۷ میلیون کودک کار در ایران و دریغ از سازمان متولی و حامی کودکان

 عقیل عزتی  جامعه شناس نسبت به نبود سازمان مشخصی که متولی و حامی حقوق کودکان باشد، انتقاد کرد.

عقیل عزتی درباره مشکلات پدیده کودک آزاری و افزایش آن در جامعه گفت: کودک آزاری یک واقعیت اجتماعی است هر چند که مطلوب ما باشد یا نه این اتفاق در جامعه می افتد.اگر اراده ای برای حل این مسئله وجود داشته باشد باید ببینیم پدیده  کودک آزاری در کجای ساختار اجتماعی کشور قرار دارد.

تعریف کودک در ایران فراموش شده است

وی درباره وضعیت کودکان در ایران گفت: کودک به مثابه کودک به فرد زیر 18سال اطلاق می شود.حال با این تعریف کودک در ایران فراموش شده و تبدیل به یک اصل به حاشیه رانده شده است،کودک آزاری یکی از وضوح این اتفاق می شود. وضعیت کودکان در ایران متناقض است. خانواده های وجود دارند که کل زندگی‌شان فرزندشان است و تمام برنامه ها بر محور کودکان تنظیم می شود و از سویی دیگر آمار های ناراحت کننده ای در حوزه کودکان داریم. در یک دسته بندی کلان کودکان را به دو دسته کودکانی که مسئله ندارند( زندگی عادی می کنند) و آسیب دیده(یا در معرض آسیب) تقسیم می شوند .در حال حاضر مسئله ما دسته دوم از این کودکان است.

سازمان متولی و حامی کودکان نداریم

عزتی در ارتباط با جایگاه حقوقی و قانونی کودکان در ایران گفت: باید پرسید که در ساختار اداری و اجرایی کشور کدام نهاد متولی مسائل کودکان است؟ در زمینه آمار از کجا می توانیم آماری درباره کودکان بی سرپرست،بدسرپرست و کودکان کار پیدا کنیم؟

لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان سند آشفتگی فکری است

وی درباره لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان گفت: این لایحه خود سند آشفتگی فکری در حوزه کودکان است.لایحه مدت هاست که دغدغه ای در سطوح دانشگاهی و اجتماعی است.از سال 1388 که این لایحه به مجلس رفت و سیر قانونی و اداری را در پیش گرفت تا به الان چه وضعیتی دارد؟ آخرین وعده ای که داده شد این است که تا 6ماه آینده نهایی می شود.

این جامعه شناس  با اشاره به حساسیت جامعه نسبت به موضوع کودک آزاری گفت: مسئله از بُعد جامعه شناختی دو رویه دارد. یک حساسیت هایی است که جامعه  نسبت به پدیده موجود واکنش نشان می دهد   به طور مثال  رسانه ها نسبت به این موضوع حساس شدند. بُعد دوم مسئله، اراده برای تغییر است یعنی یک اراده جمعی وجود داشته باشد که بگوید این وضعیت مناسب نیست و باید تغییر کند. به نظر من هر دوی این حالات در جامعه ما به وجود آمده و الان بهترین زمان اقدام برای حمایت از کودکان است.

وی درباره تعریف کودک آزاری گفت: کودک آزاری یکسری وجوه شناخته شده دارد از جمله خشونت های جسمی-جنسی و کلامی که علیه کودکان صورت می گیرد.این ها باز خود لایه های مختلفی دارند،خشونت درون خانه توسط نزدیکان و خشونت خارج از خانه توسط افراد غریبه است .

محرومیت کودک از دوره کودکی بدترین نوع کودک آزاری است

وی افزود: یکی از وجوه کودک آزاری که کمتر به آن توجه می شود محروم شدن کودک از دوره کودکی است.به عنوان مثال کودکی که باید بازی کند اما بخاطر وضعیت اقتصادی نامناسب کار می کند یا کودکی که در سن آموزش است و باید سر کلاس درس باشد اما کار می کند.

