همسفران نوح کنکاشی در امتداد شناخت

ساعت هشت در کشتی یک قرار قطعی برای وعده‌ای الهی است و نوح آنچنانکه در داستان پیامبران آمده تنها یک جفت از هر جاندار را به کشتی نجاتی که با دستور الهی ساخته می‌برد. این بار آنچه در این قصه کهن نقل شده را از منظر یک خانواده پنگوئن در گوشه‌ای از سرزمینی یخ زده می‌بینیم که در جهان پنگوئنی خود باورها و آداب ویژه‌ای در معاشرت و شناخت محیط و طبیعت و آفریدگار آن دارند.

نویسنده این اثر نمایشی با انتخاب سه پنگوئن برای خلق شخصیت‌های نمایشنامه خود زمینه‌ای جذاب را در ابتدای راه فراهم آورده است چنانکه این جانواران همان‌طور که در خود نمایشنامه و از قول کوچکترین پنگوئن بیان می‌شود شوخ طبعی ویژه دستگاه آفرینش را با خود دارند. پرنده‌اند اما بوی ماهی می‌دهند و بال دارند اما شنا می‌کنند! پنگوئن‌ها به دلیل ویژگی‌های ساختار فیزیکی و زندگی اجتماعی و حتی محیطی که در آن زندگی می‌کنند یکی از جذاب‌ترین حیوانات برای هر بیننده‌ای هستند.

حال اگر این خانواده پنگوئن‌ها به بحث درباره خداوند، نیکی و شر، شکرگزاری و تشویق و تنبیه خداوند مشغول شوند بر این ملاحت آنقدر افزوده خواهد شد که بتوان آموزه‌های معنوی را در بیانی ماجراجویانه و سرزنده و صریح بیان کرد.

پنگوئن‌ها بر اساس آنچه از بزرگانشان آموخته‌اند درباره خداوند و ذات او بحث می‌کنند، حضورش را درک می‌کنند و به آن باور دارند اما یک پنگوئن جوان با طرح سؤال‌هایی که پا از اعتقادات والدینش فراتر گذاشته آنان را به چالش می‌کشد.

از سوی دیگر آنچنانکه در پیش درآمد نمایش از سوی نوح بیان می‌شود، فاخته‌ای به نام پیکوکو مأموریت یافته تا بلیت کشتی نجات را به دست هر جفت از جانوران برساند، در سرزمین‌های یخ‌زده فرود می‌آید و خبر از قهر خداوندی و عذابی که در قالب باران‌های بی‌امان بر زمین فرود خواهد آمد می‌دهد. او تنها دو پنگوئن را طبق دستوری که دارد به پناه بردن در کشتی نوح فرا می‌خواند.

آیا پنگوئن سوم تنها می‌ماند تا با عذاب پروردگار مواجه شود؟ دو پنگوئن بزرگتر حاضر هستند که از دوستشان جدا شوند؟ بین راه نجات و مرگ چه انتخابی می‌کنند؟ دانستن اینکه هر کس بماند از بین خواهد رفت چه ماجرایی بین پنگوئن‌ها ایجاد می‌کند؟ آیا زمانی که محبت خداوندی تنها شامل منتخبان و برگزیدگان یک جمع می‌شود همنوع دوستی از بین می‌رود؟ همه این سؤال‌ها با دو بلیتی که به خانواده‌ای سه نفره داده می‌شود در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد و مسأله‌ای بزرگتر از داستانی کودکانه را برای همه مخاطبان طرح می‌کند. موقعیتی دراماتیک که کاراکتر‌های اصلی داستان با احساس محبتی خالصانه به آن جواب می‌دهند، سفر قاچاقی!

آنها می‌دانند که دستور پیامبر را نادیده گرفته‌اند اما آنچنان به محبت خداوندگارشان ایمان دارند که تمام تلاششان را برای نجات یک دوست کوچکتر انجام می‌دهند و در این راه دشواری‌هایی را نیز تحمل می‌کنند که برای دیگران وجود ندارد.

بقیه ماجرا جدای از شیطنت‌ها و بزن و بکوب‌های سه پنگوئن و پیکوکو شرحی نمایشی از کشتی نوح، شرایط جانوران، دشواری و پیچیدگی نگهداری حیوانات در کنار هم و ارتباط مسافران کشتی و دریانوردانی که خانواده نوح هستند را شامل می‌شود که به زیبایی و کشش نمایشی داستان افزوده است.

سفر به پایان می‌رسد و نوید محبت دائمی خداوند را به همراه دارد. دروغ‌ها آشکار می‌شوند گرچه از دید خداوند و رسولش پنهان نبوده‌اند.

از همان ابتدای داستان مضمون فرعی دیگری در این نمایش مطرح می‌شود که در لایه زیرین داستان تا انتها پیش می‌رود. مسأله گرفتن جان موجودی دیگر و بی‌توجهی به زندگی دیگران با آسیب رسیدن به پروانه‌ای ظریف و زیبا آغاز می‌شود، و در مسیر داستان با رویدادی عظیم چون طوفان نوح و مرگ همه جانداران و زنده ماندن تعدادی معدود از انواع حیات به پایان می‌رسد. مضمونی که قضاوت کردن درباره آن کار راحتی نیست اما بخوبی نشان می‌دهد که در مخاطره انداختن حیات و طبیعت چگونه می‌تواند واکنشی غیر قابل تصور را ایجاد کند.

بی‌شک دیدن این نمایش به دلیل مضامین عمیقی که در خود دارد و گروهی حرفه‌ای از بازیگران و دست اندرکاران تئاتر کودک و نوجوان همچون سید حسین فدایی حسین (مترجم)، مریم کاظمی (کارگردان)، اصغر همت، علی فروتن، حمید گلی، حسن همتی، مهراد زمانی، فرید نوایی(موسیقی)، سنا ییلاق بیگی(طراح صحنه)، مژگان عیوضی (طراح لباس)، حسین تبریزی(طراح گریم) در ساخت و پرداخت آن نقش آفرینی کرده‌اند، خالی از لطف نیست.

منبع: ایران آنلاین