سینمای کودک و مقوله‌ای به نام آموزش
آیا اهمیت توجه آموزش و پرورش به سینما در این اندازه است که در زنگ‌های هنر، به‌جای کار اضافه ریاضی و یا دروس عقب مانده راجع به سینما برای کودکان فرهنگ‌سازی شود؟
به گزارش کودک پرس ، سینما به عنوان هنر هفتم به مرور زمان خود را به جایگاه تاثیرگذارترین هنر رسانده که می‌تواند روی اقشار مختلف جامعه تاثیر گذاشته و نقش خود را به عنوان یک رسانه تمام و کمال ایفا کند. رسانه‌ای با میلیاردها مخاطب بالقوه که برای هر طیف و گروه سنی یک برنامه‌ریزی خاص داشته و از آن در تولیدات مربوطه بهره می‌گیرد.
یکی از طیف‌های سنی مهم و کلیدی برای سینماگران، کودکان و نوجوان‌ها هستند که از چند جهت حائز اهمیت‌اند؛ در وهله نخست به آمار این گروه از مخاطبان می‌رسیم که بسیار زیاد بوده و در سرتاسر جهان حضور چشمگیری دارند. به همین خاطر هم تهیه‌کنندگان سینمای جهان حساب ویژه‌ای روی این گروه باز کرده‌اند چرا که بازگشت سرمایه‌شان را تضمین کرده و می‌تواند به سودآوری نیز برساند.
برای نمونه هم کافیست نگاهی به فهرست پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای جهان در سال‌های اخیر بیندازیم که رده‌های بالای آن را فیلمهایی تشکیل می‌دهند که اساسا برای طیف سنی زیر 18 سال ساخته شده‌اند. فیلمهایی با فروش‌های فوق‌العاده که هزینه بالایی هم صرف تولید آن شده و سود هنگفتی هم نصیب کمپانی‌های سازنده می‌کند.
در وهله دوم از فروش و سودآوری تجاری گذر کرده و به مبحث تعلیم، تریت و آموزش می‌رسیم که جزء اهداف بلندمدت سینما قرار دارد. در حقیقت کمپانی‌های سازنده و فیلمنامه‌نویس‌ها با شناخت دقیقی که از مخاطبان خویش به شیوه‌های مختلف به دست آورده‌اند، قهرمان‌های خود را خلق کرده و لایه‌های درونی آنها را شکل می‌دهند. این گونه است که مخاطبان کم سن و سال خود را تحت تاثیر قرار داده و بخشی از آموزش آنها را به عهده می‌گیرند.
برای نمونه هم می‌توان به انیمیشن‌های هالیوودی و فیلم‌های متکی بر ابرقهرمان‌ها اشاره کرد که ساختار آنها به شکلی است که مخاطب اشاره شده را تحت تاثیر خود قرار داده و مفاهیم مورد نظرش را کاملا به آنها منتقل می‌سازد.
در سینمای ایران نیز مخاطبان کودک و نوجوان از اهمیت خاصی برخوردار بوده و پس از پیروزی انقلاب، سینمای ایران روی این طیف سنی حساب ویژه‌ای باز کرده است. در دهه 1360، سینمای کودک و نوجوان به یک گونه بسیار مهم و تاثیرگذار تبدیل شده و سالیانه تعداد قابل توجهی از محصولات سینمای ایران را تشکیل می‌داد که به لحاظ گیشه هم موفق بود.
سازندگان این آثار در دو طیف تجاری و عام‌پسند و هنری و خاص‌پسند، روی مخاطبان کم سن و سال خود مانور داده و به بحث آموزش و تربیت نیز توجه نشان دادند. برای مثال می‌توان به فیلم سفر جادویی ساخته ابوالحسن داودی اشاره کرد که در عین برخورداری از لحظات کمدی و شوخی‌های جذاب، روی تعلیم و تربیت نوجوان قهرمان داستان و روش غلط پدرش در این باب تاکید شده است.
در فیلمهایی با مخاطب خاص‌تر این سینما هم با نمونه‌های درخشانی روبه‌رو هستیم که در راس‌شان عباس کیارستمی و فیلم‌های دهه شصتی‌اش قرار دارد. از اولی‌ها تا مشق شب و خانه دوست کجاست که اعتبار فوق‌العاده‌ای به سینمای کودک و نوجوان ایران در جهان بخشید.
در ادامه برای بررسی اهمیت این موضوع و بررسی معضلات و مشکلات پیش روی فیلمسازان علاقه‌مند به کار در حوزه کودک با برخی از فیلمسازان و مدیران قانونگذار به گفت‌وگو نشسته ایم که در ادامه از نظر شما می گذرد.
