دادگاه ویژه «کودک» باید راه اندازی شود

آیت‌الله حسن کمالی، استاد حوزه و دانشگاه درباره اتفاقاتی که برای آتنا اصلانی، ستایش، ملیکا و سایر آسیب دیدگان کودک آزاری در ایران روی می دهد، در همایش «بررسی علل کودک آزاری در ایران» که در مسجد «وفا» تهران برگزار شد، گفت: این گونه اتفاقات تلخ، دل هر انسانی را به درد می آورد و هر شخص سالم و با غیرتی را رنجیده خاطر می کند. باید پذیرفت که متأسفانه چنین اتفاقاتی در کشور کم نیست، اما از آن رو رسانه ای نمی شود که بسیاری از افرادی که مورد تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار می گیرند به خاطر آبروی خود و خانواده، سکوت کرده و دم بر نمی آورند. آنان با درد و رنج روانی شدید روزگار می گذرانند و مشکلات زیادی را در زندگی متحمل می شوند.

وی با طرح این سوالات که، به راستی چه باید کرد و چگونه باید با این مشکل مبارزه کرد و آن را ریشه کن کرد، خاطرنشان کرد: واقعیت این است که حل این معضل کاری بسیار سخت و پر مشقت است؛ اما امکان پذیر و قابل اجرا است. برای حل این معضل، در گام اول باید علل چنین اتفاقانی را شناسایی کرد.

مؤسس انجمن حمایت از کودکان اظهار داشت: شاید در روزهای اخیر هر کسی در مورد این فاجعه اظهار نظرهایی داشته و از ظن خود، عواملی را تبیین کرده باشد؛ اما اگر از بُعد علمی و کاملاً واقع بینانه و به دور از جانبداریهای فرهنگی و انگیزه های سیاسی به این اتفاق ناگوار نگاهی داشته باشیم می توان چند نکته اساسی را در مورد عوامل آن بیان داشت.

وی ادامه داد: از دیدگاه علم روان‌شناسی افرادی که دست به چنین کارهای شنیعی می زنند افرادی دارای اختلال کنترل تکانه، یا دارای بیماری روانی شناخته شده و یا اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند. در هر جامعه ای این گونه افراد پیدا می شوند و نمونه های آنها را در چهارگوشه دنیا می شود یافت. این پدیده هولناک منحصر به ایران یا یک منطقه خاص نبوده و آنها را می توان در هر جایی جست‌وجو و پیدا کرد. نکته مهمی که نباید از آن غفلت کرد پیشگیری از این موارد است.

امام جماعت مسجد وفا ادامه داد: برای روش شدن مسأله، به نظر می رسد توجه به نکات زیر راهگشا باشد، سند 2030 شاید دارای موارد مناسبی در مورد تربیت جنسی باشد، اما آسیب های دیگری دارد که اثرات آن می تواند به مراتب بیشتر از مسائل فعلی باشد؛ اگر کارشناسان خبره و توانمند ما در ایران (که به حد کافی دانش و توان علمی دارند) بتوانند سند و آئین نامه متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی تدوین کنند چه نیازی به اسناد خارجی است که استقلال ما را نشانه رفته است؟ نکته مهم دیگر اینکه اسنادی مانند 2030 به تنهایی توان مقابله با چنین فجایعی را ندارند. به عبارت دیگر، تا زمانی که تمام مسؤولین، نهادها و خانواده ها دست در دست هم برای کاهش بزه های اجتماعی قیام نکنند و با یک همت جمعی با آن مقابله ننمایند، نمی توان چنین مسائلی را در کشور ریشه کن کرد. شاهد این ادعا این است که این سند در کشورهای بسیاری اجرا شده، اما آمار خود یونسکو نشان می دهد که در این کشورها تغییر چندانی در مورد تجاوز به عنف و بارداری های خارج از محدوده ازدواج اتفاق نیفتاده است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: نمی توان با شعار به جنگ بزه کاری رفت؛ بلکه مشکلات روانی و اجتماعی را تنها با تدبیر، عمل، همدلی و همکاری می توان کاهش داد؛ اما در عرصه پیشگیری، اقدامات زیادی وجود دارد که باید توسط افراد مختلف به اجرا درآید. این اقدامات پیشگیرانه می تواند اقدامات دیربازده یا زودبازده باشند که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می شود: اقدامات حاکمیت و مسؤولین، اقدامات امنیتی و مراقبت از امنیت مردم که در حیطه قانون گذاری و اجرای حمایتی و امنیتی از کودکان، بانوان و سایر شهروندان باشد، اجرای دقیق احکام در قوه قضائیه، رسیدگی سریع به موارد تخلف در این زمینه و برخورد قاطع با مجرمین، در زمینه کاهش زمان ازدواج و ایجاد تسهیلات اشتغال، مسکن و سایر مواردی که مستقیم یا غیرمستقیم بر روی ازدواج به موقع اثر دارد اقدامات عملی انجام دهند، اقدامات سازمانهای فرهنگ ساز و آموزشی (مراکزی مانند آموزش و پرورش، دانشگاه، حوزه علمیه و سایر مراکز علمی ترویجی باید فعالیتهای پیشگیرانه خود را در حیطه های زیر انجام دهند: ابتدا اسناد و آئین نامه های مناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی جامعه ما باید تدوین شود.

