کودکانی که سرنوشت‌شان به میله‌های زندان گره خورده است

جرم و زندانی شدن برخی از مادران تنها به سرنوشت و زندگی خویش مربوط نمی‌شود، کودکان و خردسال معصوم آنها نیز تاوان زندانی‌شدن آنها را با آینده خویش می‌پردازند.

به گزارش کودک پرس ، این کودکان مستاصل چاره‌ای ندارند جز اینکه طعم شیرین آغوش مادری را تا دو سالگی در اتاق محبوس حس کنند، حتی بعد از آن هم محکومند. محکومند به زندانی‌بودن به‌دلیل اصرار مادر یا هر دلیل دیگر. آن‌چنان که بر اساس قانون حضانت وظیفه و مسئولیت نگهداری طفل دختر تا هفت سالگی و طفل پسر تا دو سالگی بر عهده مادر است. این در حالی است که کودکان مادران زندانی در صورتی که فرد دیگری برای نگهداری از آنها وجود نداشته باشند، در زندان نزد مادر می‌مانند. البته این یک روی سکه است.

روی دیگر آن ورود این کودکان به شیرخوارگاه‌ها و مراکز بهزیستی به شکل قرنطینه‌ است که بدون شک تبعاتی را با خود به همراه دارد. بنابراین شرایط موجود نشان می‌دهد که نگهداری کودک در زندان توسط مادران بهتر از نگهداری آنها در مراکز بهزیستی است. تنها باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود تا چنین رویکردی ساماندهی یابد. این در حالی است که اطلاق واژه زندانی به کودکانی که مادرانشان در زندان به سر می‌برند، با چالش‌های فراوان روبه‌رو است.

 

عده‌ای بر این باورند که اطلاق کردن عنوان «کودک زندانی» یعنی برای او شخصیت جداگانه تعریف کردن، در صورتی که او هم یک کودک است. گروه دوم کودک را با پدر یا مادر زندانی‌اش تعریف می‌کنند و با وجود اینکه از کودک زندانیان حرف می‌زنند، اما بیشتر مقصودشان کودک «زندانیان» است. به این معنی که برای کودک هویت جدا قائل نیستند.

گروه سومی هم وجود دارد که معتقد است، نامگذاری کودکانی که پدر یا مادر زندانی داشته یا دارند، می‌تواند کمک کند تا آثار احتمالی زندانی شدن پدر یا مادر روی آنها را شناسایی کرده و برای بهبود یا پیشگیری از ماندگاری آن، اقدام مناسبی صورت دهیم. کودکان زندان را می‌توان کودکانی قلمداد کرد که همراه مادران‌شان در زندان نگهداری می‌شوند. بر اساس قوانین بسیاری از کشورها، به مادران زندانی این حق داده شده است که کودک خود را تا سن دو سال نزد خود در زندان نگهداری کنند. این قانون در ایران نیز اجرا می‌شود.

 

بعد از دو سال در صورتی که زندانی، خانواده‌ای در بیرون از زندان داشته باشد، کودک به آنها تحویل داده می‌شود، وگرنه نگهداری کودک همراه مادر ممکن است تا شش سالگی نیز ادامه پیدا کند و بعد از آن کودک برای گذراندن مدرسه به بهزیستی تحویل داده می‌شود. توجه به ارتباط مادر و فرزند و فراهم کردن شرایط رشد متعادل با آسیب‌های روحی کمتر، تنها به ایجاد جامعه‌ای به نسبت سالم‌تر و شکسته شدن دایره جرم منجر نمی‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که این رابطه به بازگشت زندانی به جامعه و تمایل کمتر او به تکرار جرم نیز کمک می‌کند. این تحقیقات تاکید می‌کند که رابطه مادر و فرزند در زندان، چه مادرانی که امکان بزرگ کردن کودک خود در زندان را پیدا کرده‌اند و چه آنها که ملاقات‌های مرتبی با کودک خود دارند، به ایجاد دلبستگی خانوادگی مادر و ایجاد انگیزه او برای بیرون آمدن از زندان و قرار گرفتن در جامعه منجر می‌شود.

