راهکارهای غیر دارویی برای درمان شب ادراری کودکان

به گزارش کودک پرس ، دکتر مونا دلاوریان درباره اختلال بی‌اختیاری ادرار یا شب‌ادراری بیان کرد: بر اساس آخرین تعریف ارائه شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانپزشکی، شب ادراری در واقع دفع مکرر ادرار در رختخواب یا لباس، حداقل ۲ مرتبه در هفته، برای مدت ۳ ماه متوالی در کودکی است که حداقل ۵ سال دارد.

وی ادامه داد: شاید این اختلال در مقایسه با بسیاری از مشکلات و اختلالات دوران کودکی مسئله‌ای ساده و کم‌اهمیت تلقی ­شود اما می‌تواند عوارض زیادی برای کودک و خانواده او به همراه داشته باشد؛ از جمله این عوارض محدود شدن فعالیت‌های کودک، آسیب به عزت‌نفس وی و آسیب به روابط درون خانواده است.

 

این فوق‌دکترای تخصصی روانشناسی کودک با بیان اینکه گاهی شب ادراری اولیه است و از ابتدای کودکی بدون وقفه وجود دارد که می‌تواند نشان از عدم رشد سیستم عصبی باشد، اظهار کرد: گاهی نیز شب ادراری ثانویه است و کودک (اغلب ۸ تا ۱۱ ساله) پس از یک فاصله زمانیِ حداقل شش ماه که بدون شب ادراری بوده، دچار این اختلال می‌شود. باید توجه داشت که گاهی اوقات عدم کنترل ادرار هشداری برای یک مشکل جدی مانند ابتلا به تومورها و ضایعات مغزی و نخاعی است و حتی گاهی صرع و تشنج در ابتدا خود را با شب ادراری نشان می‌دهند.

 

 

شب‌ادراری در پسرها شایع‌تر است

 

وی با تاکید بر اینکه بیشترین میزان شیوع این اختلال در سن ۸ سالگی است و با افزایش سن کاهش می‌یابد، بیان کرد: با توجه به نوع بی اختیاری و بسیاری از عوامل دیگر دامنه سنی ابتلا بسیار متغیر است، همچنین طبق آخرین گزارش رسمی اعلام شده در سال ۲۰۱۳ بطور میانگین میزان شیوع اختلال بی‌اختیاری ادرار یا شب ادراری در جوامع مختلف بین ۵ تا ۱۵ درصد بوده و به‌صورت دقیق‌تر، این اختلال در ۱۰ درصد از کودکان ۵ ساله و ۱ درصد از افراد ۱۴ ساله مشاهده می‌شود. در ایران نیز میزان شیوع این اختلال همین دامنه سنی بوده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد:این اختلال در پسرها شایع‌تر از دخترها است به‌صورتی که در پسرها ۲ تا ۳ برابر دخترهاست.

وی درباره دلایل ابتلا به این اختلال عنوان کرد: علل این اختلال ممکن است جسمانی، محیطی، روانشناختی، عاطفی، مادرزادی یا وراثتی یا ترکیبی از چند عامل باشد، از عوامل جسمانی دخیل در بی‌اختیاری ادرار می‌توان به برخی مشکلات و نقص‌های فیزیولوژیک و جسمانی و برخی بیماری‌ها مانند دیابت، مشکلات کلیوی، صرع، نارسی مثانه و … اشاره کرد.

 

دکتر دلاوریان اضافه کرد: طلاق، فوت یا مسافرت یکی از والدین یا نزدیکان، تحقیر و تنبیه بیش از حد کودک، و به‌طور کلی عوامل تنش‌زا از جمله عوامل عاطفی و روانشناختی زمینه‌ساز ایجاد این اختلال هستند. همچنین تاریک بودن سرویس بهداشتی و یا دور بودن آن از محل خواب کودک، محیط جدید، سرمای محیط و … از عوامل محیطی ایجاد این اختلال در کودکان هستند.

این روانشناس با اشاره به اینکه در بررسی‌های به عمل آمده مشخص شد، منطقه‌ای در کروموزوم ۱۳ انسان تا حدی می‌تواند مسئول شب ادراری باشد، خاطرنشان کرد: البته این دلیل به تنهایی نمی‌تواند جوابگوی علت اختلال باشد، ولی مشخص شده کودکانی که پدر و مادر آنها هر دو در کودکی عدم کنترل ادرار داشته‌اند با احتمال ۷۷ درصد و کودکانی که یکی از والدین آنها در کودکی شب ادراری داشته با احتمال ۴۳ درصد به این اختلال مبتلا می‌شوند،‌همچنین عواملی مانند وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده، تحصیلات والدین، میزان توجه والدین به کودک و تعداد اعضای خانواده نیز در بروز این اختلال نقش دارد.

 

وی با تاکید بر اینکه راهکارهای متعددی برای مقابله و درمان این اختلال مطرح شده است که با توجه به شرایط و امکانات می‌توان آنها را اعمال کرد، گفت: به‌جز دارودرمانی که بیشتر تمرکز آن بر داروهای ضداضطرابی بوده و در شرایط خاص تجویز می‌شوند راهکارهای غیردارویی زیادی وجود دارد که در اولویت هستند که از جمله آن می‌توان به آموزش انقباض مثانه اشاره کرد؛ به این معنا که کودک باید در طول روز چندین مرتبه در مدت زمان تعیین شده مثانه خود را منقبض کند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: ورزش با تاکید بر عضلات مثانه نیز می‌تواند در درمان این اختلال موثر باشد،‌ که از جمله این ورزش‌ها می‌توان به دراز و نشست و شنا اشاره کرد. بشین و پاشو نیز از دیگر تمرینات موثر است، همچنین آموزش آداب توالت رفتن همراه با تشویق و تقویت نیز راهکار بسیار خوبی است. یادآوری و رعایت برخی اصول پیش از خواب مانند تخلیه مثانه قبل از خواب، مصرف نکردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار دو ساعت قبل از خواب نیز از سایر اقدامات تاثیرگذار است.

 

فوق دکترای تخصصی روانشناسی کودک با بیان اینکه یکی از تمرینات بسیار موثر در درمان این اختلال تمرین نگهداری ادرار در طول روز است، عنوان کرد: در این تمرین کودک تشویق می‌شود تا در طول روز مایعات زیاد مصرف کند و وقتی ادرار داشت او را تشویق می‌کنند تا آنجا که می‌تواند خودش را نگه دارد به این‌ترتیب به‌تدریج حجم مثانه زیاد می‌شود.

وی ماساژدرمانی و فشاردرمانی را از تکنیک‌های پرکاربرد در درمان شب‌ادراری دانست و افزود: نقاط فشاری مدنظر در فشار درمانی، نقاط متعدد در کنار و طرفین ستون فقرات هستند،‌ همچنین راهکارهایی مانند تشک زنگ‌دار یا روش‌ها و تکنیک‌های رفتاردرمانی مانند جدول کشیدن، امتیاز دادن و جایزه دادن و … نتیجه مثبتی در برطرف کردن این اختلال داشته‌اند.

 

 

منبع: طبنا