وی افزود: سپس با تربیت کارشناسان و متخصصان کارآمد، سعی در آموزش همه خانواده ها و کودکان جهت توانمندسازی کودکان و خانواده ها برای مقابله با تمام آسیبهای این موضوع را به اجرا در آورند. و بالا بردن فرهنگ عفاف و حجاب، احترام به حقوق شخصی افراد و توجه دادن همه انسانها به مسأله تربیت جنسی می تواند به کاهش چنین مواردی کمک کند. این امر، وظیفه ذاتی نهادهای فرهنگی و آموزشی است).

آموزش تربیت جنسی در جامعه

آیت‌الله کمالی، امام جماعت مسجد وفا، اقدامات خانواده‌ها در کاهش چنین اتفاقات تلخی را ضروری دانست و گفت: تمامی خانواده ها باید سعی کنند در زمینه تربیت جنسی و مسائل مشابه، آموزش‌های لازم را ببینند و آگاهی های مختلف را کسب کنند. آنها سپس باید با به اجرا درآوردن آن آموزه ها، فرزندان خود را در برابر بروز چنین حوادثی مصون دارند. این واقعیت را باید پذیرفت که در سالهای اخیر میزان مراقبت از فرزندان در مورد مسائل جنسی در تعدادی از خانواده ها کاهش یافته است.

وی عنوان کرد: متأسفانه برخی از مردم، به ارتباطات خارج از قواعد، به دیده تجدد نگاه می کنند، در حالی که در واقع جامعه را به استقبال خطر می برند. همچنین خانواده ها در زمینه کاهش زمان ازدواج نقشی مؤثرتر از دولت و حاکمیت دارند. پایین آوردن توقعات و کم کردن موانع بر سر جوانان، موجب تسهیل ازدواج شده، غیرمستقیم و با واسطه بر روی این حوادث تأثیرگذار است.

این نویسنده و پژوهشگر حوزه روانشناسی، فرهنگ و خانواده گفت: بخش مهمی از تربیت جنسی، وابسته به آموزش هایی است که در خانواده صورت می گیرد. تقوا، پاک چشمی، غیرت، ناموس نگهداری، خویشتنداری در برابر شهوات و احترام به حقوق شخصی افراد، بستگی مستقیم به تربیت خانوادگی دارد. موضوعی که در این بخش مهم است و باید مورد توجه قرار بگیرد این است که اولا باید باید مراقبت ها یا آموزش های پیشگیرانه را به فرزندان و جوانان به موقع ارائه کنیم تا اگر به هر دلیلی در شرایطی قرار گرفتند بدانند چگونه برخورد کنند. در واقع والدین باید از همان کودکی به فرزندان خود آموزش بدهند که با چه کسانی می توانند ارتباط بگیرند و این ارتباط هم چگونه و به چه نحوی باید باشد.

افراد مجرم را پس از مجازات، رها نکنیم

مؤسس انجمن حمایت از کودکان یادآور شد: متاسفانه در جامعه ما، افراد مجرم را پس از مجازات رها می کنیم. مثلا افرادی مشابه قاتل «آتنا» اگر بعد از اینکه دچار مشکل شدند رها نشوند، مورد حمایت و نظارت قرار بگیرند پشتوانه ای در کنار آنها باشد این افراد معمولا بعد از این نوع مداخلات آسیب پذیری و آسیب رسانی به دیگران کمتری دارند متاسفانه ما در این بخش کار نکردیم این همان بیانگر مظلومیت حوزه اجتماعی در کشور است.

وی ابراز داشت: البته اینطور نیست که تشکیل پرونده اجتماعی از بروز آسیب ها جلوگیری می کند اما به هر حال کمک خواهد کرد افرادی که در جامعه زندگی می کنند اول اینکه یاد بگیرند با انجام چه کارهایی و با توجه به چه نکاتی می توانند زندگی بهتری داشته باشند و یا اگر دچار مشکل شدند با دریافت چه خدماتی می توانند آن مرحله را طی کنند و یک زندگی خوب و مستقل را تجربه کند.

آیت‌الله کمالی در پایان گفت: حضرت محمد(ص) فرمودند «إنّ فی الجَنَّةِ دارا یقالُ لَها دارُ الفَرَحِ ، لا یَدخُلُها إلاّ مَن فَرَّحَ الصِّبیانَ: همانا در بهشت سرایى است به نام دار الفرح که تنها کسانى به آن در آیند که کودکان را شاد کنند» (کنزل العمال، ج 3، صفحه 170). همچنین روایت شده که حضرت موسی از خداوند، درباره بهترین اعمال پرسید که چنین پاسخ شنید «یَا رَبِّ، أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَکَ، قَالَ حُبُّ الْأَطْفَالِ». این روایات مشخص می‌کنند، کودکان در اسلام، دارای جایگاه برجسته‌ای هستند که باید نمایندگان مجلس و کارشناسان قوه قضائیه، بر اساس آن، دادگاه ویژه کودک تشکیل داده و رویکرد پیشگیرانه در زمینه کودک آزاری در ایران، اتخاذ کنند.