 

غنای عاطفی مادران زندانی با ایجاد مهدکودک

تیر 96، عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس بیان کرد که ایجاد مهدکودک در زندان‌ها گامی مثبت در راستای غنای عاطفی مادران زندانی است. محمد جواد فتحی درباره ساخت مهد‌‌کودک در زندان‌ها ادامه داد: تعبیه ترتیباتی که فرزندان از حیث عاطفی، محرومیت‌هایی را متحمل نشوند، مطلوب است، اما اینکه بیرون از زندان مهد کودکی ایجاد و مادر به بیرون برده شود، سبب ایجاد تناقضی می‌شود.

از این رو با توجه به تدابیر امنیتی، این مهدها باید در مجموعه زندان ساخته شود. نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس تصریح کرد: ارائه مجوز احداث مهد کودک در زندان گام مثبت از سوی سازمان بهزیستی است، به‌ویژه به‌لحاظ غنای عاطفی مادران زندانی موثر است. البته در ایجاد این مهد در فضایی از زندان باید دقت شود که فرزندان احساس نکنند در محیط غیرطبیعی و ویژه هستند.

او افزود: در کنار مادر‌بودن برای رشد روحی کودکان لازم است. البته اعلام آمار دو‌هزار و 300 کودکی که به‌دلیل زندانی‌بودن والدین خود در زندان به سر می‌برند، بسیار عجیب و قابل تامل است. از این رو رئیس سازمان زندان‌ها بهتر است آمار شفافی از تعداد مادران زندانی اعلام کند. فتحی گفت: زنان عموما از ساختار وجودی متفاوت از جرم‌زایی است.

 

بنابراین ریشه‌ها و علل ارتکاب به این جرائم باید ارزیابی شود. این نماینده مردم در مجلس معتقد است: دستگاه قضائی این آمارها را باید در اختیار دانشگاه‌ها و دانشکده‌های تخصصی جرم‌شناسی قرار دهد تا ضمن مطالعات دقیق آماری، علل افزایش این جرائم مشخص شود. در این صورت قانونگذاری راحت‌تر می‌تواند تصمیم‌گیری کند. به گزارش خانه‌ ملت، عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس تصریح کرد: مخفی کردن آمار مجرمان مشکلی را حل نمی‌کند، هرچند آمارها در این باره تاسف برانگیز است، اما بهتر است این آمارها به‌طور دقیق و شفاف اعلام شود.

 

2600کودک زندانیان در بهزیستی نگهداری می‌شوند

مرداد 96، مدیر کل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور یکی از شروط صدور مجوز احداث مهدکودک در زندان‌ها را وجود بیش از 10 کودک در آن زندان اعلام کرد. محمد نفریه پیرو اعلام خبری از سوی نایب‌رئیس کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس مبنی بر«رفع موانع راه‌اندازی مهدهای کودک در زندان‌ها» اظهار کرد: سازمان بهزیستی کشور این آمادگی را دارد که به هر زندان که بیش از 10 کودک در آن حضور داشته باشد، مجوز تاسیس مهدکودک ارائه کند. این در حالی است که بهزیستی نسبت به تربیت مربی برای این مراکز نیز از آنها حمایت می‌کند.

او با بیان آنکه طی 9 سال گذشته با سازمان زندان‌ها تفاهمنامه‌ای داشتیم مبنی بر آنکه کودکان بالای دو سال به بهزیستی واگذار شوند، زیرا محیط زندان برای کودکان مناسب نیست، ادامه داد: کودکان زیر دو سال به علت ارتباط عاطفی با مادر نیاز است در زندان حضور داشته باشند و در حال حاضر که نایب‌رئیس کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس از رفع موانع راه‌اندازی مهدهای کودک در زندان‌ها خبر داده است، بهزیستی نیز مجوز تاسیس این مهدها را برای زندان‌هایی که بیش از 10 کودک در آنها حضور داشته باشند، صادر می‌کند.

 

مدیر کل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: در حال حاضر از حدود 10‌هزار کودک حاضر در مراکز بهزیستی (شبه خانواده و شیرخوارگاه‌ها) دو‌هزار و 600 کودک به‌دلیل زندانی‌بودن والدین خود در این مراکز حاضر هستند. این در حالی است که آمار و ارقامی از تعداد کودکان حاضر در زندان‌ها به علت زندانی‌بودن والدین‌شان در دسترس سازمان بهزیستی نیست.