شیوه های جذب نوجوانان به مسجد

به گزارش کودک پرس، در منابع دینی شاهد هستیم که پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) خود و اصحاب نیز کودکان خود را به مسجد می آوردند. نه تنها کودکان سه ساله، بلکه زنان اصحاب، با بچه های شیرخواره خود در نمازهای جماعت حاضر می شده اند. با مطالعه در منابع اصیل روایی و سیره نورانی پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) به روشنی در می یابیم که آن حضرت حتّی در یک مورد بر آنان یا بر والدین آنها نهیب نزد و یا نسبت به آوردن کودکان شان به مسجد اعتراض نفرمودند، بلکه برعکس، عکس العمل هایی که حاکی از تشویق و رضایت است از جانب آن حضرت مشاهده می شود. مطالعه این نوشتار که برگرفته از پایگاه تاریخی فرهنگی قرآنی است به خوانندگان ماهنامه کودک پیشنهاد می شود.

از بدو تأسیس حکومت اسلامی مهم‌ترین مراکز تجمع، عبادت، آموزش معارف دینی و علمی، تصمیم‌گیری و سایر مسائل مهم مسلمانان، مساجد بوده است. در جریان انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی(ره) کوشید مساجد را احیا نماید. در این میان، جذب نوجوانان و جوانان به عنوان آینده‌سازان جامعه اسلامی بسیار اساسی به نظر می‌رسد. مسجد می‌تواند شخصیت نوجوان و جوان را مطابق آموزه‌های دینی بارور و روح خداجویی و عدالت‌خواهی را در اعماق وجود آنان ریشه‌دار سازد. پس لازم است راهکارهای جذب جوانان و هدایت آنان به مساجد، شناسایی شود و مورد اهتمام قرار گیرد تا رفته رفته زمینه‌های حضور فعال‌تر جوانان در مساجد فراهم گردد.
1- زیباسازی فضای مسجد:
از آن‌جایی‌ که طبع نوجوانان وجوانان، پاک، زیبادوست و پر نشاط می‌باشد، لذا به مکان‌های پاکیزه، زیبا، جذاب و دلپذیر بیشتر گرایش پیدا می‌کنند. بنابراین برای جذب آنان به مساجد باید به معماری اسلامی ایرانی توجه کرد و این مکان‌ها را آراسته و پاکیزه ساخت، فرش‌های مسجد تمیز و پاکیزه بوده، روشنایی در حد مطلوب و مسجد همواره معطر و خوشبو باشد و نماز گزاران با لباس پاکیزه و بوی خوش وارد مسجد شوند.
2- تجهیز مساجد:
مساجد این ظرفیت را دارند تا مجتمعی باشند که کتابخانه، سالن مطالعه،کلاس‌های هنری، کارگاه‌های مهارت‌افزایی، کافی نت، بانک نرم افزار و…را در کنار دیگر فعالیت‌های خود در بر داشته باشند.
3- ترویج ارزش‌های متعالی مسجد و نماز جماعت:
در حدیثی پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) می‌فرمایند: «اگر مردم ارزش اذان گفتن و شرکت در نماز جماعت را می‌دانستند، برای این کار قرعه‌کشی می‌کردند.» (بحارالانوار، ج 88 ص 73). مقام معظم رهبری می فرمایند: «برای تبیین ژرفای نماز و معرفی رازها و زیبایی های آن، دست به تلاش پیگیر و همه جانبه زده شود.» باید گفت در صورت ارائه هنرمندانه این‌گونه آموزه‌ها قطعا میزان انگیزش نسل نو جهت ورود به فعالیت‌های مسجد افزایش خواهد یافت.
4- برخورد مناسب از سوی امام جماعت ودیگر امنای مسجد و استقبال از پیشنهادها و برنامه‌های جوانان:
جوان و نوجوان دوست دارد در اجتماع ایفای نقش کند و دیگران به نظرات او توجه داشته باشند. مسجد اگر کانون توجه به این قشر باشد، شاهد گرمی حضور فعال آنان در مساجد خواهیم بود. رسول اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) می فرمایند : «علیکم بالاحداث» یعنی باید به نسل نو توجه کنید.
5. ارائه عرفان ناب اسلامی – قرآنی در محتوای برنامه‌ها:
از آن‌جایی‌ که طبع نوجوانان وجوانان، پاک، زیبادوست و پر نشاط می‌باشد، لذا به مکان‌های پاکیزه، زیبا، جذاب و دلپذیر بیشتر گرایش پیدا می‌کنند. بنابراین برای جذب آنان به مساجد باید به معماری اسلامی ایرانی توجه کرد و این مکان‌ها را آراسته و پاکیزه ساخت، فرش‌های مسجد تمیز و پاکیزه بوده، روشنایی در حد مطلوب و مسجد همواره معطر و خوشبو باشد و نماز گزاران با لباس پاکیزه و بوی خوش وارد مسجد شوند
