چطور کودک را با زبان دوم آشنا کنیم؟

به گزارش کودک پرس،  کودکان به طور باور نکردنی از آمادگی و استعداد یادگیری زبان های متعددی برخوردارند. اگر شما در اندیشه آن هستید که کودکتان بیش از یک زبان بیاموزد، سعی کنید مرز بین دو زبان را واضح مشخص کنید.

بعضی از بچه های کشور ما چه آن ها که در داخل کشور زندگی می کنند و چه آن هایی که به کشورهای دیگر کوچ کرده اند، عمدتاً با دو و گاهی با بیش از دو زبان مواجه اند. مثلا کودکانی که زبان مادری آن ها ترکی است و زبان رسمی کشور فارسی ، در داخل کشور باید دو زبان بیاموزند و در صورت هجرت به خارج از کشور، گاهی باید سه زبان مختلف را یاد بگیرند.
این کودکان عمدتا زبان دوم را یا به طور همزمان با زبان اول و یا در توالی هم می آموزند. یادگیری دو زبان به طور همزمان ، زمانی است که کودکی از همان بدو تولد، به طور هم عرض بیش از یک زبان می آموزد. یادگیری دو زبان در توالی هم ، زمانی اتفاق می افتد که کودک ابتدا زبان مادری را در خانه می آموزد و در سال های بعد زبان دوم را یاد می گیرد که این سال ها می تواند از سن چهار تا شش سالگی باشد. در هر دو مورد مهم ترین مطلب آن است که بدانیم چگونه کودک را با زبان دوم روبرو کنیم.

یادگیری زبان دوم همزمان با زبان اول
وقتی کودک دو زبان را به طور همزمان می آموزد، به احتمال قوی کلماتی از زبان اول را با کلماتی از زبان دوم در هم می آمیزد تا جمله های ترکیبی بسازد.مثلا کودک شما از مدرسه انگلیسی زبان به خانه می آید و با هیجان خاصی می گوید:” ما امروز از طرف اسکول (مدرسه) به یک زوو(باغ وحش) رفتیم. بعضی از والدین هم تحت تاثیر این جو قرار گرفته، با کودک خود به همان زبان ترکیبی سخن می گویند که البته به نفع یادگیری کودکان نیست.
وقتی کودکی هم زمان دو زبان می آموزد، هر قدر که والدینش مرز دو زبان را بیشتر رعایت کنند برای او سودمند خواهد بود؛ مثلا یکی از آن ها با او فقط به زبان فارسی حرف بزند و دیگری به زبان دیگر.یا پدر و مادر هر دو با او به زبان مادری خود حرف بزنند و آموزش زبان دوم را به عهده مربی او ، مدرسه یا مهد کودک بگذارند.
برخلاف نگرانی والدین ِ کودکان دو زبانی ، این کودکان بدون هیچ مشکل یا صرف زمانی بیش از اندازه ی معمول ، در هر دو زبان ( یا حتی بیشتر از دو زبان) مهارت لازم را به دست خواهند آورد. در حقیقت کودکان دو یا سه زبانی از چند لحاظ بر آن هایی که با یک زبان بزرگ می شوند ، برترند؛ مطالعات متعددی نشان داده است که کودکانی که به طور هم زمان چند زبان می آموزند، در امتحانات رسمی واژگان ، درصدهای بالاتری می گیرند و برخی مهارت های زبان شناسی را زودتر از بچه های یک زبانی به دست می آورند. با یادگیری زبان های بیشتر بچه ها قادر خواهند بود با افراد بیشتری از فرهنگ های گوناگون ارتباط برقرار کنند. با مسئله وجود تفاوت فرهنگ ها آشنایی داشته باشند و نظریات مردم دیگر را با همدلی بیشتر بشنوند و هرگز کسی رابه خاطر داشتن فرهنگ یا لهجه ی متفاوت مورد تمسخرقرار نمی دهند که زیبایی این هنر در همین جاست!
به طور کلی کودکی که دو زبان را به طور هم زمان می آموزد، در فاصله سنین پنج تا هفت سالگی هر دو زبان را در حد عالی درک می کند و روش جمله سازی ، اختلاف صداها و کلمه های هم معنی هر دو زبان را یاد می گیرد. البته به شرطی که کودک با هر دو زبان به یک اندازه برخورد داشته باشد و هر دو را به طور برابر تجربه کند.
مطالعات نشان داده که بچه هایی که بعد از آغاز دوران بلوغ و سنین سیزده- چهارده سالگی شروع به یادگیری زبان دوم می کنند ، تقریبا هرگز با الگویی که کودکان بومی سخن می گویند ، حرف نخواهند زد.
یادگیری دو زبان به طور پی در پی
در این مورد کودکان زبان اول را در خانه می آموزند و سپس در مهد کودک یا در مدرسه زبان دوم را یاد می گیرند. وقتی کودکی بعد از سن سه سالگی یادگیری زبان دوم را آغاز می کند، از دسته دوم به حساب می آید.
شیوه پی در پی یادگیری دو زبان، تحت تاثیر چندین عامل است:
عامل اول سن کودک است. مطالعات نشان داده که بچه هایی که بعد از آغاز دوران بلوغ و سنین سیزده- چهارده سالگی شروع به یادگیری زبان دوم می کنند ، تقریبا هرگز با الگویی که کودکان بومی سخن می گویند ، حرف نخواهند زد. در حالی که بچه هایی که قبل از سن نوجوانی آموزش زبان دوم را شروع کرده اند، برای یادگیری کامل هر دو زبان آماده ترند.
فاکتورهای دیگری که بر یادگیری و رشد زبان بچه های دو زبانی تاثیر دارند شامل: انگیزه، درک نیاز کاربرد زبان ، داشتن خواهر وبرادرانی که در خانه با آن زبان سخن می گویند، فعالیت اجتماعی والدین و غیره می باشد.
زمان یادگیری زبان دوم نسبت به یادگیری زبان اول می تواند بر رشد هر دو زبان اثر بگذارد. اگر کودکی در زمان یادگیری زبان دوم ، زبان اولش کامل تر باشد ، ممکن است زبان دوم را آسان تر و بدون دخالت در سرعت یادگیری و استفاده از زبان اول بیاموزد.
آخرین عامل بر یادگیری رشد زبان کودکانی که زبان ها را پی در پی یاد می گیرند ، میزان احترام یا اهمیتی است که برای هر دو زبان قائلند. متأسفانه بعضی از بچه ها یادگیری زبان دوم را به بهای بی اهمیت جلوه دادن ادامه یادگیری یا حفظ آموخته های زبان اول در مقایسه با زبان دوم، تجربه می کنند. زبان اول نوعاً بیانگر فرهنگ و آداب و رسوم خانواده است. کاهش اهمیت زبان خانه ، باعث بی ارزش و بی اهمیت شمردن خانواده و فرهنگ خانواده می شود که این بی تردید اشتباه بزرگی است.

