اهمیت بازی‌های فکری برای کودکان و نوجوانان

به گزارش کودک پرس ، دوران کنونی به گونه ای است که بیشتر والدین کسب درآمد و تامین رفاه خانواده و فرزندان برایشان اولویت دارد به گونه ای که کمتر به سایر نیازهای روحی و روانی کودکان و نوجوانان برای رشد توجه می شود و عملا فاصله بین والدین و فرزندان به دلیل مشغله و کار زیاد شده و پدر و مادر کمتر برای فرزندانشان وقت می گذارند.
در این بین گسترش فناوری و فضای مجازی و بازی های کامپیوتری پر رنگ و لعاب و گاه ناسالم کودکان و نوجوانان را جذب خود کرده و والدین به دلایل ذکر شده اغلب کنترل و مدیریت مناسبی نسبت به نوع و نحوه اوقات فراغت فرزندان و بازی هایی که انجام می دهند ندارند.

بازی های فکری جایگزین مناسبی برای بازی های کامپیوتری ناسالم است و موجب بروز خلاقیت ،تخلیه هیجان،اجتماعی شدن ، اعتماد به نفس، پیشرفت و رشد ذهنی کودک و نوجوان و خلاصه باعث تقویت هوش و افزایش یادگیری کودکان و نوجوانان می شود.

 

** نقش بازی های فکری دسته جمعی 
رویا طاهری، روانشناس کودک معتقد است که فاصله ای که در دوره کنونی بین اغلب والدین و فرزندان ایجاد شده به دلیل بازی نکردن پدر و مادر با کودکان و نوجوانانشان و عدم ارتباط گیری با آنها است، چون والدین دیگر فرصت این گونه کارها را ندارند و کودکان را رها می کنند.
وی گفت:در دهه اخیر زندگی ها متفاوت از گذشته و آپارتمانی شده و کودکان جز در محیط مدرسه به هم سن و سال های خود دسترسی زیادی ندارند و اغلب در خانه تنها و پدر و مادر نیز درگیر کار هستند که در نتیجه آن کودک باید با بازی های کامپیوتری خود را سرگرم کند.
طاهری بیان کرد:‌ کودکان و نوجوانان کنونی جامعه ما اغلب زیاد کودکی نمی کنند و زود پا به مراحل بعدی زندگی خود می گذارند که این پدیده خوبی نیست.

این روانشناس کودک بر این نکته تاکید می کند که بازی نقش بسیار با اهمیتی در شکل گیری شخصیت و ذهن کودکان دارد که باید والدین و آموزش و پرورش برای این مهم برنامه ریزی جدی تری انجام دهند و دراین بین بازی های فکری و ذهنی جایگزین بسیار مناسبی برای بازی های کامپیوتری بعضا ناسالم است، خصوصا اگر بصورت گروهی با هم سن و سالان و یا والدین انجام شود که در اینصورت می تواند ابعاد زندگی اجتماعی را در خلال بازی کردن و لذت به کودکان منتقل کند.

او ادامه داد:بازی های فکری و حرکتی قانونمندی، لذت ، شادمانی ، تخلیه هیجان،تقویت تعادل ، رشد ذهنی و افزایش قدرت فراگیری را به دانش آموزان هدیه می دهد.
طاهری اظهارداشت:‌باید در نظام آموزشی خصوصا در مقطع ابتدایی به بازی های فکری در میان انتقال مفاهیم درسی توجه شود که این کار قطعا به افزایش قدرت یادگیری عمقی و مفهومی در دانش آموزان منجر خواهد شد.

 

**رویش بازی های فکری کشور در نظام آموزشی استان فارس 
پس از دو دوره تجربه برگزاری المپیاد بازی های فکری در استان فارس امسال برای اولین بار در کشور شهر شیراز میزبان دانش آموزان سراسر کشور برای برگزاری اولین دوره المپیاد ملی بازی های فکری با عنوان رویش بود.
نخستین دوره المپیاد ملی بازی های فکری دانش آموزی با نام رویش شامگاه پنجشنبه دهم اسفند 96 با حضور یک هزار و یکصد دانش آموز از سراسر کشور در شیراز آغاز به کار کرد.
مدیرکل آموزش و پرورش استان فارس گفت: این رقابت ها که تا شنبه 12 اسفندماه جاری ادامه دارد، دانش آموزان در 12 رشته بازی های فکری با یکدیگر رقابت می کنند.
حمیدرضا آذری افزود: برترین های هر یک از این رشته ها، مردادماه سال 97 به مسابقات جهانی به میزبانی هلند اعزام می شوند.

مدیرکل آموزش و پرورش فارس بازی های فکری را جایگزین مناسبی برای بازی های کامپیوتری ناسالم دانست و اظهار کرد: مهارت های ذهنی و پرورش فکر دانش آموزان باید اولویت اصلی آموزش و پرورش در فرآیند یادگیری باشد.