سنین جوانی از نظر روانشناسی، سنین عرفانی معرفی شده، زیرا جوانان در این سنین به دلایل تحولات خاص روحی و روانی به مسائل روحانی به شدت متمایل می‌شوند. نیاز جوانان به عرفان و معارف قرآنی است که نه تنها با حالات عرفانی و نماز مطابق است، بلکه اگر به وسیله نماز و دعا و برنامه‌های تربیتی ارضاء نشود، جوانان به عرفان‌های نوظهور، صوفی‌گری و امثال آن روی خواهند آورد. در سنین جوانی انسان به استنتاج دست می‌یابد و اصول عقاید را با تحقیق می‌پذیرد و از تقلید پرهیز می‌کند. اگر مسجد تراز اسلامی مرکز ارائه معنویت اصیل و معرف عقاید صحیح دینی باشد، مأمن و پایگاه اندیشه نسل نو خواهد شد.
6- گزینش روش‌ها و شیوه‌های موثر تبلیغ و دعوت:
آن‌چه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند. مبلغ و دعوت‌ کننده باید مومن به آن چیزی باشد که دیگران را به آن دعوت می‌کند. دل او به آن‌چه می‌گوید باید آرام باشد. دل می‌تواند دل را هدایت کند. دعوت و تبلیغ ما هنگامی مؤثر است که نشأت گرفته از درون باشد و این، نیاز به ایمانی دارد که در جان آدمی ریشه دوانده است. لذا این یک هشدار است برای دست‌اندرکاران این امر که اگر باوری راستین عامل حرکت‌شان نباشد نخواهند توانست در دیگران نفوذ کنند. امام صادق (علیه السلام) نیز ضرورت مطابقت قول و فعل عالمان و واعظان را این‌گونه بیان فرموده اند: «اگر عالم و دانشمند به علم خود عمل نکند، موعظه و اندرز او از دل‌ها می‌لغزد، آن چنان که باران از روی سنگ صاف و نشیب‌های لغزنده کوه صفا لغزان است.» (کافی، جلد 1، ص 44). حال باید دقت شود که مؤثرترین روش تبلیغی و تربیتی کدام است؟ «در تربیت چند چیز شرط است، یکی مشافهه و چشم به چشم بودن و نکته بعدی محبت و تقدس است.» توجه به این امر لازم است که « هدف ما آنهایی هستند که نماز نمی‌خوانند و یا به مسجد نمی‌روند و می‌خواهیم به نماز و مسجد دعوتشان کنیم، برای آنها باید برنامه داشته باشیم و یکی از برنامه‌های مهم ارتباط مستقیم است.» بنابراین در این زمینه می‌پذیریم که«تربیت باید نفس به نفس باشد، جوان به جوان، جوان‌های نمازخوان و مسجدی می‌توانند جوان‌های دیگر را جذب مسجد کنند و هم‌سالان خودشان را به پای نماز بیاورند.» لازم به نظر می رسد امام جماعت و هیئت امنا جهت انس با نوجوانان و جوانان وقت کافی صرف کنند تا در رهگذر دوستی و رفاقت به اهداف تربیتی دست یابند.
7- بررسی میدانی علل عدم حضور نیافتن نوجوانان و جوانان در مسجد:
گاهی برخی عوامل محلی و منطقه‌ای باعث دفع نوجوانان و جوانان از مسجد می‌گردد. باید آنها را شناخت و در صدد اصلاح آن برآمد. از این عوامل می‌توان به بی رغبتی به حضور در مسجد به جهت بدرفتاری برخی نمازگزارن، هم‌فکر نبودن با امام جماعت از نظر دیدگاه سیاسی، عیب‌های احتمالی بستگان و نزدیکان امام جماعت، طول کشیدن نماز جماعت، رفتار نامناسب متولیان و دست‌اندرکاران مسجد و…اشاره کرد.
8- پاسخ منطقی به پرسش جوانان:
ذهن جوان سرشار از پرسش است. توفانی از پرسش‌ها و پیچیدگی‌ها در ذهن اوست. آرمان طلب و تعالی‌خواه است. روح پر متلاطم و پر کشش او قرار و آرام ندارد. اگر مامنی باشد و امام مسجد عالم و امینی که جوانان در حضور او آرام و قرار یابند و با کمال آرامش، نظر و پرسش خود را مطرح کنند و پاسخ بشنوند و نگران نباشند که مبادا متهم شوند، مبادا تکفیرشان کنند و انگشت‌نما شوند، به مساجد جذب می‌شوند، زیرا روح جوان مثل ماهی از مقابل فشار و تنگنا می‌گریزد.
9- ایجاد ارتباط بین مساجد و مراکز تفریحی – ورزشی:

این دو نباید از هم جدا باشند. طبیعت نیاز دارد به مراکز تفریحی، فطرت هم نیاز دارد به مساجد ما باید در کنار مساجد مراکز تفریحی – ورزشی و در کنار مراکز تفریحی- ورزشی، مراکز عبادی داشته باشیم. بهترین عبادت‌ها آن وقت می‌شود که انسان طبیعتش با نشاط گردد تا این نشاط مقدمه نشاط معنوی او در مسجد و نماز و عبادت شود.

منبع : ماهنامه کودک/ شماره 126