**اژدری: صرف نمایش هر فیلمی برای بچه‌های مدارس درست نیست
فرزاد اژدری، کارگردان فیلم «عملیات مهدکودک» در این باره به ایرنا گفت: همه می‌دانند که آموزش تصویری و بصری بسیار بهتر و موثرتر از آموزش شنیداری است. دلیل این که در ابتدای باسواد شدن همه ما، ارتباط با نگارش و تصاویر الفبا برای هر معلمی مهم‌تر از آوردن نام هجاها و واژگان است؛ همین نکته ضرورت آموزش تصویری برای کودکان را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: صد البته که آموزش تصویری اگر جذابیت هنر هفتم را نیز در بر داشته باشد می‌تواند بر روح و روان کودک تاثیر شگرف و فراموش‌نشدنی بگذارد.
این کارگردان سینما با اشاره به اینکه بهترین آموزه‌های زندگی‌اش را از طریق ارتباط با هنر هفتم از سنین کودکی به دست آورده است، افزود: یکی از عواملی که باعث شد اکنون در این سن به سینما مشغول شوم، تصاویر و آموزه‌هایی است که در کودکی در ذهن و جانم حک شده است، این آموزش‌ها و محتوای آنها به همین اندازه مهم است.
اژدری افزود: اگر یک تصویر با درون‌مایه غلط در ذهن کودکی نقش ببندد دیگر نمی‌توان این تصویر را با هزار کتاب و جلسه و سخنرانی از ذهنش پاک کرد، بنابراین برای آموزش از طریق سینما حتما برنامه‌ریزی و دقت چند جانبه لازم است.
کارگردان فیلم سینمایی «گاگولگا» اظهار کرد: صرف نمایش هر فیلمی برای بچه‌های مدارس در اردوهای سینمایی، تنها سپری کردن یک اوقات فراغت ساده نیست، ممکن است همین فیلمی که به چشم سرگرمی سالم دیده شده است، برای یک ذهن بکر و دست‌نخورده ایجاد تصاویر و تصوراتی بی نهایت مخرب کند، باید مراقبت کرد و در آموزش از طریق سینما به ذهن و روح کودکان توجه داشت.
وی با بیان اینکه کودک اهل خیال‌پردازی و تجسم، اهل شادمانی و سلامت است، افزود: کودکان به راحتی دنیای واقعی را با دنیای کارتونی و تخیلی درهم می‌آمیزد و اساسا به دنیا به چشم یک فانتزی بزرگ نگاه می‌کند، کسی می‌تواند آموزش در سینمای کودک را دنبال کند که خودش این مشخصات را در دل و کودک درونش زنده نگه دارد.
اژدری در پاسخ به این پرسش که توجه به خوراک فرهنگی خصوصا با حضور شبکه‌ها و فضاهای مجازی برای کودکان چقدر ضرورت دارد، گفت: مگر می‌شود در باران اطلاعاتی دنیا، کودکان را تنها گذاشت و خوش‌بینانه فکر کرد که این بارش اطلاعات برای ذهن کودک کافی است و نیاز به خوراک فرهنگی مناسب ندارد؟ اما باز برمی‌گردیم به اصل ماجرا که چه کسی، چه ارگانی، چه نهادی و با چه صلاحیتی می‌تواند خوراک فرهنگی برای کودک تهیه کند؟
این کارگردان سینما ادامه داد: آیا سازمان بزرگ صدا و سیما با ارائه برنامه‌های مناسب توانسته در برابر هجوم اطلاعاتی دنیای غرب، خوراک فرهنگی مناسبی تهیه کند؟ آیا قصه‌ها، متل‌ها و افسانه‌های ملی و محلی ما توانسته‌اند زیر بار مستقیم گویی‌ها و امر و نهی نهادها و ارگان‌های مدعی حقوق کودکان، خودی نشان بدهند؟ آیا اصلا درصدی از درآمدهای سازمان‌ها و نهادهای درآمدزا برای فرهنگ‌سازی و تامین خوراک فرهنگی هزینه می‌شود؟
اژدری افزود: اکنون زمانی است که کودکان به‌صورت خودجوش به‌دنبال محتوای مناسب برای خود هستند، اگرچه این شکل برخورد با محتواسازی بسیار بعید است، اما اتفاقی در حال رخ دادن است.
کارگردان فیلم «سلام بر فرشتگان» گفت: شایسته است گروهی به دور از مسائل سیاسی و جناح‌بندی، دلسوزانه برای این بچهها آستین بالا بزنند و تلاش کنند کودکان ما بیش از این با فرهنگ و دین و کشورمان بیگانه نشوند؛ این گروه می‌تواند از خودمان آغاز شود.