آذری با بیان اینکه هر اندازه از بازی های فکری در مدارس برای آموزش استفاده شود به همان میزان علاقه دانش آموز نیز افزایش خواهد یافت، اظهار کرد: فاصله گرفتن از درس های تئوری باعث می شود که اعتماد به نفس، میزان ابتکار و استعداد دانش آموزان سنجیده شود.
وی ادامه داد:در آموزش و پرورش به دلیل مدون بودن دروس کمتر فرصت می شود که در مدارس به بازی های فکری توجه شود البته خوشبختانه اخیرا در استان فارس و به دلیل تلاش های پژوهشسرا و سازمان دانش آموزی، بازی های فکری مناسبی تعریف و زمینه های خوبی نیز ایجاد شده است اما نیاز به تلاش بیشتر احساس می شود.

رئیس سازمان دانش آموزی استان فارس نیز گفت: نخستین دوره مسابقات ملی بازی های فکری رویش در 12 رشته از بازی های فکری دومینو برج، دومینو تاپلینگ ،اتللو، جنگا، بلاک آس دو نفره ، لیوان چینی ، پنتاگو، بلاک آس چهار نفره ، اتتلو حرفه ای ، کریدور ، روبیک و جنگادو در دو سطح ابتدایی ومتوسطه است.
محسن کلاری ادامه داد: در اختتامیه این مسابقات 45 دانش آموز از بین تمام شرکت کننده ها برگزیده و از آنها تقدیر خواهد شد.

رئیس سازمان دانش آموزی فارس گفت: به دلیل ظرفیت های کیفی و کمی استان فارس در حال رایزنی برای کسب میزبانی بازی های فکری آسیایی در سال 2019در شهر شیراز هستیم.
وی با اشاره به اینکه در سازمان دانش آموزی استان فارس تقویت نشاط و سرگرمی همراه با تفکر مدنظر است، افزود: طرح بازی خانه در استان در حال پیگیری است که در چارچوب این طرح، مکان هایی مانند کتابخانه احداث می شود که بازی های فکری آموزشی به صورت امانت در اختیار دانش آموزان قرار گیرد.

 

** دیدگاه دانش آموزان و خانواده ها 
سید امیر حسین طباطبایی کلاس نهم از شیراز شرکت کننده در این مسابقات گفت: حدود دو سال از زمانی که بصورت حرفه ای بازی جنگا را شروع کردم می گذرد.
او که به گفته خودش در رشته های دیگری نظیر روباتیک و هوا فضا نیز فعالیت دارد ادامه داد:‌بازی های فکری به دانش آموز اعتماد به نفس می دهد و من نیز از زمانی که به سمت بازی های فکری و سرگرمی های علمی رفته ام دلهره هایم کمتر شده و اعتماد به نفسم در همه کارهایی که انجام می دهم افزایش چشمگیری یافته است.

امیر حسین گفت که از دو سال گذشته که بازی فکری و روباتیک را بصورت حرفه ای دنبال کرده دیگر به سمت بازی های کامپیوتری نرفته و تمام اوقات فراغتش را با این بازی ها گذرانده است.
او سطح این مسابقات به میزبانی فارس را خوب توصیف کرد و گفت:در مسابقات علمی و بازی های فکری زیادی در کشور شرکت کرده ام که به لحاظ سطح کیفی این مسابقات به میزبانی شیراز بعد از مسابقات ناد کاپ تهران که قدیمی ترین برگزار کننده مسابقات در ایران است در جایگاه دوم قرار دارد.
منصوره ایزدی کلاس ششم، مقام اول مسابقات لیوان چینی مقطع ابتدایی را از آن خود کرد، او گفت: رکوردی که با آن در این مسابقات برنده شدم حدود 13 ثانیه بود در صورتی که در خارج از مسابقات کمتر از این زمان را هم به ثبت رسانده بودم ولی در این دوره که اولین تجربه حضورم در مسابقات نیز بود کمی دچار دلشوره شدم.

والدین و همراهان برخی شرکت کنندگان در این المپیاد که همه آنها از اینکه برای اولین بار مسابقه ای جامع از مجموع بازی های فکری در کشور به میزبانی شیراز برگزار می شد اظهار رضایت کردند و خواستار تداوم این حرکت در سالهای بعد نیز بودند.
علیرضا بهروزی پدر یکی از شرکت کنندگان گفت: از زمانی که فرزندم به بازی های فکری روی آورده در تحصیل و روحیه او تغییرات مثبت ملموسی رخ داده است و حتی روابط بین خانواده چهار نفره ما نیز افزایش پیدا کرده به گونه ای که زمان بیشتری را در کنار یکدیگر به بهانه بازی کردن می گذرانیم.

 

**گلایه ها از سطح داوری 
ایلیا جهانگیر که سه سال سابقه بازی حرفه ای جنگا و همچنین مقام اول مسابقات استانی این رشته را در کارنامه خود دارد و در این دوره نیز تاکنون بازی های خود را با برد به پایان رسانده گفت: سطح مسابقات امسال در شیراز نسبتا خوب بوده ولی داورها تا حدودی به قوانین بازی مسلط نیستند.
حسین مرتضوی و محمد زارع کلاس نهم از شیراز که هر دو در رشته اتللو در این دوره مسابقات رویش شرکت کرده اند نیز از سطح اطلاع داورها در خصوص بازی فکری اتللو گلایه داشتند و معتقد بودند داورها اطلاع نداشتند که چطور باید بازی را شروع کرد و حتی در یک مورد نیز قوانین رو اشتباه توضیح داده اند.
آنها گفتند: دو سه مرحله مهره ها اشتباه حرکت داده شد و متاسفانه داورها متوجه این مساله نشدند و خود بازیکن ها چندین بار تذکر دادند.

