کودکان ایرانبان درمدرسه طبیعت

در کشور ما نیز زمانی بیشترین تراکم جمعیت در روستاها بود و کودکان روزهای خوش کودکی را در کوچه ها، باغ ها و حیاط های دلباز می گذراندند که در این روند راه های تعامل، انجام کارهای گروهی، همدلی و دوستی را می آموختند اما امروزه با توسعه شهرنشینی تمام دنیای کودکان به دیوارهای خانه های اغلب چند ده متری ختم شده است.
از سوی دیگر، با کوچک شدن خانواده ها، فرزندان دیگر همبازی ندارند و تعامل و کار گروهی را نمی آموزند، ادامه این روند موجب ایجاد اختلال در رفتار کودکان از جمله مشکلات روانی، ناتوانایی در انجام کارهای گروهی و یا تعامل با همسالان و گوشه گیری می شود.
تداوم این روند، زنگ خطر توسعه و تاثیر منفی آن بر دنیای کودکان را در جهان به صدا در آورد که در نتیجه، برای نخستین بار 15 سال قبل سوئد اقدام به ایجاد مدارسی با عنوان مدارس طبیعت کرد و این رویکرد اکنون در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله نروژ، فنلاند، دانمارک، سویس و همچنین آمریکا و کشورهای آسیای جنوب شرقی همچون مالزی و سنگاپور نیز اتخاذ شده است.
در ایران نیز سه سال پیش اولین مدرسه طبیعت با عنوان ‘کاوی کنج’ در مشهد راه اندازی شد.
مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درباره تاثیر مدارس طبیعت در تربیت و روحیه کودکان، گفت: اولین مدرسه طبیعت سه سال پیش با همت سازمان حفاظت محیط زیست در کشور راه اندازی شد و اکنون 54 مدرسه طبیعت در 19 استان کشور فعال است.
محمد درویش با اشاره به این که ایجاد این مدارس در ایران از سوی عبدالحسین وهاب‌زاده بوده است، افزود: این مدارس در استان های تهران، اصفهان، فارس، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، همدان، کردستان، کرمانشاه، آذربایجان شرقی، مازندران، گیلان، گلستان، قزوین، هرمزگان، یزد و بوشهر راه اندازی شده و تلاش می کنیم تا پایان برنامه پنج ساله ششم توسعه، تعداد مدارس طبیعت را به 500 مدرسه افزایش دهیم .
به گفته وی، احداث مدارس طبیعت در تمام کلانشهرهای کشور، مراکز استانی و شهرهای بزرگ اولویت سازمان حفاظت محیط زیست است.

*** مدارس جوار
درویش با بیان اینکه طرحی با عنوان مدارس ‘جوار’ نیز در دست داریم، گفت: اینها در واقع همان مدارس طبیعتی هستند که در جوار مناطق حفاظت شده و پارک های ملی با هدف ارتقای دانش های محیط زیستی، فهم اکولوژیک و کاهش تعارض جوامع محلی به ارزشمندترین مناطق زیستی کشور ایجاد می شوند.
مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: اکنون مدرسه طبیعت در ‘تنگراه’ استان گلستان در جوار پارک ملی گلستان شکل گرفته و جزو مدارس جوار است که در این راستا چند طرح دیگر را نیز در دست بررسی داریم.

*** 65 درخواست جدید برای ایجاد مدارس طبیعت
وی در خصوص استقبال از مدارس طبیعت، گفت: اکنون 65 درخواست جدید برای ایجاد مدارس طبیعت در کشور به سازمان محیط زیست رسیده است که در حال بررسی آنها هستیم.
درویش به نقش آموزش برای تسهیلگران مدارس طبیعت اشاره کرد و افزود: برگزاری یک دوره آموزشی سه روزه مقدماتی و همچنین یک دوره چهار روزه پیشرفته جزو برنامه های آموزشی در نظر گرفته شده است که تسهیلگران باید در سال اول فعالیت خود آنها را بگذرانند.

*** بازار اشتغال برای یک و نیم میلیون نفر
وی ادامه داد: در مدارس طبیعت برای هر پنج دانش آموز یک تسهیلگر در نظر گرفته شده و با توجه به این که کودکان بین سه تا 12 سال در این مدارس پذیرفته می شوند؛ اکنون هشت میلیون و 600 هزار نفر از ایرانیان در این رده سنی قرار دارند بنابراین این مدارس می توانند دورنمای یک بازار اشتغال تا حد یک و نیم میلیون شغل باشند که می تواند به اهداف دولت در زمینه اشتغال بسیار کمک کند.
وی تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم شغلی که از طریق مدارس طبیعت ایجاد می شود، نه نیاز به حفر چاه دارد و نه آلودگی هوا ایجاد می کند، در واقع خروجی آن نیز پرورش ایرانیانی است که در پیشگاه آنها نه هیچ گیاهی علف هرز و نه جانداری زیانکار است .