وی درباره اینکه تاکنون چقدر از ظرفیت سینما برای آموزش و رفتن به سمت آموزش جذاب و درست در مدارس و مقاطع مختلف تحصیلی استفاده شده است، گفت: به‌نظرم هیچ و یا خیلی ناچیز، مدت‌هاست بچهها با مدرسه و آموزش و پرورش تنها از طریق درس خواندن، مدرسه رفتن و امتحان دادن مرتبط هستند و کانون‌های امور تربیتی و یا مساجد مدت‌هاست که کارایی‌شان کم شده است و در مقابل برنامه‌های به نسبت مدرن کم‌رنگ شده‌اند.
اژدری تاکید کرد: اگر به همین ترتیب پیش برود با اصرار بی‌دلیل برخی تهیه‌کنندگان و دفاتر پخش در آوردن اتوبوسی بچهها به سالن‌های سینما، بچهها تنها به سینما به عنوان درس فوق برنامه تکراری نگاه می‌کنند و در اکثر مواقع بی ربط با کودکی‌شان خواهند بود؛ هیچ میلی در بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های دستوری نیست.
کارگردان فیلم «سلام بر فرشتگان» گفت: بچهها باید خودشان بخواهند به سالن‌های سینما بروند، همراه یا بدون همکلاسی‌هایشان، یعنی باید این فرهنگ عشق به سینما طوری برای کودکان جا بیفتد و تعریف شود که سینما را مانند درس و مشق، مهم و کارساز در زندگی‌شان بدانند.
وی افزود: البته فیلم‌های کودک و نوجوان ما نیز در این چند سال اخیر در حال بهتر شدن است، اما هنوز برای مخاطبانشان به عنوان فوق برنامه دستوری قلمداد می‌شود.
اژدری گفت: جا دارد آموزش و پرورش در زنگ‌های هنر، به‌جای کار اضافه ریاضی و یا دروس عقب‌مانده راجع به سینما برای کودکان فرهنگ‌سازی کند و با نمایش بخشی از فیلم‌های متنوع داخلی و خارجی و دعوت از هنرمندان داخلی در برخی مجامع هنری به عنوان یک شغل مهم، فرهنگ آشتی با سینما را برای کودکان جا بیاندازد.
کارگردان فیلم «وروجک‌ها» درباره اینکه سینما و جشنواره رشد چقدر ظرفیت برای ارتباط بهتر با دانشآموزان دارد، گفت: به نظرم جشنواره رشد به عنوان قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی می‌تواند هم در فرهنگ‌سازی و هم در اجرای برنامه مدون و طولانی مدت و زیر نظارت زبده‌ترین آموزشگران و پرورش‌دهندگان کودکان و نوجوانان، نقش مهمی داشته باشد.
وی اظهار داشت: اگر شیوه‌های اجرایی جشنواره تغییر یابد، نوآوری و بدعت در بخش‌های جشنواره لحاظ شود، جنبه‌های آموزشی این جشنواره در لایه‌های زیرین و جنبه‌های سرگرم‌کننده و شادی‌بخش آن در لایه‌های نهایی دیده و اجرا شود، مشارکت بیشتر کودکان و تاثیرگذاری بهتری خواهد داشت.
این کارگردان سینما با اشاره به اینکه برای مشارکت بیشتر کودکان می‌توان داوری و انتخاب توسط آثار را به آنها سپرد، خاطرنشان کرد: قطعا جشنواره رشد می‌تواند در کنار پژوهش و آموزش مخاطب خود را به مهر بنوازد، به شادی بنشاند، به عشق تشویق و به نور هدایت کند.
**موفق: وظیفه اصلی سینما سرگرمی است
سهیل موفق، کارگردان فیلم سینمایی «شکلاتی» نیز در این باره به ایرنا گفت: آموزش در فیلم‌های داستانی اگر به صورت غیرمستقیم و در دل داستان باشد، تاثیرگذار است و می‌تواند دانشآموزان را با خود همراه کند.
وی افزود: بچهها وقتی بفهمند که شما می‌خواهید چیزی را به آنها درس بدهید و یا به صورت مستقیم نصیحت کنید، قطعا سالن سینما را ترک می‌کنند و ارتباط آنها با سینما قطع خواهد شد.
این کارگردان سینما تاکید کرد: وظیفه اصلی سینما سرگرمی است که در حاشیه آن به مسائل آموزشی برای کودکان و نوجوانان نیز اشاره کند.
