نقش بازی در کسب مهارت حل اختلاف و انتقال مفاهیم تربیتی

به گزارش کودک پرس، شست تخصصی «نگاه نو به بازی در خانواده» از برنامه های نخستین جشنواره همبازی، به همت دبیرخانه جشنواره بازی های نوروزی  همبازی، در محل حسینیه مشهد برگزار شد.

در این نشست که با حضور فعالان حوزه خانواده و کودک همراه بود، دکتر محسن اصغری نکاح، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به تبیین ویژگی های بازی پرداخت و گفت: بازی هر اقدامی است که همراه تخیل، هیجان انگیز، هدف آزاد و چالش برانگیز باشد؛ اینکه دنبال اسباب بازی و اسم خاص یا لزوما وجود یک کودک بودن، از موانع ذهنی در شناخت بازی هستند.

وی با تأکید براینکه بازی مخصوص کودکان نیست، افزود: بازی به سن و سال بستگی ندارد بلکه در بزرگسالی هم وجود دارد و به عنوان سرگرمی و تفریح شناخته می شود چرا که بازی و تفریح جزو ضروریات زندگی و رشد انسان است.

اصغری در ادامه به فواید و کارکردهای بازی اشاره و تصریح کرد: کودک در بازی مهارتهای حرکتی، زبانی و اجتماعی و… می آموزد و هر چه بزرگتر می شود بازی های او ابعاد گسترده تری از جمله شناختی، ارتباطی، زبانی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی پیدا می کند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بازی در واقع سلول بنیادی رشد روانشناختی کودک و طبیعی ترین کاری است که کودک می تواند انجام دهد، افزود: بازی در ظاهر برای ما امری کم اهمیت جلوه می کند در حالی که کودک عمیقا در حال طراحی برای کشف و برنامه ریزی است.

وی با اشاره به ظرفیت بالای فرهنگ بومی و دینی ایران در بازی سازی خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی که با بحران بازی های نامناسب مواجه هستیم، نمی توانیم و نباید بازی را از کودک بگیریم چرا که مانند غذا برای او ضرورت دارد؛ فقط باید مراقب باشیم کودک دچار سوء تغذیه نشود.

بازی؛ فرصتی مهم و موثر در تقویت پیوندهای اجتماعی

در ادامه، دکتر رقیه فاضل، کارشناس علوم تربیتی، با تأیید اینکه از منظر اجتماعی، بازی لزوما منحصر به کودکان نیست، با اشاره به بخشی از کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن»، به تعریف بازی از بعد ولایت پرداخت و گفت: ولایت، دارای سه بعد پیوند میان انسان ها، پیوند با ولی جامعه و مشارکت انسان ها با یکدیگر است و به فرموده شهید بهشتی(ره) ما باید درصدد باشیم از هر وسیله مشروع و موثر برای تقویت پیوندها و مشارکتهای اجتماعی بهره گیریم.

وی در تبیین اهمیت پیوند و ارتباط های اجتماعی گفت: پیوندها، انگیزه و استقامت و کارآمدی جمع را افزایش داده و از سوی دیگر احتمال انحراف جمع را کاهش می دهد از این رو بنای نگاه اجتماعی اسلام بر تقویت پیوندهای ولایی میان مومنان است.

نقش بازی در انتقال مفاهیم تربیتی به کودک

در ادامه، دکتر اصغری در بخش دیگری از سخنان خود به نقش تربیتی بازی اشاره کرد و یادآور شد: بازی بهترین راه ارتباطی والدین با کودک است؛ کودک ضمن بازی از مشغولیت های ذهنی خود تخلیه می شود. از سوی دیگر وقتی والدین با کودک خود وارد بازی می شوند بهتر می توانند مفاهیم تربیتی را منتقل کنند و نزد کودک جایگاه پیدا می کند.

وی با تأکید براینکه ما مسؤول رشد کودکان هستیم و بازی جزو ضروریات کار فرهنگی تربیتی است، اضافه کرد: در گذشته، کودکان در خانواده یا فامیل، همسن و سالان زیادی برای بازی و سرگرمی داشتند اما امروز با وجود تک فرزندی ها یا فواصل سنی زیاد میان فرزندان، این امکان برای کودک فراهم نیست، از سوی دیگر امکانات بسیار زیاد و اوقات فراغت بیشتر شده که هم فرصت محسوب می شود و هم تهدید.

این استاد دانشگاه افزود: این در حالی است که در آموزش و پرورش ما هم خبری از تعلیم و تربیت نیست و دانش آموزان صرفا اطلاعات شناختی محض فرامی‌گیرند و مغزشان پر می شود در صورتی که مدرسه، خانه، مسجد، محله، خودرو و… باید بازی محور باشند.

اصغری با اشاره به بازی های الکترونیکی خاطرنشان کرد: ما مخالف تکنولوژی نیستیم اما باید توجه داشته باشیم که بازی های رایانه ای، اغلب توسط ما طراحی نشده و بسیار متفاوت از فرهنگ ما هستند.

جشنواره همبازی باید نگاه خانواده ها و مسولان به بازی را تغییر دهد

وی با اشاره به برگزاری جشنواره بازیهای نوروزی همبازی تأکید کرد: جشنواره هایی از این دست می بایست خانواده را در بازی سازی فعال کند و نخستین گام در این راستا، تغییر اذهان است؛ ذهن والدین باید نسبت به اینکه در زمینه بازی کودک هم وظیفه دارند، فعال شود. خانواده باید تسهیل‌گر بازی باشد و بیشتر فضای بازی ایجاد کند و مشارکت حداقلی در بازی داشته باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت بازی در نگاه قرآن و سیره انبیای الهی، افزود: باید برای بازی سرمایه گذاری کند و جزو سبد خانوار باشد نه اینکه حتی خرید اسباب بازی هم برای چشم و هم چشمی و دکور اتاق کودک باشد. از سوی دیگر ذهن مسؤولان هم باید تغییر کند که در برنامه ریزی ها و طراحی های شهری فضای بازی برای کودکان در نظر بگیرند.

