نقش کانون در شناسایی محتوای مورد نیاز کودکان

به گزارش کودک پرس ، در میان روزهای هفته‌ی ملی کودک یکی از روزها با عنوان «کودک، کتاب و فرهنگ مطالعه» نام‌گذاری شده است. همیشه و برای تمامی گروه‌های سنی اهمیت کتاب‌خوانی و گسترش فرهنگ مطالعه و به‌طور کلی افزایش سرانه‌ی مطالعه بحثی مطرح و شاید تمام نشدنی است. کودکان نیز از این امر مستثنی نیستند. به‌ویژه آن‌که بهترین سن برای آموزش و گسترش فرهنگ مطالعه در همین سنین کودکی می‌تواند صورت بگیرد تا نسل بعدی، نسلی کتاب‌خوان باشد. اما با توجه به این‌که دنیای امروز وابسته به وسایل ارتباطی جدید مانند موبایل، تبلت و اینترنت است و بچه‌ها نیز خیلی با این وسایل در ارتباط هستند، برای گسترش فرهنگ مطالعه و انس کودکان با کتاب چه راه‌هایی پیش رو داریم؟

نویسنده رمان «دختری با روبان سفید»، معتقد است در این بحث علاوه بر حضور پررنگ وسایل ارتباطی جدید در میان کودکان، موضوع بالا بودن قیمت کتاب‌ها نیز به عنوان یک مشکل مطرح است.

او گفت: هر چند باید بچه‌ها را به نوعی به کتاب‌خوانی تشویق کنیم اما به قدری قیمت کتاب‌ها بالا است که کتاب‌های خوب را به سختی می‌توان تهیه کرد.

کودک کتاب‌خوان در گرو خانواده‌ی کتاب‌خوان!

به گفته‌ی این نویسنده بحث دیگر نبود فرهنگ مطالعه در میان خانواده‌ها است و باید برای حل معضل کم کتاب ‌خواندن بر آموزش این موضوع به خانواده‌ها تمرکز کنیم.

او توضیح داد: پدر و مادرها حاضرند بهترین خوراکی‌ها را برای فرزندان‌شان تهیه کنند اما کتاب نخرند؛ چراکه فکر می‌کنند کالای ضروری نیست. برای همین ابتدا باید این فرهنگ را میان پدر و مادرها گسترش بدهیم تا ضرورت مطالعه را حس کنند و بدانند همان‌ اندازه که از نظر جسمی فرزندشان باید رشد کند از نظر فرهنگی هم نیازمند این رشد است.

کلهر ادامه داد: شاید این کار سبب شود برای بچه‌ها کتاب بخرند و خود را موظف کنند هر شب چند صفحه‌ی آن را برای بچه‌ها بخوانند.

او معتقد است در این مساله نمی‌توان بچه‌ها را مقصر دانست؛ چراکه وقتی کتاب نمی‌بیند یا در خانواده کسی کتاب نمی‌خواند، آن‌ها هم این کار را یاد نمی‌گیرند.

این مترجم ادبیات کودک تاکید کرد: این‌که کتابی بخریم و آن‌را در کتاب‌خانه بگذاریم هم کافی نیست. برخی از بچه‌ها در کتاب خواندن تنبل هستند. باید این بچه‌ها را هل بدهیم و خودمان برای‌شان کتاب بخوانیم تا قاطی داستان شوند، لذت قصه را درک کنند و کم‌کم به کتاب‌ خواندن روی بیاورند. برای همین معتقدم گسترش فرهنگ مطالعه را باید از بزرگ‌ترها شروع کنیم.

نویسنده کتاب «ماهی‌گیر و بهار» به عنوان نمونه از فرزندان خودش و تجربه‌ای که در ارتباط با کتاب‌خواندن برای آن‌ها دارد یاد کرد و گفت: فرزندان من وقتی می‌خواهند کتابی انتخاب کنند به سراغ کتاب‌هایی با صفحات کمتر می‌روند و نسبت به کتاب‌هایی که تعداد صفحات‌شان زیاد است اعتراض دارند؛ چراکه می‌خواهند خواندن هر کتابی را زودتر تمام کنند. اما وقتی من برای آن‌ها کتابی می‌خوانم با علاقه گوش می‌دهند، اصلا هم خسته نمی‌شوند و هر شب پی‌گیر ادامه داستان هستند.