موفق درباره خوراک فرهنگی که با ظهور شبکه‌ها و فضاهای مجازی برای کودکان به وجود آمده است، گفت: با بومی‌سازی و توجه به فرهنگ خودمان می‌توانیم حتی از این فضاها برای آموزش دانشآموزان استفاده کرد. البته منظور از بومی‌سازی کپی‌برداری غلط و بد از این نرم‌افزارها نیست.
این کارگردان حوزه کودک و نوجوان درباره اینکه چقدر از ظرفیت سینما برای آموزش و رفتن به سمت آموزش جذاب و درست در مدارس و مقاطع مختلف تحصیلی استفاده شده است، گفت: رسالت سینما سرگرمی است. در گذشته زنگ سینما داشتیم و امیدوارم که دوباره این زنگ برای دانشآموزان گذاشته شود. در زنگ سینما بچهها می‌توانند فیلم‌های مورد علاقه خود را در کنار همکلاسی‌هایشان ببینند.
موفق ادامه داد: از نظر من سینما و آموزش دو مقوله جدا از هم هستند، مخاطب فیلم‌های آموزشی افراد خاص هستند. سینمایی که من می‌شناسم ماموریت اولشان سرگرمی است و اگر به اصلی‌ترین رسالت آن که سرگرمی است درست بپردازیم می‌توان در حاشیه به مسائل دیگری نیز پرداخت.
وی گفت: در این سال‌ها تلویزیون به اندازه کافی این کار را انجام داده و مخاطبانش ریزش داشته‌اند، به حد کافی در خانه و مدرسه به بچهها امر و نهی می‌شود ولی سینما می‌تواند به خاطر جذاب بودنش برای بچهها سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز باشد.
موفق در پاسخ به این پرسش که جشنواره رشد چقدر ظرفیت برای ارتباط بهتر با دانشآموزان دارد، گفت: در سال گذشته فیلم «شکلاتی» در جشنواره کودک و نوجوان اصفهان مورد توجه قرار گرفت. فیلمی که به توکل بر خدا، تولید ملی، تقویت اعتماد به نفس و امید به آینده تاکید داشت و جزء فیلم‌های پرمخاطب کودک و نوجوان بود و در جشنواره رشد نیز پذیرفته شد.
این کارگردان سینما ادامه داد: البته نمی دانم چرا از من و تهیه‌کننده فیلم و عوامل آن هیچ دعوتی برای حضور در جشنواره به عمل نیامد، بعد از مدتی یک برگه تاییدیه برای حضور در جشنواره به دستم رسید و تنها چیزی که از جشنواره رشد دارم همین برگه است.
وی افزود: امیدوارم این جشنواره بدون جهت‌گیری و غرض‌ورزی برگزار شود و فیلم‌های خوبی که برای کودکان و نوجوانان ساخته می‌شود در این جشنواره دیده شوند.
کارگردان «شکلاتی» اظهار کرد: کار هنری‌ام را از زمان مدرسه آغاز کردم، اولین فیلم کوتاه را در مدرسه ساختم و با این نکات آشنا هستم. دوست داشتم و باعث افتخار بود که از جایی که شروع کردم که دیده شوم و بتوانم در رقابت آنها شرکت داشته باشم، اما متاسفانه پیشینه هنرمندان مهم نیست.
وی ادامه داد: امیدوارم بتوانم به محیط دانش‌آموزی و سینمای کودک و نوجوان، ادای دین داشته باشم چون کارم را از آنجا شروع کردم، در فیلمهایی که کار می‌کنم تمام تلاشم این است که به مخاطبان احترام بگذارم و حرف‌هایی زده نشود که بازگو کردن آنها برای کودکان مناسب نباشد.
** رمضانی: تولید محصولات آموزشی در سینمای کودک بی‌قاعده است
غلامرضا رمضانی کارگردان فیلم سینمایی «گنجشکک اشی مشی» نیز در این باره به ایرنا گفت: در همه جای دنیا مرسوم است سینمای کودک ترکیب همزمان سرگرمی با مایه‌های آموزشی باشد، به کودک باید در کنار سرگرمی آموزش داد اما در سینمای ایران نه سرگرم کردن کودک را جدی می‌گیرند و نه آموزش دادن را.
وی افزود: البته چرایی آن را باید از سیاستگذاران سینما پرسید که بودجه‌های مکفی برای تولید در اختیار دارند، در این‌باره بارها گفتیم ولی به جایی نرسیدیم و گاهی از این ذکر مصائب بی‌فایده خسته می‌شویم.
این کارگردان سینمای ایران، بها دادن به ژانر کودک در سینمای ایران را ضروری دانست و ادامه داد: این کار، سرمایه‌گذاری برای آینده یک جامعه است؛ جامعه‌ای که کودکش مخاطب محصولات غیربومی باشد دچار تعارض‌های فرهنگی می‌شود.
