لزوم نهادینه کردن حقوق شهروندی و آموزش آن به کودکان

به گزارش کودک پرس ، کاهش کیفیت محیط زیست شهری و افزایش آلودگی صوتی، کمبود منابع، رشد آسیب های اجتماعی، نابسامانی سیستم های دفع فاضلاب و زباله، توسعه غیررسمی کلانشهرها، کاهش کیفیت زیست، مسائل سکونتی و نابهنجاری های رفتاری در شهرها، ضرورت ایجاد و گسترش پایگاه های آموزش شهروندی در سطح شهر را تشدید کرده است.
لزوم فرهنگ سازی در این زمینه، آموزش های شهروندی را به یک پروسه و فرایندی تبدیل کرده است که می تواند از سنین کودکی آغاز شود. بنابراین شهرداری تهران و معاونت های اجتماعی به منظور بستر سازی آموزش شهروندی، اصول و مبانی ای را به کانون ها و مهدهای کودک در چارچوب شعار «شهروندان مسئول» داده است که می توان انتظار اثر بخشی آن را در آینده داشت.

در خصوص آموزش های شهروندی و اثربخشی آنها  با مهری نودولقی، یکی از مدیران خانه های کودک به گفت وگو نشسته‌ایم.

** مهدهای کودک یک دانشگاه کوچک هستند
مهری نودولقی در پاسخ به پرسش پژوهشگر ایرنا درخصوص لزوم آموزش های شهروندی در مهدهای کودک، گفت: با توجه به اینکه 5 سال اول زندگی از نظر روانشناسان در شکل گیری شخصیت و رفتار افراد اهمیت بسیاری دارد و آموزش هایی که در این سنین به کودکان داده می شود، در آینده و شخصیت آنها اثر گذار است، بنابراین از این نظر باید مهدهای کودک را به عنوان یک دانشگاه کوچک قلمداد کرد.
وی افزود به نظر من کلمه آموزش و پرورش درست نیست و باید به پرورش و آموزش تغییر کند. زیرا اگر پرورش و تربیت درست نباشد، قاعدتا آموزش فایده ای نخواهد داشت. از این رو سنگ بنای آموزش بر تربیت و پرورش درست است. از طریق آموزش های شهروندی به کودکان، می توانیم خواسته ها و توانمندی های آنها را رشد و گسترش دهیم، سطح کیفیت زندگی شهروندان را ارتقا دهیم، مهارت های اجتماعی و فعالیت های گروهی را افزایش دهیم و از طرف دیگر می توانیم کودکان را با حقوق و تکالیف شهروندی در راستای رسیدن به زندگی سالم و حیات اجتماعی آشنا سازیم.
نودولقی افزود: از طریق آموزش های شهروندی، حس مسوولیت پذیری اجتماعی در برابر مسائل عمومی و مشارکت در مسائل شهری و کشوری می تواند افزایش پیدا کند.

** نحوه آموزش شهروندی به کودکان 
نودولقی در پاسخ به این سوال که آموزش های شهروندی به چه طریق و در چه قالب هایی صورت می گیرد، بیان کرد: نمی توان کودکان را مخاطب مستقیم آموزش های شهروندی قرار داد. بنابراین آموزش آنها بصورت غیر مستقیم و در قالب کاردستی، کار با کلاژ، نقاشی، ترانه، موسیقی و … است. به عنوان مثال در قالب نقاشی درست است که کودک با رنگها آشنا می شود ولی هدف اصلی محتوا و ماهیت نقاشی است. برای مثال تصویر فردی که زباله اش را به سطل می اندازد به کودکان برای رنگ آمیزی داده می شود ولی هدف اصلی این است که کودک از آن طریق یاد می گیرد که جای زباله ها زمین نیست و محیط را باید تمییز نگهداشت.

** آموزش شهروندی و طیف های سنی
نودولقی در پاسخ به این پرسش که طیف سنی آموزش شهروندی چگونه است و آیا فقط منوط به کودکان می شود، گفت: خیر، آموزش های شهروندی در قالب ها و دوره های سنی مختلف در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال در یک تقسیم بندی افراد را به منظور آموزش های شهروندی به چند دسته تقسیم کرده ایم. آموزش کودکان 3 الی 6 سال، آموزش های کودکان 6 الی 11 سال، آموزش کودکان11 الی 18 سال، آموزش مربیان کانون های کودک و آموزش والدین کودکان. که برای هر یک از این گروه های سنی آموزش های خاصی در نظر گرفته شده است.

** لزوم همراهی والدین با کودکان در آموزش های شهروندی
نودولقی در مورد اهمیت آموزش های شهروندی به والدین، گفت: منظور از آموزش های والدین، به نحوی همراه و همگام ساختن کودکان با والدینشان است. در واقع از طریق برخی بازی های گروهی مانند مادر و کودک سعی می کنیم بسیاری از مسائل شهروندی که حتی مادران از آن اطلاع کافی ندارند و هدف از آنها را نمی دانند به آنها نیز انتقال دهیم.
وی افزود: برای مثال در قالب برخی جشن ها، مباحث تفکیک زباله به آنها آموزش داده می شود. بسیاری از ما چون از دوران کودکی در زمینه تفکیک زباله عادت کرده ایم که همه زباله ها را تنها داخل یک کیسه بریزیم. بنابراین از طریق این آموزش ها سعی می کنیم آموزش هایی هم که به کودکان می دهیم اثر بخش تر باشد.

** سرفصل های آموزش شهروندی
نودولقی در پاسخ به این پرسش که سرفصل های آموزش های شهروندی چیست، گفت: در این زمینه محورهای مختلفی در نظر گرفته شده است به عنوان مثال یک محور مربوط به سبک زندگی است که به چند بخش نظیر موضوع زیست شهری، اخلاق و رفتار شهروند و سلامت شهری تقسیم می شود. مثلا در زمینه اخلاق و رفتار شهروندی سعی می شود کودکان را با حقوق و قوانین آپارتمان نشینی و نظم و انظباط و قانون گرایی آشنا کرد و یا در زمینه زیست شهری سعی می شود کودکان را با اصول فرهنگ نظافت و بهداشت اجتماعی آشنا کرد.

** اثربخشی آموزش های شهروندی
نودلقی در این مورد که آموزش های شهروندی آیا تاکنون اثربخش بوده اند، گفت: صد در صد این برنامه ها اثربخش بوده و هستند. مسلما وقتی این آموزش ها از سنین کودکی داده شود آنها عادت می کنند تا این رفتارها را در آینده انجام دهند. کودکان از طریق همین آموزش ها احساس تعلق به شهر و جامعه خود می کنند و میزان مشارکت های خود را برای رفع مشکلات افزایش می دهند و یاد می گیرند که به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و بدانند نسبت به یکدیگر وظایفی دارند.