او در ارتباط با نقش موضوع‌های کتاب‌ها در جذب کودکان و توجه به نیازهای آن‌ها در زمینه‌ی آموزش مسایل مختلف یا مسایل جنسی و خطرهایی که کودکان را تهدید می‌کند در قالب قصه توضیح داد: هر چه کتابی آموزشی نباشد، اثرگذاری آن بیشتر است. در رمان‌های خارجی می‌بینیم تمام این نیازها و معضلات را نویسنده در قالب آموزش غیرمستقیم ارایه می‌کند. به بیان دیگر نویسنده در جریان زندگی مشکلات و راه‌حل آن‌ها را نشان می‌دهد.

این نویسنده ادامه داد: هرچه بیشتر بتوانیم در قالب داستانی این آموزش‌ها را ارایه کنیم خیلی بهتر است تا این‌که بخواهیم به صورت مستقیم آموزش بدهیم. وقتی بچه‌ها خودشان در قالب داستان مشکل و راه حل آن را کشف می‌کنند، برای‌شان جذاب‌تر است.

او به موضوع‌هایی مانند حریم خصوصی یا نه گفتن اشاره کرد و گفت: این موضوع‌ها برای خردسالان نوشته می‌شود اما باز هم کافی نیست. این‌ها موضوع‌هایی هستند که کودکان به ویژه در دوره‌ی ابتدایی به شدت با آن درگیر هستند.

کلهر یادآور شد: بچه‌ها باید قوی شوند تا اگر برای مثال کسی به آن‌ها می‌گوید «اگر فلان کار را نکنی من دیگه با تو دوست نیستم» خیلی راحت بگویند «خب دوست نباش» این موضوع به‌ویژه در دوره‌ی ابتدایی برای بچه‌ها خیلی مهم است و اگر کسی به آن‌ها بگوید «من دیگه دوستت نیستم» انگار می‌شکنند و حاضرند هرکاری انجام بدهند تا دوست‌شان را از دست ندهند.

این مترجم تاکید کرد: همین موضوع‌ها می‌تواند در خیلی از داستان‌ها ارایه و تکرار شود و هر نویسنده‌ای از نگاه خودش به سراغ چنین موضوعی برود.

نقش پررنگ کانون

کلهر در بخش دیگری از سخنانش‌ درباره‌ی نقش کانون پرورش فکری در گسترش فرهنگ مطالعه گفت: نقش کانون در این زمینه خیلی پررنگ است؛ چراکه کتاب‌های کانون شمارگان بالایی دارد. از سوی دیگر در همه‌ی شهرها و حتی روستاها کتاب‌خانه‌های کانون برقرار هستند و این کتاب‌ها به دست بچه‌ها می‌رسد.

او در قالب پیشنهادی برای تولید محتوای مناسب کودکان توضیح داد: کانون می‌تواند نویسندگان را جمع کند و به آن‌ها موضوع بدهد. البته نه به صورتی ‌که این کار سفارشی شود؛ بلکه به صورت داستانی و هر نویسنده مطابق سلیقه خودش این موضوع‌ها را بنویسد. یعنی محتوای ضروری حوزه‌ی کودک را شناسایی کند و به عنوان ماده‌ی خام و اولویت موضوعی در اختیار نویسندگان قرار بدهد.

کلهر در پایان یادآور شد: البته در ارتباط با برخی موضوع‌ها ممکن است راه‌کار نویسنده برای آموزش آن موضوع در قالب داستان درست نباشد و در این‌جا می‌تواند از مشاور یا روان‌شناس کمک بگیرد تا راه‌کار صحیح را در داستان ارایه کند، به عبارت دیگر بعد تخصصی‌ این موضوع هم در نظر گرفته شود.

ویژه‌برنامه‌های هفته‌ی ملی کودک از 14 تا 20 مهر 1397 در تهران به میزبانی مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب و همچنین مراکز فرهنگی هنری سراسر کشور برگزار خواهد شد.

منبع: کانون پرورش فکری