رمضانی ادامه داد: همانطور که در جوامع پیشرفته در زمینه فوتبال کودکان سرمایه‌گذاری‌های اساسی انجام می‌گیرد، در سینمای کودک نیز فعالیت دارند؛ زیرا برای اینکه در آینده یک جامعه با سطح فکری بالا داشته باشند حاضر به چنین سرمایه‌گذاری‌هایی هستند و برایشان هم بسیار نتیجه‌بخش بوده است.
کارگردان فیلم سینمایی «چرخ» افزود: متاسفانه در ایران می‌خواهیم همه چیز را به صورت دکوراتیو و نمادین عرضه کنیم یعنی سینمای کودک را می‌خواهیم فقط برای دریافت بودجه؛ در صورتی که بودجه‌ای که صرف تولید محصولات کودک راهبردی نشود فایده‌ای ندارد و هر چقدر هم سمینار و همایش در این زمینه برگزار کنند آب در هاون کوبیدن است.
وی تاکید کرد: باید تولید در ژانر کودک را تقویت کرد؛ آن هم با تمرکز بر استفاده از نیروهای مجربی که بتوانند هم سرگرم کنند و هم به کودکان مفاهیم لازم برای پرورش و رشد را آموزش دهند.
رمضانی به تلاش‌های عباس کیارستمی برای تولید فیلم‌های آموزشی ویژه کودکان اشاره کرد و گفت: یادمان نرفته مرحوم کیارستمی چه زحماتی برای ساخت فیلم‌های آموزشی کشید اما پس از او هیچکس نتوانست راهش را ادامه دهد.
کارگردان فیلم سینمایی «همبازی» گفت: به نظر می‌رسد در آن زمان و با آن امکانات کم، حمایت از امثال کیارستمی بسیار راحت‌تر انجام می‌گرفت اما امروزه هزار مشکل سر راه قرار می‌دهند تا در نهایت فیلمساز قید ژانر کودک را بزند.
رمضانی یادآوری کرد: سه دهه قبل شرایط بسیار بهتر بود، آن زمان ایده را به مسئولان می‌دادیم و آنان چون از جنس ما بودند به راحتی می‌پذیرفتند و امکانات در اختیارمان قرار می‌دادند ولی امروزه این گونه نیست و مصائب بسیاری جلوی آدم قرار می‌دهند.
وی تولید محصولات آموزشی در سینمای کودک را «بی‌قاعده» خواند و گفت: مشخص نیست تولیدات در این زمینه باید به صورت سفارشی پیش رود یا براساس علقه‌های فیلمسازان؛ چون گاهی مدعی حمایت از ایده‌های بکر می‌شوند و ایده‌ها را با سفارش های نازل خویش ترکیب می‌کنند و گاهی هم می‌خواهند سفارش دهند اما پیشنهادشان آنقدر پیش پاافتاده است که خواندن طرح‌هایشان نیز لذتی ایجاد نمی کند.
کارگردان «فرار از اردو» افزود: من اسم چنین وضعیتی را گذاشته‌ام «فروزشی»! در زمینه تولیدات کودک ما در وضعیت فروزشی قرار داریم؛ یعنی هر از گاه جرقه‌ای زده می‌شود و آتشی افروخته و تمام می شود تا جرقه بعدی.
این کارگردان و نویسنده بر لزوم توجه بیشتر مدیران آموزش و پرورش بر ارتباط بیشتر کودکان با سینما تاکید کرد و ادامه داد: مدیران ما هرگز تولید در سینمای آموزشی کودک و نوجوان را جدی نگرفته‌اند.
رمضانی گفت: امروز به واسطه پیشرفت فناوری، تلفن‌های همراه در دست نوجوانان ماست و فرزندان ما، مدام سرشان در این تلفن‌هاست با آن به بازی‌های مختلف سرگرمند. نمی‌گویم بازی کردن بد است اما متاسفانه زیاد بازی کردن با این ابزارها، چنانکه همه می‌دانند عواقب بسیار بدی دارد و باعث نوعی توهم می‌شود.
کارگردان فیلم سینمایی «سبز کوچک» افزود: این نوجوانان باید آینده مملکت را به‌دست بگیرند و از همه بدتر آنکه والدین آنها راضی‌اند به جای اینکه فرزندان خود را به سینما ببرند، آنان با گوشی‌ها و بازی‌های توهم‌زا سرگرم شوند و این جای تاسف بسیار دارد.
