موازی کاری؛ یکی از چالش‌های ترجمه برای کودکان و نوجوانان
مژگان کلهر گفت: یکی از آسیب‌های ترجمه، موازی‌کاری است. به محض اینکه کاری را ترجمه می‌کنیم، چندین انتشارات دیگر نیز همان کار را ترجمه می‌کنند. بنابراین سرعت در کارهای ترجمه بسیار بالاست چون باید باید زودتر از بقیه کتاب روانه بازار شود.
به گزارش کودک پرس ،در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست خبری «آسیب‌شناسی کتب ترجمه برای کودکان و نوجوانان» از سلسله نشست‌های سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور مژگان کلهر (مترجم)، محمدرضا شمس (نویسنده و مترجم) و فریبا نباتی (دبیر نشست)، یکشنبه(بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه) به صورت حضوری در نهاد کتابخانه های عمومی برگزار شد.
مژگان کلهر درباره ترجمه های موازی گفت: یکی از آسیب‌های ترجمه، موازی‌کاری است. به محض اینکه کاری را ترجمه می‌کنیم، چندین انتشارات دیگر نیز همان کار را ترجمه می‌کنند. بنابراین سرعت در کارهای ترجمه بسیار بالاست چون باید باید زودتر از بقیه کتاب روانه بازار شود.
وی درباره علت گرایش بیشتر بچه‌ها به کتاب‌های ترجمه افزود: بیشتر مواقع مسائلی در کتاب‌ها گفته می‌شود که اگر بخواهیم آن کتاب‌ها را انتخاب کنیم، باید خیلی از مسائل کنار بگذاریم. بسیاری از مسائلی را که به راحتی می‌توان در کتاب‌های ترجمه گفت و مانعی برای چاپش وجود ندارد در تالیفات داخلی محدودیت دارد. بنابراین نوجوانان ترجیح می‌دهند بیشتر کتاب‌های ترجمه بخوانند.
کلهر درباره یکی از تجربه‌های خود گفت: یک بار کتابی که ترجمه شده بود را ویرایش کردم؛ در این کتاب، خانواده متشکل از دو آقا و بچه بود؛ داستان کتاب خیلی آموزنده بود؛ پیشنهاد کردم جایی که اشاره به مرد بودن هر دو والد شده است، اصلاح کنیم و قبل از آن با نویسنده صحبت کنیم و از او اجازه بگیریم؛ بنابراین همین کار را انجام دادیم و از نویسنده اجازه گرفتیم و او نیز پیشنهاد ما را قبول کرد. به نظر من این روش بهترین روش استفاده از کتب خارجی است.
برای شورا کتاب، اصلاً ترجمه مهم نیست، بلکه تنها محتوا کتاب مهم است
وی درباره نحوه انتخاب بهترین کتاب از طرف شورا ابراز نارضایتی کرد و افزود: شورا کتاب هنگام اهدا جوایز، اصلاً ترجمه را درنظر نمی‌گیرد و ممکن است یک کتاب با ترجمه بد جایزه بگیرد؛ برای شورا کتاب، اصلاً ترجمه مهم نیست، بلکه تنها محتوا کتاب مهم است. این یکی از آسیب‌های جدی در بحث ترجمه است. اگر کودک یک کتاب با ترجمه بد بخواند حتما آسیب می‌بیند.
کلهر درباره ضرورت مطالعه کتاب‌های ترجمه توسط نوجوانان گفت: برای ترجمه بهتر، پیشنهاد می‌کنم مسائلی که مربوط به محدویت‌های قبل از چاپ است با هماهنگی نویسنده عوض شود. چون نوجوان ایرانی باید کتاب ترجمه نیز بخواند. اگر از ترجمه استفاده نکنیم در این صورت کودک و نوجوان ما نمی‌تواند با استفاده ادبیات، با فرهنگ کشورهای دیگر آشنا شود. پس بهتر است کار ترجمه صورت بگیرد
مخالفت‌های فرهنگی باعث چاپ نشدن کتاب‌هایی که دغدغه نوجوان امروزی می‌شود
محمدرضا شمس درباره انتخاب کتاب و موضوع آن گفت: اگر قرار است کتابی چاپ شود بهتر از موضوعاتی باشد که همه کشورها با آن ارتباط برقرار می‌کنند. با توجه به اینکه در کشور ما خط‌قرمزهای زیادی وجود دارد، نمی‌توان خیلی از کتاب‌ها را انتخاب کرد. مخالفت‌های فرهنگی ما، باعث می‌شود کتاب‌هایی چاپ نشود که دارای موضوعاتی است که واقعاً دغدغه نوجوان امروزی است.
نویسنده و مترجم کودکان و نوجوانان برای رعایت اصول کپی‌رایت پیشنهاد کرد: اینکه بهترین کتاب‌ها برای ترجمه به کشور می‌آیند، در آن شکی نیست؛ ولی بهتر است، بهترین کتاب‌ها انتخاب و ترجمه شود. اصل کپی‌رایت رعایت شود. یکی از دوستان مترجم، قانونی برای این کار گذاشت و گفته بود که: {هر کسی که می‌خواهد کار ترجمه انجام دهد، باید حداقل پنج کتاب تالیفی داشته باشد.} همین موضوع باعث شد جلوی ترجمه‌های بی‌رویه گرفته شود.
شمس درباره آمار تعداد کتب تالیفی و ترجمه در سال 1400 گفت: طبق آماری که در سال ۱۴۰۰ داده شد، تعداد کتاب‌های تالیفی بیست درصد از کتاب‌های ترجمه بیشتر بود. اینکه کتاب‌های تالیفی بیست درصد از کتاب‌های ترجمه بیشتر است، باعث خوشحالی نیست؛ چون این آمار باید بیشتر باشد و فرصت بیشتری به نویسندگان ایرانی داده شود. اگر بخواهیم با کشورهای دیگر تعامل فرهنگی داشته باشیم، باید نویسندگان ایرانی و تعداد کتاب‌هایشان، همپای نویسندگان خارجی شوند و تالیفات خود را افزایش دهند.
وی درباره اصول و فنون ترجمه اظهار کرد: وقتی صحبت از ترجمه می‌شود، دست روی فنی می‌گذاریم که برای خودش اصولی دارد و باید رعایت شود. کسی که کار ترجمه را انجام می‌دهد، باید زبان مبدا و مقصد را به خوبی بداند؛ با ادبیات دو کشور آشنا باشد؛ مترجم نیز باید اصول و شرایط ترجمه را بداند؛ قبل از هر چیز باید با نویسنده و نحوه نگارش آن آشنا باشد. مترجم امانت‌دار نویسنده است؛ نمی‌توان در کتابی دست برد که از نویسنده آن اجازه نگرفتیم؛ مسلماً هیچ نویسنده‌ای دوست ندارد داستان آن عوض شود.
شمس درباره مثلث انتخاب کار، ناشر و مترجم در کار ترجمه گفت: مترجم در ابتدا باید بداند که از ترجمه چه می‌خواهد؛ بعد از آن کتاب‌ها را با توجه به نیازهای کودک و نوجوان انتخاب کند. انتخاب کتاب، ناشر و مترجم یک مثلثی است که باید توازن در بین اضلاع آن رعایت شود. مهمترین نکته‌ای که باید به عنوان آسیب ترجمه درنظر بگیریم، انتخاب کتاب است.
سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود و تا سی‌ویکم اردیبهشت‌ماه 1401 به مدت 10 روز ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به مصلی امام خمینی مراجعه کنند.
ارسال دیدگاه