به گزارش کودک پرس ، مسعود ملک‌یاری، مترجم ادبیات کودک و نوجوان، درباره انتشار ترجمه‌های موازی گفت: به هیچ‌ وجه حاضر نیستم کتابی را که ترجمه شده دوباره ترجمه کنم، اما گاهی پیش می‌آید که مترجمان بدون اطلاع از کار همدیگر یک اثر مشترک را ترجمه می‌کنند و وقتی می‌خواهند فیپا دریافت کنند، متوجه این مسئله می‌شوند. بنابراین نمی‌توان بر آن‌ها خرده گرفت.

وی افزود: برخی از ترجمه‌های موازی را می‌توان کپی از ترجمه‌های پیشین دانست. چرا باید از کتاب ۱۹۸۴ جورج اورول ۱۸ ترجمه منتشر شود و همه این ترجمه‌ها نیز ایراد‌های مشترک داشته باشند و مترجمی که در سال ۱۳۶۰ این اثر را ترجمه کرده و بخشی از آن از سوی وزارت ارشاد وقت حذف شده است و این بخش حذف شده در هیچ یک از ترجمه‌های پس از آن وجود ندارد. این نشان می‌دهد که مترجم به نسخه اصلی مراجعه نکرده و از روی ترجمه‌های دیگر بازنویسی و ویرایش کرده است.

 

سیاست‌‌های هدایت آشفته‌‌‌بازار ترجمه

ملک‌یاری ادامه داد: اوضاع آشفته ترجمه با سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مشخص دولت امکان‌پذیر است. هر سال در نمایشگاه کتاب تهران می‌بینیم که بسیاری از ناشران بی‌هویت شرکت می‌کنند. حضور ۹ هزار ناشر در مقابل تعداد کم نویسندگان متناسب نیست و این نشان می‌دهد که بسیاری از کتاب‌ها از سوی ناشران گوناگون چاپ می‌شود.

این مترجم درباره انتشار کتاب‌های ترجمه مناسب برای کودکان و نوجوانان گفت: موافق نظارت کارشناسانه بر کتاب‌های کودک و نوجوان هستم. به این معنی که کتاب‌هایی متناسب با نیاز‌های جسمی و روحی آن‌ها منتشر شود، اما متأسفانه سانسور بر نظارت کارشناسانه ارجح‌تر است و کتاب‌هایی بدون حق تصویرگر و نویسنده به صورت فله‌ای در چاپخانه‌های فاقد تخصص چاپ می‌شود و وزارت ارشاد هم به آن‌ها مجوز می‌دهد، چون در این آثار کلمات نامناسب وجود ندارد.

 

نظارت آسیب‌زا

وی تصریح کرد: در یکی از کتاب‌هایم ممیز دور کلمه «عرق» خط کشیده که اصلاح شود، در حالی که جمله آن مربوط به دویدن و عرق کردن بود و یا کتاب دیگری که ترجمه و منتشر شد، متن کتاب درباره کشاورزی است که خوک پرورش می‌دهد، اما با ممیزی ارشاد همه کلمه‌های خوک در متن تبدیل به گاو شد، اما تصاویر مربوط به خوک است؛ بنابراین این نوع نظارت هم برای مترجم و هم مخاطب آسیب‌زاست.

ملک‌یاری ادامه داد: وقتی در کتاب‌های کودک و نوجوان نمی‌توان درباره تربیت جنسی سخن گفت و یا اینکه عاقبت استفاده از مشروبات الکلی را برای آن‌ها بیان کرد، چطور باید به آن‌ها آموزش داد و برای زندگی آینده آماده کرد تا وارد جامعه شوند.

بحث امروز پیشی گرفتن ترجمه بر تألیف نیست، بلکه این است که نظارت بر ادبیات کودک و نوجوان دست کسانی است که تخصصی ندارند و گزینش شده‌اند تا از طریق جست‌وجوی برخی واژه‌ها کتاب‌ها را از روی ظواهر آن داوری کنند

وی درباره ترجمه بی‌رویه نیز گفت: بحث امروز ترجمه و تألیف و پیشی گرفتن ترجمه بر تألیف نیست، بلکه این است که نظارت بر ادبیات کودک و نوجوان دست کسانی است که تخصصی ندارند و گزینش شده‌اند تا از طریق جست‌وجوی برخی واژه‌ها کتاب‌ها را از روی ظواهر آن داوری کنند. در حالی که در تمام دنیا نویسنده و تصویرگر موظف است که متناسب با نیاز‌های جسمی و روحی کودکان و نوجوانان کتاب را تنظیم کند.

 

فرصت‌سازی کنیم

این نویسنده با تأکید بر تربیت نویسندگان جوان، بیان کرد: جهانی شدن بسیاری از آثار و نویسندگان، تنها به واسطه ترجمه کتب صورت گرفته است. ما برای تربیت نویسنده کودک و نوجوان چه کرده‌ایم، به جرئت می‌توانم بگویم هیچ کاری در این زمینه انجام نشده است و فرصتی به جوانان داده نمی‌شود. برخی نویسنده‌ها بازنویسی یک اثر کهن را به چهار شکل با کمک ناشران گوناگون چاپ می‌کنند، مگر قحطی نویسنده داریم یا چرا آثار یک نویسنده باید اینقدر تکرار شود؟ همین مسائل باعث می‌شود مخاطب به آثار تألیفی بی‌اعتماد شود.

وی در پاسخ به اینکه آیا فزونی آثار ترجمه‌ای بر تألیف آسیب‌زده است، پاسخ داد: نویسندگان جوان باید با ورود به عرصه ادبیات کودک و نوجوان و آزمون و خطا تجربه کسب کنند، در حالی که متأسفانه هیچ تلاشی در این زمینه نشده تا انتظار داشته باشیم که آثار تألیفی ما شانه به شانه آثار ترجمه‌ای حرکت کند. اگر همه کتاب‌های ترجمه‌ای را جمع‌آوری کنیم، چه کسی تضمین می‌دهد که آثار تألیفی رشد کند؟! غیر از این است که این مسئله هم شبیه صنعت خودرو خواهد شد؛ بنابراین نباید مخاطب خود را مجبور به استفاده از آثار تألیفی کنیم. تقویت آثار تألیفی با تربیت نویسندگان جوان رخ خواهد داد.

وی یادآور شد: در حوزه ادبیات کودک و نوجوان علاوه بر کمبود نویسنده، به شدت با کمبود ژانر مواجهیم و نویسنده متخصص در ژانر‌های گوناگون نداریم، اگر تجربه‌ای در برخی ژانر‌ها داریم، به مدد نویسندگان پیشکسوتی است که اکنون هم آزمون و خطا می‌کنند. من امسال داور جشنواره «گمانه‌زن» بودم و نویسندگان جوان زیادی در این جشنواره شرکت کرده بودند که تخصص آن‌ها نوشتن آثار فانتزی بود و این ژانر را به خوبی می‌شناختند، اما کسی نیست که از آن‌ها حمایت کند و به آن‌ها پر و بال دهد تا رشد کنند.

 

 

 

 

منبع: ایکنا