**کاتب: یادگیری صرفا با خواندن صورت نمی‌پذیرد
غلامرضا کاتب عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز به ایرنا گفت: خداوند نعمت‌های بسیاری به انسان داده که هر کدام می‌تواند در یادگیری موثر باشد بنابراین همه آنها در امر یادگیری موثر هستند و ما باید از این تکنیک‌های مختلف برای آموزش کودکان خود استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه فیلم آموزشی تاثیر مثبتی بر یادگیری گروه‌های سنی مختلف کودک، نوجوانان و جوانان دارد، ادامه داد: یادگیری صرفا با خواندن صورت نمی‌پذیرد و هر کسی ممکن است از روش خاصی مباحث درسی را یاد بگیرد، شاید کسی با خواندن و کسی با دیدن، بهتر یاد بگیرد.
کاتب با اشاره به اینکه می‌توانیم از تجربه کشورهای دیگر در استفاده از فیلم‌های آموزشی در تحصیل استفاده کنیم، گفت: در گذشته کمتر در این زمینه کار کرده‌ایم اما می‌توانیم این تجربه جدید را نهادینه کنیم و در کنار مکتوبات، بحث نمایش را هم پیش ببریم که اثرگذاری آن بر جامعه، به خصوص گروه سنی نوجوانان بیشتر است.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه صدا و سیما موضوع انیمیشن را تاکنون به خوبی پیش برده است، افزود: نیاز نیست که حتما آموزش و پرورش وارد بحث تولید محتوای بصری و فیلم شود چون بسیاری از این آموزش‌های تصویری می‌تواند در اوقات فراغت دانشآموزان انجام شود.
نماینده مردم گرمسار در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: اکنون در برنامه نظام آموزشی، برنامه‌ای نداریم که وارد بحث‌های این چنینی بشویم، بیشترین مباحث نظام آموزشی الان روی بحث‌های کاربردی تمرکز دارد.
کاتب با بیان اینکه نمایش فیلم‌های آموزشی در مدرسه و ورود آن به امر آموزشی، جزء ماموریت‌های فعلی آموزش و پرورش نیست، افزود: اکنون ساختاری برای این موضوع تعریف نشده چرا که تعریف ساختار نیاز به قانون و مقررات خاص خود دارد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره اهمیت جشنواره فیلم رشد در حوزه آموزش کودکان نیز خاطرنشان کرد: بیشترین نگاه ما در امر آموزش همان برنامه‌ریزی و سیاستگذاری است، نمیدانیم برگزارکنندگان جشنواره فیلم رشد چه انتظاری از کمیسیون فرهنگی دارند اما هر جا لازم باشد حتما در سیاست‌هایمان به این جشنواره می‌پردازیم.
**معصومی: نتیجه تولید محصولات سفارشی بی‌فایده است
خسرو معصومی کارگردان فیلم سینمایی «رسم عاشق‌کشی» در این باره به ایرنا گفت: سه ماه مانده به جشنواره کودک، برای اینکه عریضه را خالی نبینند و بگویند کاری کرده‌اند شروع می‌کنند به ساخت فیلمهایی که هیچ گونه محتوایی ندارد و بسیار عجولانه ساخته شده و طبیعی است که چنین محصولی چه از آب درمی‌آید، درحالی که در این ژانر باید حساسیت داشت و خیلی کارشناسانه، فیلمنامه و محصول را تولید کرد و چنین کاری هم نیاز به زمان بیشتری دارد.
وی افزود: فیلم کودک را نباید به صرف اینکه فقط ساخته شود ساخت، مسلما بسیار باید تحقیق، آسیب‌شناسی و کارشناسی کرد که متأسفانه چنین نیست و از آن مهم‌تر آدم دلسوز می‌خواهد نه سفارشی‌سازانی که به این گونه به چشم کاسبی می‌نگرند زیرا این کودکانند که آینده را می‌سازند و هر گونه سرمایه‌گذاری برای آنها در درازمدت جواب می‌دهد.
این کارگردان سینمای با نقد سفارشی‌سازی ادامه داد: نتیجه تولید محصولات سفارشی چه شد؟ چرا این کار را می کنند؟ به نظر من دانش این کار را ندارند و باید تاکید کنم این ضعف متولیانی است که سفارش می‌دهند آن هم به افراد ناشی.
وی یادآور شد: خوب یادم هست چند سال پیش کیانوش عیاری فیلمنامه‌ای رئالیستی مرتبط با کودکان و نوجوانان با نام «چاله چوله» را که اتفاقا بار آموزشی هم داشت، می‌خواست بسازد اما چنان شرایط را برایش سخت گرفتند که عطایش را به لقایش بخشید درحالی که شخصا می‌دانم که اگر ساخته می‌شد فیلم خوبی می‌شد، اما امثال عیاری نباید فیلم بسازند تا کاسبکاران به نام فیلم کودک و نوجوان، جیب خود را پُر کنند.