یادگیری و رشد دو زبان و نقش پدر و مادر
اگر شما در اندیشه آن هستید که کودکتان بیش از یک زبان بیاموزد، چند نکته کلیدی زیر را به خاطر بسپارید؛ اول آن که اگر می خواهید که کودک دو یا چند زبان را هم زمان بیاموزد، ابتدا تصمیم بگیرید که کدام یک از شما والدین یا افراد خانواده با او به چه زبانی حرف بزنید. هر چه قدر مرز بین دو زبان را واضح تر و دقیق تر نشان دهید، کودک آن ها را آسان تر خواهد آموخت.
اگر کودک زبان را از هم کلاسی ها و یا هم بازی هایش می آموزد، فکر نکنید که شما هم باید در آموزش زبان دوم دخالت کنید اما اگر کودک شما زبان دوم را در شرایط کلاس درس می آموزد و به سبک فعال تری از یادگیری نیاز دارد، روش های آموزشی معلمان را جست و جو کنید و بر اساس آن به او کمک کنید تا دچار دوگانگی نشود.
یادگیری بیش از یک زبان کودک شما را با هیچ مشکلی در یادگیری زبان ها مواجه نمی کند. او در یادگیری زبان ها سرعتی کمتر از سایر بچه ها نخواهد داشت و این وظیفه بر دوش او سنگین تر از معمول نیز نخواهد بود.
در ضمن دانستن بیش از یک زبان فرصت هایی فراهم می کند که بچه ها برای مطالعه ، کتاب ها و منابع بیشتری در اختیار داشته باشند و از خواندن به زبان های مختلف لذت ببرند.

فرآوری: زهرا سادات طباطبایی
منبع: کتاب روانشناسی خواندن تالیف دکتر اکرم پدرام نیا