ایجاد فضایی مطمئن و امن برای حضور کودکان در فضای مجازی

به گزارش کودک پرس ، هفته‌ای که در پایان آن هستیم، هفته‌ ملی کودک نام داشت. معمولا از مسئولان آموزشی، فرهنگی و حقوقی در این روزها زیاد می‌شنویم، اما یکی دو سالی می‌شود که وزارت ارتباطات و وزیر جوان آن نیز به این حوزه توجه داشته‌اند، چرا که اینترنت از دغدغه‌های مهم این روزهای خانواده‌ها شده است.
شاید کم‌تر بتوان از ابزاری همچون اینترنت یاد کرد که در عین ضرورت و مفید بودن، نسبت به آن نگرانی و واهمه وجود داشته باشد. از این رو دور از ذهن نیست که این موضوع در وزارت ارتباطات نیز مطرح شود. در پی این موضوع گفت‌وگویی داشتیم با دکتر محمد خوانساری، رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات که در ادامه از نظر ما نیز می‌گذرد.

بحث اینترنت که اساسا اجتماعی است، در پژوهشگاه ارتباطات مورد توجه قرار گرفته است؟
– فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات فراگیر شده و تاثیر آن در زندگی مردم ملموس است. اما لازمه‌ بهره‌برداری از فناوری در نظر گرفتن اثرات اجتماعی آن است. از طرفی در دولت دوازدهم موضوع فرهنگ و فضای مجازی به شکل جدی مورد توجه وزیر ارتباطات قرار گرفته است.
ما در پژوهشگاه ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات برای اینکه ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی تاثیرات فناوری را مورد مطالعه قرار دهیم و مراتب استفاده از آن را به ‌گونه‌ای فراهم کنیم که عوارض احتمالی آن به کمترین سطح برسد، راه‌اندازی گروهی پژوهشی، تحت عنوان فرهنگ در فضای مجازی را در دستور کار قرار دادیم. بر همین اساس در حوزه‌ کودک که ما طبق قوانین حقوقی و شرعی مکلف به حفاظت از آنها هستیم، فعالیت خود را با تمهیدات آذری جهرمی وزیر ارتباطات آغاز کردیم.

چه اقداماتی در این زمینه انجام داده‌اید؟
– در گام اول سند برنامه‌ اقدام وزارت ارتباطات در توسعه‌ فضای مجازی کودک و نوجوان تدوین شد و در اختیار عموم قرار گرفت و بازخورد آن اخذ شد و هنوز هم این کار ادامه دارد. علاوه بر آن برنامه‌ اقدام 72 گانه‌ای را برای توسعه خدمات در این فضا ارائه کردیم که در آن تکالیف دستگاه‌های وزارت‌خانه‌ها را به ‌صورت شفاف مشخص و اقدامات آنها را اولویت‌بندی کردیم. بعد از آن مهندس سلجوقی، از طرف وزیر مامور اجرای این سند شد.
در این برنامه، از طرف دیگر شرکت‌هایی که در حوزه فضای مجازی کودک به تولید محتوا، نرم‌افزار و سخت‌افزار مشغول هستند، شناسایی و گفت‌وگوهایی با آنها آغاز شد. در پی آن بودیم که بدانیم مشکل بخش خصوصی در توسعه‌ فضای کودک و نوجوان در «آی‌سی‌تی» چه بوده است و به کدام دستگاه مربوط می‌شود؟ در ادامه تسهیلاتی برای بخش خصوصی در نظر گرفته شد که فعال‌تر و پویاتر در این حوزه حضور داشته باشند.

ما در «اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی» در ژنو wsis، به اتفاق بخش خصوصی شرکت کرده‌ایم و حضور باشکوهی داشتیم. ارائه‌ ما در این اجلاس مورد توجه دیگر شرکت‌کنندگان قرار گرفت و جایگاه ما در موضوع حفاظت از کودکان در فضای آنلاین را ارتقا داد.

آیا سایر کشورها هم برنامه‌هایی برای احاطه‌ والدین بر فضای مجازی کودکان‌ دارند؟
– ممکن است کشورها درعرصه‌ بین‌الملل اختلاف نظر بسیاری داشته‌ باشند، اما از محدود بخش‌هایی که روی آن اتفاق نظر وجود دارد، موضوع حفاظت برخط کودکان است. در این حوزه همه متفق‌القول‌ هستند که نیاز ویژه‌ای برای حفاظت از کودکان در فضای مجازی وجود دارد. این فضا با حضور روزافزون در سایر جنبه‌ها، به بخش اصلی و واقعی زندگی تبدیل می‌شود؛ به خصوص برای نسل‌ جدید که از وقتی به دنیا آمده ابزاری به عنوان اینترنت و شبکه‌های اجتماعی وجود داشته است. دولت‌ها با تدوین برنامه‌هایی در این زمینه، سعی دارند علاوه ‌بر بهره‌برداری بیشتر از فضای مجازی برای آموزش و تعامل با شهروندان، فضایی ایمن و مطمئن به ‌ویژه برای کودکان فراهم کنند.

از توجه سایر کشورها در اجلاس wsis گفتید. آیا وضعیت ما برتر از دیگر کشورها است؟
– برنامه‌ سایر کشورها در این حوزه را نیز بررسی کرده‌ایم؛ بسیاری از کشورها مانند امارات و کویت در زمینه حفاظت از کودکان در فضای مجازی توفیقی نداشته‌اند و از کشورهای دیگر مانند انگلیس مدد جسته‌اند. با توجه به موفقیتی که در ژنو داشته‌ایم می‌توانیم در منطقه جایگاه خود را توسعه دهیم و بخش خصوصی خدمات و تولیدات خود را در بازارهای منطقه و جهان عرضه کند؛ چرا که کودکان زبانی مشترک دارند و دولت‌ها نیز نگاهی یکسان به آنها دارند. از این‌رو اگر ما به توسعه خدمات فضای مجازی کودکان کمک کنیم، در آینده محصولاتی برای عرضه در بازار جهانی خواهیم داشت و بر اعتبار بین‌المللی خود نیز خواهیم افزود.

با توجه به این برتری، در آینده شاهد چه اتفاق تازه‌ای در توسعه‌ فضای مجازی کودکان خواهیم بود؟
– البته چنان که اشاره کردم فعلا وظیفه‌ ما در تدوین سند و پژوهش‌ در توسعه‌ ایمن این فضا برای کودکان است. اما آنچه‌ در عمل انتظار آن را داریم، اتصال مدارس به‌ ویژه در مناطق محروم و بدون معلم به آخرین نسل از اینترنت، برای برگزاری کلاس‌های آنلاین، توسعه‌ سیم‌ کارت‌هایی ویژه‌ شهروندان زیر 18سال، توسعه‌ نرم‌افزارهای کنترل کننده برای والدین و توسعه‌ سخت‌افزارهایی مانند تبلت ویژه‌ کودکان برای خانواده‌هایی است که دانش کافی برای احاطه بر فضای مجازی کودکان ندارند.

وقتی این فضا در مسیری قرار گیرد که عوارض آن به حداقل برسد، قطعا مردم و سایر نهادها از آن استقبال بیشتری می‌کنند؛ سرمایه‌گذارها با اطمینان وارد این حوزه شدند و این خود باعث توسعه، بهبود و به ‌روز بودن و پویایی آن می‌شود.