معصومی با اشاره به میراثی که عباس کیارستمی در حیطه فیلم‌های آموزشی کودکانه به جای گذاشت، خاطرنشان کرد: در آن زمان کیارستمی با 50 هزار تومان یک فیلم شاهکار خلق می‌کرد به اسم «مشق شب» ولی حالا با بودجه‌های میلیاردی، فیلم‌های آرشیوی می‌سازند! امروزه برای یک تولیدکننده با بیست سال سابقه، بیشتر این مهم است که فیلم چقدر برایش درآمدزایی دارد! متأسفانه امروزه جوری شده است که به طرف 800 میلیون بابت تولید فیلم کودک می‌دهند و در ابتدای کار، این آقا 400 میلیون را به جیب می‌زند مبادا ضرر کند! آخر با این نگاه می‌توان راه کیارستمی را ادامه داد؟
کارگردان «کار کثیف» گفت: در سینمای کودک مطلقا نباید سفارش کار داد، مگر دوران کیارستمی که در کانون بود، کار سفارشی انجام می‌شد؟ متاسفانه امروزه اغلب پروژه‌ها سفارشی است که نتیجه‌اش چنین شده است.
این کارگردان سینما افزود: اگر اکران فیلم‌های ما را بنگرید می‌بینید که غلبه با فیلم‌های زرد است و خبری از محصولات سرگرم‌کننده و آموزش‌محور برای کودکان نیست. آیا سینمای کودک یعنی عروسک بازی با رقص باباکرم؟ سینمای ارزشمند کودک و نوجوان به محاق رفته و حتی دیگر سینمای اجتماعی هم بایکوت می‌شود. چرا؟ چون آقایان مدعی‌اند مردم فقط به دنبال خنده و شادی هستند! مسلم است با این جور افکار باید فاتحه سینمای کودک و نوجوان را خواند.
معصومی درباره ضرورت امتداد نگاه امثال کیارستمی اظهار داشت: بعضی‌ها تلاش کردند ولی متأسفانه به علت اینکه هیچ مسئولی از آنها حمایت نکرد و شرایط مهیا نشد، موفق نشدند؛ حمایت فقط این نیست که بودجه تولید را بدهند؛ همین که در اکران تعداد کافی سالن به این فیلم‌ها بدهند یعنی حمایت، اما هیچ یک از این دو کار نمی‌شود.
وی تأکید کرد: امثال نادری، مهرجویی و بیضایی، در ادوار مختلف فیلمهایی ماندگار در حیطه کودک و نوجوان ساختند اما حالا چه کسانی فیلم کودک می‌سازند؟ آدم‌هایی فاقد توان لازم برای ایجاد پل ارتباطی میان سینمای سرگرم‌کننده و سینمای دارای بار آموزشی! واقع‌نمایی در سینمای کودک و نوجوان خیلی مهم است و نباید به بهانه سیاه‌نمایی طردش کرد اما افسوس که مدیران ما این مهم را درک نکرده‌اند.
کارگردان «رسم عاشق‌کشی» گفت: زمانی نه چندان دور، کار در سینمای کودک برای مدیران دغدغه بود و حساسیت وجود داشت ولی امروز کسی جرأت نمی‌کند به سمت و سوی سینمای کودک برود زیرا اولویت مدیران، حمایت از چنین سینمایی نیست.
معصومی با اشاره به وارد کردن برخی آثار سینمایی به کتابهای درسی اظهار داشت: در این حیطه توجه به سنین کودک ملاک است، مثلا اخیرا شنیدم که «ابد و یک روز» وارد کتاب درسی پایه دوازدهم شده آن هم به خاطر طرح بحث اعتیاد. این انتخاب بدی برای نوجوانان نیست اما باید ادامه یابد یعنی برخی از آثار شاخص سینمای ایران که می‌توانند نگاه راهبردی داشته باشند وارد کتابهای درسی شوند.
کارگردان فیلم سینمایی «خرس» ادامه داد: وارد کردن فیلم‌ها به کتابهای درسی می‌تواند باعث شود کودکان از همان مدرسه با سینما آشنا شوند اما این اقدامی است که باید با کارشناسی کامل و آسیب‌شناسی صورت گیرد و تلاش شود فیلمهایی با موضوعات زیبا، عاطفی و انسانی به کتاب‌ها ورود کند تا تصویری جامع از سینمای ایران پیش روی کودک و نوجوان قرار گیرد.
