انتقال مفاهیم آئینی به کودک در قصص دینی، غیرمستقیم باشد

به گزارش کودک پرس ، مهدی مردانی، شاعر و نویسنده کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، درخصوص راه‌های قصه‌گویی برای کودکان در حوزه‌های دینی و آئینی، گفت: قصه‌گویی یکی از مؤثرترین پل‌ها برای انتقال مفاهیم فرهنگی است یعنی چون به عنوان یک ابزار مستقیم و چهره‌به‌چهره برای ارتباط با کودک استفاده می‌شود و قصه‌گو فرصت دارد که با کودک روبه‌رو شود یکی از مؤثرترین ابزارهاست.

وی ادامه داد: اما اینکه این اتفاق چگونه و با چه کیفیتی رقم بخورد، به مهارت قصه‌گو برمی‌گردد، مهارت او در لحن، بیان، حرکت، لباس و از همه مهم‌تر مهارت او در انتخاب قصه و شیوه روایت آن اهمیت دارد. به هر حال قصه‌گویی، امروز دارای تحولات و اتفاقات تازه‌ای شده است.

این شاعر اظهار کرد: هنرهای دراماتیک دیگری مثل سینما، تئاتر، موسیقی و از همه مهم‌تر ادبیات، امروز در قصه‌گویی نقش بازی می‌کنند یعنی قصه‌گویی علی‌رغم اینکه وامدار همان سنت دیرینه خودش است و شکل، قالب و فرم خود را حفظ کرده اما در حوزه محتوا، تحولاتی در آن رخ داده که تأثیرگرفته از حوزه‌های دیگر هنر است.

وی بیان کرد: بنابراین آن قصه‌گویی می‌تواند موفق باشد که به حوزه‌های دیگر توجه کند، به ادبیات توجه داشته باشد، خوانش برایش بسیار مهم باشد، کتاب زیاد بخواند و دغدغه جدی‌اش قصه باشد نه اینکه فکر کند حالا امروز بروم یک قصه بگویم و بیایم، بلکه روی قصه کار کند، زحمت بکشد، قصه را پخته کند، بارها و بارها تمرین کند، گنجینه واژگان قوی‌ داشته باشد، لحن و زبان بدن خوبی داشته باشد زیرا همه این‌ها می‌تواند مؤثر باشد تا فرد قصه‌گو پیام قصه‌ای که انتخاب شده را به خوبی به مخاطب انتقال دهد.

اهمیت انتقال مفاهیم قرآنی از طریق قصه‌

مردانی در ادامه با اشاره به اهمیت انتقال مفاهیم قرآنی و آئینی از طریق قصه‌گویی، گفت: آنچه به عنوان زندگی پیامبران و ائمه اطهار وجود دارد خود حکایت و قصه است اما این همه ماجرا نیست؛ به عنوان مثال در موضوع عاشورا، خود روایت عاشورا یک قصه است اما اینکه قصه‌گو به اهداف قیام و ابعاد واقعه عاشورا مثل حماسه، عرفان، امر به معروف و نهی از منکر و خداشناسی در قصه‌گویی بپردازد، می‌تواند زوایای تازه‌ای از مسائل آئینی را برای کودکان و نوجوانان معرفی کند.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال قصه‌گو می‌تواند در روایت به اهداف امام حسین(ع) از قیام بپردازد در واقع می‌تواند خود قصه عاشورا را نگوید ولی آن مفایم قصه آیینی را به مخطب منتقل کرده باشد. اگر کسی قصه‌ای از درستکاری و صداقت می‌گوید، اگر کسی قصه‌ای از شجاعت و وفاداری می‌گوید حتماً می‌تواند یک قصه آئینی به حساب بیاید چرا که اساس آئین و مذهب و دین ما همین است.

این شاعر کودک و نوجوان بیان کرد: قصه‌گویی یکی از بهترین و مؤثرترین پل‌های انتقال مفاهیم فرهنگی به کودک است. علی‌رغم اینکه بسیاری از کارشناسان معتقدند امروزه رسانه‌های مختلف در حوزه‌های تصویر و صدا و فضای مجازی بچه‌ها را احاطه کرده است، اما من هنوز هم معتقد هستم قصه‌گویی از همه این‌ها مؤثرتر است.

وی خاطرنشان کرد: حضور جدی قصه‌گو در کنار کودک به عنوان یک انسان و موجود زنده نقش پررنگی در ایجاد ارتباط دارد؛ کودک متوجه فرصتی که پدر، مادر و معلم برای او می گذارند، می‌شود و آن را جدی می‌گیرد و جدیتی که کودک برای قصه‌گویی پدر و مادر دارد شاید برای یک انیمیشن نداشته باشد زیرا از سوی راوی قصه احساس ارزشمندی می‌کند، بنابراین معتقدم که قصه‌گویی همچنان یکی از بهترین راه‌هاست.

وی افزود: اینکه قصه‌گویی چگونه می‌تواند راه مفیدی برای انتقال مفاهیم تاریخ ملی، آئینی و ارزشی ما باشد، بستگی به مهارت و مطالعه قصه‌گو دارد، اینکه چگونه و از چه زاویه‌ای وارد روایت می‌شود و تصمیم می‌گیرد که با چه لحنی آن را منتقل کند.

شعار دادن در قصه کودک جایی ندارد

این نویسنده بیان کرد: می‌دانیم نصیحت کردن و پند دادن خیلی نمی‌تواند مفید باشد و شعار دادن در قصه جایی ندارد، اولین نکته حائز اهمیت در قصه، جذابیت آن برای کودک است. قصه باید تخیل او را برانگیزد، کودک را با خود همراه کند و بال رویا را در ذهن او باز کند.

مردانی افزود: روایت در قصه بسیار مهم است. جذابیت، گره‌افکنی، شخصیت‌پردازی، اوج و فرود، لحن قصه‌گو، ایجاد هیجان در کودک، همه این‌ها برای اینکه یک قصه کارکرد اولیه خودش یعنی جذابیت و سرگرمی را داشته باشد، مهم و مؤثر است.

وی خاطرنشان کرد: اگر قرار است مفاهیم آئینی به کودک انتقال داده شود باید در لایه‌های زیرین قصه پنهان شود که به راحتی برای کودک شفاف نباشد. پس از رمزگشایی قصه و رسوب کردن در ذهن کودک، کم‌کم خود کودک کشف می‌کند و حتی ممکن است به صورت غیرمستقیم پیام آن را دریافت کرده و در تربیت و ذهنیت او اثرگذار باشد.

مردانی در پایان بیان کرد: امیدوارم امانتداران شایسته‌ای باشیم و بتوانیم آنچه میراث اجداد و بزرگان ماست که به خوبی برای ما به یادگار گذاشته‌اند به کودکان منتقل کنیم. نباشد آن روزی که خدایی نکرده دست بگزیم از اینکه نسل آینده‌مان را به دشمن، بیگانگان، رسانه‌های معاند و فضاهای مجازی سپردیم و بعد غصه بخوریم که چرا نتوانستیم امانتداران خوبی باشیم.

خبرنگار: سپیده عبداللهی