مرتضوی گفت:‌هر میز بازی باید یک داور داشته باشد که در این مسابقات هر دو میز یک داور داشت که روی کیفیت و نحوه بازی ها خیلی تاثیر گذاشت و باعث افت آن شد و اگر داورها کاملا به قوانین بازی مسلط بوند قطعا بازی ها جذاب تر بود.
این شرکت کننده معتقد است که از زمانی که به بازی های فکری روی آورده کمتر سمت بازی های رایانه ای رفته و روزانه حداقل یک ساعت شطرنج، بازی های دیگر فکری و اتللو را بازی می کند.
حسین زارع که در مقطع پیش دانشگاهی مشغول تحصیل است گفت:‌توجه به بازی های فکری برای مواقع سرگرمی تاثیر به سزایی در نرفتن دانش آموزان به سمت بازی های کامپیوتری دارد و قطعا خلاقیت آنها را افزایش می دهد.

او که به گفته خودش از زمانی که بازی های فکری را انجام می دهد علی رغم اینکه در دوره ای شدید به بازی های رایانه ای وابسته بوده دیگر به سمت بازی کامپیوتری نرفته و حتی این وضعیت در رفتار و اخلاق او نسبت به اطرافیان و خانواده نیز تاثیر مثبت و خوبی داشته است.
این شرکت کننده گفت:‌زمانی که به بازی های کامپیوتری وابستگی شدیدی داشتم این بازی ها تاثیرات منفی بسیاری بر رفتار و حتی خشن تر شدن روحیه من گذاشت که خانواده نیز از آن وضعیت گلایه مند بوده اند که خوشبختانه از زمانی که رفته رفته از بازی های رایانه ای فاصله گرفتم این ناهنجاری های رفتاری نیز از من دور شده است.
محمد مهد کمالی یکی از شرکت کنندگان رشته جنگو است که لحظاتی پس از باخت و حذف شدن از دور مسابقات گفت: شرکت در این مسابقات اولین تجربه حضور من در المپیاد بازی های فکری بوده است.

او ادامه داد:‌ انضباط و نظم این مسابقات خوب است ولی به نظرم اگر بازی ها در اتاق های جداگانه برگزار می شد بهتر بود چون بازی میزهایی مجاور و خصوصا زمانی که برج های شرکت کننده های دیگر فرو می ریخت صدای بلندی تولید و تمرکز بقیه شرکت کننده ها را بهم می ریخت.
او در ادامه می گوید،قبل مسابقات و در بخشنامه ای که به دست ما رسید قوانین بازی ها نوشته نشده بود که اگر قانون ها ذکر می شد با پیش زمینه بهتری در مسابقات شرکت می کردیم.

 

** داوران 
چند تن از داوران نخستین دوره المپیاد بازی های فکری رویش اظهار کردند که دوره های داوری را قبل از شروع مسابقات به صورت حضوری با شرکت در کلاس های آموزشی و همچنین از طریق فضای مجازی گذرانده اند.
زهرا خدادادی یکی از این داوران گفت:‌ پایان هر بازی اگر بازیکنی ناراضی باشد می تواند اعتراض خود را اعلام کند که به آن رسیدگی می شود.
او بیان کرد:‌ دراغلب موارد کسانی که بازی را باخته اند ناراحت می شوند و شاید به بعضی تصمیمات اعتراض کنند و این موضوعی کاملا طبیعی است و در بعضی مواقع داورها بصورت کاملا عمدی کمتر سختگیری می کنند که نگراین شرکت کننده کاهش پیدا کند که این نمی تواند دلیل عدم اطلاع داور باشد.
رئیس سازمان دانش آموزی استان فارس در پاسخ به اعتراضات پیرامون داوری گفت: داورها تخصصی انتخاب شده اند و در چند دوره تخصصی نیز قبل از مسابقات شرکت کردند و سعی کردیم تمام استانداردها را در این باره رعایت کنیم.

محسن کلاری با اشاره به اینکه بالاخره در همه مسابقات عده ای نارضایتی دارند افزود: در تمام سالن های مسابقات و بازی های دو نفره دوربین نصب شده که اگر کسی معترض بود فیلم آن بازی بازبینی شود تا حق کسی در این المپیاد ضایع نشود.

مسابقات دومینو و لیوان چینی این المپیاد در سالن ورزشی رضوان و در دو مقطع جداگانه ابتدایی و متوسطه برگزار شد ولی در مقطع ابتدایی پسر و دختر بصورت مشترک با یکدیگر به رقابت پرداختند که نکته جالب آن این بود که در مسابقات لیوان چینی هر سه نفر برتر از میان دختران دبستانی برگزیده شدند.