معصومی خاطرنشان کرد: زمانی از طریق همین جشنواره رشد، جایی در آموزش و پرورش درست کرده بودند که هم تولید فیلم‌های آموزشی با محوریت کودک و نوجوان صورت می‌گرفت و هم بعضی از فیلم‌های آموزشی که سینمایی بودند را می‌خریدند و در مدارس به نمایش می‌گذاشتند که این اتفاقات باید احیا شود.
وی تصریح کرد: بسیاری از مدارس، آمفی تئاترهایی دارند که می‌شود به اکران آثار سینمایی اختصاص یابد، این آمفی‌تئاترها به جریان رسمی اکران سینماها پیوند بخورد و فیلم‌های مرتبط در مدارس هم اکران شود.
**آزادی: امکان تماشای فیلم برای دانشآموزان در کنار یکدیگر فراهم شود
غلامرضا آزادی تهیه‌کننده فیلم سینمایی «دره شاپرک‌ها» نیز به ایرنا گفت: آموزش و پرورش و مدارس وظیفه تربیت کودکان را بر عهده دارند و سینما هم سرگرمی جامع و کاملی است که می‌تواند اقشار زیادی از جامعه خصوصا دانشآموزان را با خود همراه کند بنابراین ترکیب این دو برای آموزش جذابیت و تاثیرگذاری بیشتری دارد.
وی افزود: خوشحالم که جشنواره رشد در این اوضاع هنوز هم در حال برگزاری است، اینکه آموزش و پرورش یک جشنواره برگزار می‌کند نشان از شناخت آنها از سینما و تاثیرگذاری آن دارد، اینکه خود را مکلف به برگزاری این جشنواره می‌دانند جای قدردانی دارد.
وی افزود: باید امکانی را میسر کرد تا دانشآموزان بتوانند در کنار یکدیگر فیلم ببینند، سینما را تحلیل کنند و با بحث و تبادل نظر درباره فیلم، به مطالب آموزشی آن پی ببرند.
این تهیه‌کننده سینما با اشاره به اینکه فیلم باید نصیحت و اندرز را به زبان کودکان برای آنها بازگو کند، گفت: نمی‌توان با ساخت فیلمهایی که در مورد کودک است اما برای بزرگسالان ساخته شده، انتظار جذب کودکان و نوجوانان را داشت، فیلمهایی که در این ژانر ساخته می‌شود بایستی با کیفیت و برای کودکان، جذاب باشد.
آزادی با تاکید بر اینکه نباید در فیلم‌ها به زبان پدر و مادر و یا معلمان با دانشآموزان صحبت کرد بلکه بایستی به آنها احترام گذاشت و برای به سینما آمدن به آنها انگیزه داد، افزود: سینما از اهمیت زیادی در تربیت کودکان برخوردار است و نباید فیلم‌های ضعیف را با این تفکر که آنها کودک هستند و هر فیلمی را خواهند دید برایشان ساخت.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در ایران بچهها نمی‌توانند همراه پدر و مادرهایشان به سینما بروند چون حرف‌هایی که در فیلم‌ها زده می‌شود برای بچهها اصلا مناسب نیست، درصد اندکی از فیلمهایی که تولید و اکران می‌شود مناسب خانواده‌هاست و می‌توان این فیلم‌ها را به همراه کودکان دید، به قدری ادبیات نامناسب و رفتارهای نابهنجار در فیلم‌ها وجود دارد که خانواده‌ها پس از چند دقیقه ترجیح می‌دهند سالن سینما را ترک کنند.
آزادی با بیان اینکه در دو دهه گذشته فیلم‌های خوب شاخص و پرفروشی در سینمای کودک و نوجوان داشتیم، ادامه داد: اکنون هم اگر آموزش و پرورش همکاری خوبی داشته باشد فیلمسازان متعهدی هستند که بتوانند فیلم‌های مناسب دانشآموزان تولید کنند، فیلمهایی که حتی اگر خانواده در کنار فرزندشان نبود با خیال راحت آنها را به سینما بفرستند چراکه فیلم کودک با فیلم خانواده یکی است و فیلمی که مناسب خانواده باشد قطعا برای کودکان مفید خواهد بود.
حالا جشنواره بین‌المللی فیلم رشد نیز نقش مهمی در مطرح کردن سینمای کودک و نوجوان در کنار فیلم‌های کوتاه، مستند و پویانمایی داشته است. از طرف دیگر به مرور مخاطبان زیادی را در ایام برگزاری جشنواره که این روزها نزدیک به چهل و هشتمین دوره برگزاری آن هستیم، به سمت خود کشانده و پای آثاری نشاند که تعلیم و تربیت و آموزش از ارکان آن به حساب می‌آید.
منبع: ایرنا
ارسال دیدگاه