اصغری با تأکید براینکه بازی کردن مهمتر از اسباب بازی است، اظهار کرد: بهترین بازی ها، بازی های تعاملی هستند که منجر به بده بستان های اجتماعی می شوند؛ بچه ها در هر فرصتی باید در خانواده امکان بازی داشته باشند و خانواده نشان دهد که به بازی اهمیت می دهد، نباید اینگونه باشد که به بهانه استراحت خود، درس خواندن و … بازی کودک را تعطیل کنیم.

نقش سلبی و ایجابی بازی در تقویت پیوندهای اجتماعی

در ادامه این نشست، دکتر فاضل، بازی را فرصتی برای ایجاد پیوندهای اجتماعی دانست و گفت: گذشته از برخی بازی ها که اصولا محتوایشان مبتنی بر کار جمعی است، بازی در مجموع چون باعث صمیمیت می شود می تواند پیش زمینه ایجاد پیوند باشد.

وی با تأکید براینکه بازی هم از منظر سلبی و هم ایجابی یک فرصت اجتماعی است، تصریح کرد: در فضای ایجابی، بازی می تواند محیطی بانشاط و صمیمی میان مومنان ایجاد کند که این صمیمیت خودش رحمت می آورد خصوصا میان بزرگسالان و در برهه کنونی که مشکلات، زیاد و فضای گفتگوهای خانوادگی معمولا یأس آور است.

به گفته این کارشناس علوم تربیتی، اگر دورهمی ها نشاط افزا باشد نه فرصتی برای بازتولید یأس و افسردگی، طبعا در سطح کلان جامعه، فضای سالم تری برای رسیدن به آرمان ها خواهیم داشت چرا که دستیابی به آرمان ها با جامعه خسته ممکن نیست.

بازی؛ درمانگر سبک زندگی نادرست

فاضل، تواصی به صبر و حق، تأیید و تشویق و پرکردن شکاف های بین نسلی که فضای حضور دشمن را فراهم می کند را از دیگر کارکردهای بازی در تقویت پیوندهای اجتماعی برشمرد و گفت: بازی همچنین فرصت خوبی برای ترویج ساده زیستی است؛ از آنجا که بازی صمیمیت می آورد، ما را از پرستیژ خودساخته مان خارج کرده و این خروج، خواه ناخواه سبب ایجاد فضای مقابله با تجمل مانند دکورهای خاص و پرهزینه در خانه ها می شود.

وی ضمن معرفی کتابی با عنوان «ساده زیستی درمانی»، بازی را درمانگر بسیاری از دردهای اجتماعی و سبک زندگی نادرست معرفی و تصریح کرد: بازی همچنین فرصتی برای افزایش دیدو بازدیدها و صله رحم همراه با نظارت بر بازی کودکان است؛ وقتی بازی از محورهای زندگی شود، طبعا در میهمانی هم محور قرار می گیرد و این به جای برخورد سلبی و کنترلی با بازی کودک، به مدیریت روابط و بازی های کودکان منتهی می شود .

نقش بازی در کسب مهارت حل اختلاف

دکتر اصغری در ادامه این نشست، ضمن مطالبه افزایش خانه های بازی در محلات و ایجاد فرصت های تعامل مسابقه گونه برای طراحی بازی توسط خانواده ها گفت: با توجه به اینکه در وضعیت کنونی، آسیب های رسانه ها و فضای مجازی بیش از مزایای آن است، باید تا می توانیم فرزندانمان را دیرتر با این فضا آشنا کنیم.

وی در مقایسه بازی های فیزیکی و الکترونیکی یادآور شد: بازی های رایانه ای به شرط همخوانی با فرهنگ بومی خوب هستند اما اولویت ندارند؛ بازی ترجیحا باید چهره به چهره، فعال و رودر رو باشد. از طرفی، حتی اختلافاتی که بعضا حین بازی ها بومی و فیزیکی ایجاد می شود، یک فرصت است چرا که اگر اختلافات را در سرگرمی ها و بازی ها بتوانیم حل کنیم طبعا مهارت حل اختلاف در سایر عرصه ها را هم پیدا می کنیم.

این استاد دانشگاه با انتقاد از اینکه حتی در اعیاد و مناسبتهای باستانی هم رویکردها و رفتارهای غیربومی داریم، افزود: اکنون جامعه دینی ما از نظر تفریحی در رمضان اتهام قرار دارد چرا که با وجود اهل تفریح بودن، این امر بروزی در زندگی و رفتارشان ندارد.

اصغری در تبیین رابطه ورزش و بازی یادآور شد: ورزش های مختلف از جهاتی زیرمجموعه های بازی هستند اما این تا زمانی است که هدف از ورزش،سرگرمی باشد نه اهداف دیگر مثلا درآمد و پرورش اندام و … .

لازم به ذکر است جشنواره بازی‌های نوروزی هم بازی، با محوریت تشویق بزرگ‌ترها به همبازی شدن در جمع بچه ها و با راه اندازی بازی های ساده و خلاقانه از طرف دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار می شود.

انتهای پیام/