانی چون مربی مهدکودک‌ها، مدارس و خانواده صورت بگیرد. در این راه نیاز است خانواده‌ها نحوه بیان و آموزش جنسی را از کارشناسان فرا بگیرند و برای آموزش به فرزندانشان از مشاوره‌های افراد متخصص بهره ببرند. هر کودک و نوجوان با توجه شرایط سنی و فردی‌اش به آموزش متفاوتی نیاز خواهد داشت.

این کارشناس همچنین در ارتباط با آنچه آموزش غیررسمی خوانده می‌شود نیز افزود: نوجوانی دوره بلوغ و کنجکاوری در امور جنسی است. تمایل شدید و ولع‌آمیز نوجوانان و میل به دانستن درباره مسائل جنسی در این دوره وجود دارد و این کنجکاوی خیلی سریع آن‌ها را به سمت آموزش غیررسمی از طریق شبکه‌های مجازی سوق می‌دهد. نوجوان از این طریق با مسائل جنسی آشنا می‌شود و طبعا اگر آموزش کافی ندیده باشد و فضا برای آن‌ها حیطه جدید به حساب بیاید، آسیب‌هایی را به دنبال خواهد داشت.

وی افزود: در برخی مراجعان ما مشاهده می‌شود که در ۱۵ سالگی برای اولین بار با مفهوم جنس مقابل آشنا شده است و این امر او را به کلی شوکه می‌کند. تفاوت‌های جنسیتی به طور کلی مخفی است و زمانی که فرد مواجه نشود و تفاوت‌های جنستی را احساس نکند در فضای ایزوله باقی می‌ماند. زمانی که این نوجوان با تفاوت‌ها برخورد کند شوکه می‌شود و ممکن است در ازای آن رفتاری‌هایی انجام دهد که حتی به اضطراب شدید، وسواس فکری و نگرانی شدید منجر شود.

صابری در ارتباط با آموزش‌های مخرب و تاثیر آن بر کودک و نوجوان گفت: از دیگر سو آموزش‌های افراطی به معنی ترساندن یا ایجاد نگرانی عمیق خواهد بود. این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز برخی اختلالات روانی به‌ويژه وسواس باشد. کسانی که به شکلی به صورت مرتب از مواجهه با مسائل جنسی بر حذر داشته شدند با مشکل روبه‌رو خواهند شد. در جامعه ما به‌ویژه به دختران گفته می‌شود که باید از پسران دوری کنند چون پسران به دختران ضربه وارد می‌زنند یا در پسرها ترس ایجاد کنند که ممکن است دختران برای آن‌ها دردسر ایجاد کنند، این آموزش‌های پیش داورانه ممکن است در نوجوان اضطراب و نگرانی عدم امنیت و در برخی موارد وسواس ایجاد کند.

صابری تصریح کرد: آموزش جنسی در فضای مجازی با عقبه تجاری شکل می‌گیرد و طبعا غالب آن‌ها در پی اهداف خود هستند. همچنین مطالب آن‌ها با معیارهای رسانه آموزشی همسان نخواهد بود. در نگاه اجمالی به این سایت‌ها و کانال‌های آموزشی در شبکه‌های مجازی هدف پشت آن برای آموزش‌هایش مشخص می‌شود. طبعا اکثر آن‌ها هدف والایی ندارند و لذا برای جذب مخاطب مجبورند تصاویر و مطالب جذاب برای نوجونان استفاده کنند.

وی با اشاره به شیوه‌های به کار گرفته شده در فضای مجازی توضیح داد: گاهی برخی از این صفحه‌ها و سایت‌ها از طریق لینک به سایر فضاها متصل می‌شوند و نوجوان به سمت فضاهای بازتری کشیده می‌شود که با دنیایی مجهول و سوال‌برانگیز مواجه می‌شود. آثار سو این آموزش‌ها به این صورت است و طبعا مشکلات روانی چون پرخاشگری، اختلالات رفتاری، روی آوردن به خودارضایی در نوجوانان، رفتارهای پرخاشگرایانه جنسی به دنبال خواهد داشت و این کارها دور از چشم خانواده صورت می‌گیرد و خانواده‌ها در واقع هیچگونه نظارتی نخواهند داشت.

او در ادامه نیز با توضیح در رابطه با «آموزش پیش از نوجوانی» گفت: زمانی که آموزش از پایه آغاز شود یعنی از سنین کودکی حدود ۶ سال، به مرور در مراحل بعدی می‌توان این آموزش‌ها را به صورت علمی‌تر و درست‌تر منتقل کرد. این که اطلاعات مربوط به آموزش‌های جنسی را در آستانه حضور کودک و نوجوان در فضای مجازی به او بدهیم و بنا باشد خودش بفهمد و آموزش از این زمان آغاز شود درست نخواهد بود.