*** کاهش 40 درصدی بیش فعالی با مدارس طبیعت
درویش همچنین درباره سایر تاثیرات تحصیل در مدارس طبیعت گفت: مطالعه گسترده ای در کشورهای اسکاندیناوی و چند ایالت امریکا روی 500 هزار دانش آموز مدارس طبیعت انجام و در یکی از ژورنال های روانشناسی آنها چاپ شده است که نشان می دهد مدارس طبیعت نه فقط تا 25 درصد ضریب یادگیری را افزایش داده بلکه تا 40 درصد بیش فعالی کم شده و از این طریق حتی بلوغ اجتماعی در میان بیمارانی که دچار اوتیسم هستند، به شدت ارتقا یافته است.
وی افزود: در ایران نیز مرکز تحقیقات استراتژیک نهاد ریاست جمهوری پژوهش مشابهی را در دستور کار دارد که اگر انجام شود، می توانیم عدد و رقم های مربوط به ایران را نیز اعلام کنیم.
مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه با انجام کارهای گروهی در مدارس طبیعت، خلاقیت و اعتماد به نفس در این کودکان افزایش یافته است، گفت: حضور در مدارس طبیعت این مجال را به کودکان می دهد تا خاطراتی شیرین از لمس طبیعت به دست آورند و عاشق سرزمینشان شوند.
وی تاکید کرد: باور ما این است مردمی که عاشق سرزمینشان باشند، هرگز شیشه خودروی خود را با هدف انداختن زباله به بیرون پایین نمی کشند، در کنار لاشه خون آلود یک حیوان به دوربین لبخند نمی زنند، عکس نمی گیرند و خود را با افتخار شکارچی اعلام نمی کنند، هرگز در برابر رخدادهایی مانند آتش سوزی جنگل ها و مراتع بی تفاوت نمی مانند و اقدام به حفر چاه های غیرمجاز نمی کنند، همچنین در برابر پاسداران و سلحشورانی مانند محیط بان ها و جنگلبان ها به عنوان یک متعارض ظاهر نمی شوند، می توانیم با تربیت نسلی که بالقوه می توانند نه فقط یک محیط بان بلکه یک ایرانیان باشند، فاجعه بیش از 130 شهید محیط بان و جنگلبان را مهار کنیم .
وی درباره تفاوت رفتاری کودکانی که مدارس طبیعت را درک کرده اند، با سایر کودکان گفت: رمز موفقیت مدارس طبیعت که بدون هیچ پشتوانه حمایت دولتی در حال گسترش است، همین تغییر محسوس رفتاری است که اولیا در بچه های خود مشاهده و زبان به زبان این مدارس را تبلیغ می کنند.
درویش افزود: با یکی از خانواده ها در بیرجند که برای رساندن فرزند خود به مدرسه طبیعت مسافت 105 کیلومتری از قائن را طی می کند، صحبت کردم؛ گفتند که فرزند آنها بسیار گوشه گیر بود، هر غذایی را نمی خورد، نمی توانست با دیگران تعامل برقرار کند و اعتماد به نفس نداشت، در بازی ها زود گریه می کرد اما اکنون اعتماد به نفس خوبی پیدا کرده، هر غذایی را می خورد، مشکلاتش را خود حل می کند، کارهای گروهی انجام می دهد بنابراین اگر لازم بود تا 300 کیلومتر هم مسافت را طی می کردیم تا فرزندمان را به مدرسه طبیعت برسانیم.
درویش اظهار کرد: در این مدارس ترس بچه ها از حیوانات به شدت کاهش یافته و لحظات شادی را می گذرانند که این باعث می شود تا در تعاملات خانوادگی هم بتوانند نقش موثر تری داشته باشند.

*** اجرای طرح مدارس جم
به گفته درویش، سازمان حفاظت محیط زیست بسته ای را به عنوان مدارس جامع محیط زیست ( جم) تعریف کرده است که بر این اساس کودکان از مدارس طبیعت وارد مدارس جم می شوند و به این ترتیب روند آشنایی با محیط زیست همچنان ادامه می یابد.
درویش افزود: کودکان سه تا 12 ساله در مدارس طبیعت پذیرفته می شوند و برای ورود به دوره متوسطه اول و دوم تقریبا با همان شرایط مدارس طبیعت وارد مدارس جم می شوند بنابراین دایره مدارس طبیعت تا بعد از 12 سالگی نیز ادامه دارد.
مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: امیدواریم با تعاملاتی که با وزارت آموزش و پرورش داریم در طول پنج ساله ششم توسعه شرایط ایجاد مدارس جم به خوبی فراهم شود.
وی اظهار کرد: فعلا در مراحل اول کار هستیم یعنی داریم بچه ها را از سه سالگی تربیت می کنیم تا 12 سالگی وارد مرحله متوسطه اول و دوم و مدارس جم شوند؛ کسانی که دوره اول مدارس طبیعت را گذرانده اند اکنون 6 ساله شده اند و پیش بینی ما این است وقتی که 12 ساله بشوند تا آن زمان بسترهای لازم برای مدارس جم را هم فراهم کرده باشیم.