بلوغ زودرس در نوجوانان

به گزارش کودک پرس ، بلوغ زودرس، پدیده‌ای فیزیولوژیک است که در هر جنس پسر و دختر دیده می‌شود. در این حالت فرد زودتر از هم سالان خود علائم و آثار بلوغ را ظاهر می‌سازد. بلوغ دیررس نیز در هر دو جنس پسر و دختر دیده می‌شود و شیوع آن در پسرها بیش از دختران است. به طور کلی می‌توان اظهار داشت هرگاه تا سن ۱۷سالگی آثار و نشانه‌های بلوغ در فرد ظاهر نشود، وی دچار بلوغ دیررس شده است.

علل مختلفی در تسریع یا تأخیر بلوغ مطرح شده است. نژاد، تغذیه و عوامل فیزیکی و روانی موجود در محیط زندگی، در زمان ظهور بلوغ و میزان ترشح هورمون‌های مربوطه اثر می‌گذارد; مثلاً ویتامین E را از جمله عوامل تغذیه‌ای مؤثر به شمار می‌روند. وجود فیلم‌ها و عکس‌های نامناسب و حضور تحریک کننده افراد در جامعه نیز باعث بلوغ زودرس می‌شود.

درباره اثر آب و هوا در بلوغ، برخی نظر مخالف دارند و معتقدند بلوغ بیش از آن که به آب و هوا بستگی داشته باشد، به طرز تغذیه و بهداشت و شرایط اجتماعی وابسته است. معمولاً آب و هوای معتدل بیش از هوای گرمسیر و سردسیر بلوغ را تسریع می‌کند. در بلوغ زودرس، بالغ باید به وظیفه شرعی خود عمل کند، مثلاً پسری که قبل از پانزده سالگی بالغ شده است، باید نماز و روزه و تکالیف دینی را انجام دهد و منتظر فرارسیدن سن مقرّر نباشد.

علت:

در بسیاری از موارد علت آن ناشناخته باقی می ماند ولی در موارد نادری ممکن است اختلالاتی در هورمون های تخمدان، تیروئید و فوق کلیه و یا هورمون های دیگر باشد. تومورهای این نواحی و عفونت ها و تومور های مغزی و صدمه مغزی نیز می تواند مسبب آن باشد.

خوردن غذاهای کنسروی به علت داشتن مواد نگهدارنده و استفاده زیاد از لوسیون و مواد آرایشی و عطرها و شامپوها که حاوی مواد شیمیایی مثل فنول و فیتو استروژن و غیره باشند و همچنین استفاده از تولیداتی که مواد نگهدارنده دارند می توانند با هورمون های بدن تداخل کنند و در ایجاد بلوغ زودرس موثر باشند. بلوغ زودرس می تواند اثرات معکوس روی سلامتی داشته باشد. مثلاً ممکن است باعث دیابت و سایر بیماری ها در سال های بعدی زندگی شود. تحقیقات نشان داده است که استرس زیاد در ایجاد بلوغ زودرس موثر است. توکسین های محیطی نیز بی تاثیر نمی باشند.

روش درمان بلوغ دیررس به علت آن بستگی دارد. درصورتی‌که علت بلوغ دیررس یک بیماری زمینه‌ای دیگر باشد، درمان بیماری، بلوغ دیررس را هم برطرف می‌کند. درصورتی‌که به‌طور طبیعی فردی دیرتر از دیگران به بلوغ برسد، نیازی به درمان ندارد؛ اما درصورتی‌که شخص به خاطر تأخیر یا نداشتن رشد و بلوغ دیررس، شدیداً نگران و مضطرب باشد، برخی از پزشکان با تجویز داروهای مکمل هورمون جنسی، بلوغ را جلو می‌اندازند. اقدام به درمان برای پسران بسیار شایع‌تر از دختران است.

درصورتی‌که پسر نوجوانی تا سن ۱۴ سالگی علائم بلوغ را نداشته باشد، ممکن است مصرف تستوسترون برای یک دوره ۴ تا ۶ ماهه برای او تجویز شود. با مصرف دوز پایین تستوسترون، بلوغ شخص آغاز می‌شود و برخی خصوصیات مردانه مانند عضلانی بودن در بدن او شکل می‌گیرد، اما مصرف تستوسترون باعث جلوگیری از رشد قد فرد و رسیدن به ماکزیمم قد بالقوه‌ی او نمی‌شود.

در دختران، در صورت نیاز به درمان، دوزهای بسیار پایین استروژن به‌صورت قرص یا برچسب روی پوست، تجویز می‌شود. درصورتی‌که بلوغ دیررس بر اثر اختلالات ژنتیکی باشد، قابل درمان نیست؛ اما انجام هورمون‌درمانی باعث شکل‌گیری خصوصیات جنسی در فرد می‌شود. در صورت داشتن تومور، ممکن است نیاز به انجام جراحی باشد، اما این کودکان در معرض خطر ابتلا به کم‌کاری غده هیپوفیز هستند.

درمان بلوغ زودرس

درصورتی‌که پزشک بتواند دلیل خاصی (مانند یک تومور) برای بلوغ زودرس بیابد، آن را درمان می‌کند. در موارد دیگر پزشکان از داروها برای متوقف کردن هورمون‌های جنسی استفاده می‌کنند تا از رشد جنسی زودهنگام کودک جلوگیری کنند. نوع مصنوعی هورمون GnRH می‌تواند موجب توقف ترشح گنادوتروپین‌ توسط غده‌ی هیپوفیز شود.

پزشک می‌تواند هر ماه یک‌بار این هورمون را به کودک تزریق کند یا دارو را به‌صورت یک ایمپلنت زیر پوستی در قسمت بالای بازوی کودک قرار دهد، که در این صورت دارو تا یکسال به بدن کودک می‌رسد. در هنگام تزریق هورمون یا کاشت ایمپلنت، ممکن است کودک کمی درد داشته باشد و در اطراف ناحیه موردنظر خارش داشته باشد؛ اما این دارو عوارض جانبی بلندمدتی ندارد.

شما احتمالاً باید انجام درمان و متوقف کردن هورمون‌های رشد جنسی را تا زمان بزرگ شدن کودکتان و رسیدن او به سن مناسب بلوغ ادامه دهید. این سن در دختران در حدود ۱۱ سالگی و در پسران در حدود ۱۲ سالگی است. بیشتر پزشکان در صورتی اقدام به درمان کودک می‌کنند، که سن او کمتر از ۷ سال باشد. در هنگام تصمیم‌گیری در مورد این موضوع که آیا لازم است بلوغ زودرس فرزندتان را درمان کنید یا نه، باید به موارد زیر توجه کنید:

سن فرزندتان
روند رشد فرزند شما
واکنش‌های فرزند شما
احتمال بروز قاعدگی زودرس
نگرانی‌های موجود در مورد قد کودک (به‌عنوان فرد بزرگسال)