او گفت: باید آموزش‌ها مطابق با سن و کنجکاوی هر دوره سنی انجام شود. مثلا کودک باید در سنین پایین نقاط خصوصی بدن خود را بشناسد و به دیگران اجازه لمس را ندهد. این آموزش‌های ساده باعث می‌شود کودک به یک باره با اطلاعات زیاد در نوجوانی روبه‌رو نشود.

این روانشناس در ادامه افزود: برخی نوجوانان حتی تا ۱۴، ۱۵ سالگی هم توجهی به تفاوت‌های جنسیتی ندارند. همچنین علايم بلوغ در پسران دیرتر از دختران ظاهر می‌شود. طبیعتا باید این دوره را مطابق با روحیات، شرایط فرهنگی و شرایط بومی در نظر گرفت. هر استان براساس آب و هوا، رطوبت، گرما، سیستم بدنی و خانوادگی تفاوت‌هایی با دیگر استان‌ها دارد که در بلوغ تاثیرگذارند.

صابری در خصوص نقش مربیان در آموزش مسائل جنسی نیز گفت: مربیان آموزشی نقش مهمی در آموزش جنسی و جنسیتی به کودکان و نوجوانان ایفا می‌کنند. آن‌ها باید همزمان با آموزش به کودک یا نوجوان، به خانواده‌ها برای اتخاذ راهبرد صحیح آموزش جنسی مشاوره دهند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید مربیان آموزشی بدانند جزییات فردی کودکان و نوجوانان است. برخی از بچه‌ها به آموزش خصوصی‌تر نیاز دارند و هر کدام با توجه به دوره‌ای که می‌گذرانند به آموزش متفاوتی نیاز دارند. همکاری والدین با مربیان نیز بسیار مهم است در جلسه اولیا و مربیان که درباره دیوار و شیرآبخوری بحث می‌شود باید در کنارش به روحیات کودکان، شرایط آشنایی با مسائل جنسیتی نیز پرداخته شود.

صابری همچنین افزود: دختران و پسران در مهد کودک‌ها کنار هم هستند و با روحیات یکدیگر آشنا می‌شوند ولی پس از جدایی در مدارس بچه‌ها نسبت به جنس مخالف و روحیات آن‌ها آشنایی ندارند و آشنایی کودکان از جنس مخالف به روابط خانوادگی محدود می‌شود. باید به هر گروه جنسیتی آموزش‌های مربوط همچون روحیات و رفتارهای به جنس مخالف داده شود و نباید این آموزش‌ها تابو باشد.

او همچنین افزود: نباید فکر فکر کنیم اگر به کودک ۱۰ ساله درباره جنس مخالف همسالش توضیح دهیم گستاخ خواهد شد. چنین افکاری تاثیر منفی دارند زیرا کودکان دنیای بی‌آلایشی دارند. اگر کودکان وارد مرحله‌ای شدند که بدون آموزش قبلی حالا با مسائلی مواجه می‌شوند نگران‌کننده خواهد بود.

این روانپزشک در پایان نیز در مورد واکنش خانواده‌ها نسبت به شرایط خاص توضیح داد: در صورتی که خانواده‌ها از مواجه کودک و نوجوان خود با مسائل جنسی آگاه شدند نباید برخورد قهری و ناگهانی از خود نشان دهند. وقتی آن‌ها از حضور بچه‌ خود در سایت‌های آموزش رسمی یا غیررسمی جنسی آگاه می‌شوند تشر، دعوا، تهدید و منع کردن دردی را دوا نمی‌کند. بچه‌ها به خاطر حس کنجکاوی‌شان از هر فرصتی برای روی آوردن دوباره استفاده می‌کنند.

او ادامه داد: لازم است والدین در چنین مواردی با کودکانشان درباره این مسائل گفت‌وگو کنند تا متوجه شوند به چه مسائلی علاقه‌مند است. در مرحله دوم باید با توجه به نیاز و اقتضا سنی مسائل را برای بچه شرح دهند. خانواده‌ها در چنین مواردی با گفتن «تو باید درس بخوانی» و «این مسائل برای تو زود است» تنها کودکان را از خود دور می‌کنند. هر امری که منع شود مورد توجه قرار می‌گیرد و خوب است که والدین اعتماد بچه‌ها را جلب کنند.