بین 3تا 7 میلیون کودک  کار در کشور وجود دارد

این جامعه شناس افزود: وقتی آمار مربوط به کودکان بازمانده از تحصیل را بررسی می کنیم متوجه می شویم هر سال 70 هزار کودک از تحصیل باز می مانند.در آماری دیگر به طور کل 3 میلیون و 500 هزار کودک بازمانده از تحصیل هستند.محرومیت کودک از تحصیل یک نوع کودک آزاری ساختاری است.باید برای ما سوال شود که وقتی این تعداد کودک در مدرسه نیستند چه وضعیتی دارند. طبق آمار بین 3تا 7 میلیون کودک  کار در کشور وجود دارد .

عزتی گفت: جامعه ایران باید به سمتی برود که خود کودک،کودک آزاری را گزارش دهد.اکثر گزارش هایی که به سامانه 123  می شود توسط همسایه ها یا آشنایان است.اگر درصد نفوذ این سامانه 123را حساب کنیم ،به کودکان آموزش دهیم خود گزارش دهند آن موقع چه آماری به دست می آید؟

وی افزود: باید کارهای ساختاری انجام شود و مسئولان،قانون گزاران، سمن ها و فعالان این حوزه تصمیم گیرند تا تحولی صورت گیرد.باید نهاد آموزش مسائلی را به کودکان آموزش دهد تا تغییری شکل گیرد.

این جامعه شناس درباره وضعیت آموزش مسائل جنسی در مدارس گفت: من در کنار فعالیت هایم یک معلم هم هستم،وقتی می خواهم در کلاس مرتبط با مسائل جنسی صحبت کنم ابا دارم. اگر صحبتی درباره این مسائل کنم به من تذکر می دهند.پس این مسئله باید کجا مطرح شود؟چند باری که من این مسائل را در کلاس مطرح کردم دانش آموزها به من مراجعه کردند و از آزار و اذیت هایی که شدند،گفتند.

وی خاطر نشان کرد: مسئله برای کودک به وجود آمده به معلم و مشاور نمی تواند بگوید،خجالت می کشد با پدر و مادرش در میان بگذارد،اگر به دوستانش بگوید مسخره می شود و این از درون به کودک ضربه می زند. می داند که این اتفاق نباید بیوفتد اما مهارت لازم برای روبرویی با مشکل را ندارد.

وی افزود: در این مسائل اگر خجالت،رودربایستی،احتیاط و محافظه کاری را مبنی قرار دهیم باخته ایم.باید مهارت هایی به کودک آموزش داده شود تا از آسیب های احتمالی جلوگیری کند.مخالفان  این مسئله می گویند که اگر این مشکل 5 نفر از کلاس 30نفره باشد چرا باید برای 25 نفر دیگر مطرح شود.در جواب باید گفت وقتی این مسئله دغدغه  جامعه شده شما از کجا می دانید که این 25 نفر در معرض نیستند؟ ثانیا ما داریم مهارت یاد می دهیم تا کودکان را توانمند کنیم.

وی افزود: شخصی مثل محمد بیجه با جنایاتی که در پاکدشت مرتکب شد  خود قربانی کودک آزاری و خشونت جنسی بوده است.نمیخواهم با این حرف جنایات این فرد را توجیه کنم بلکه می گویم باید در این مسئله تامل کرد.

افول شاخص های اخلاقی در جامعه

این جامعه شناس اظهار داشت: در سطح کلان جامعه یک سری شاخص هایی وجود دارد که هرچه این شاخص ها افول کنند یعمی جامعه افول کرده است.جامعه یک کل منسجم به هم پیوسته است،این که بگوییم کودک آزاری مسئله ای کوچک و حاشیه ای است درست نیست.این نشان می دهد جامعه بیمار است و در مسیر بدی افتاده است.وقتی کودکان که آسیب پذیر ترین بخش جامعه هستند اینطور مورد تهدید قرار می گیرند یعنی جامعه به فرزند خودش هم رحم نمی کند.این نشانه افول است.

اگر رسانه ها نبودند حادثه پارس آباد  در همان جا می ماند

این فعال حوزه کودکان با اشاره به نقش رسانه در انتشار اخبار مربوط به کودک آزاری گفت: این مسئله وجود داشته اما گزارش نمی شده،اگر رسانه ها نبودند قضیه ای که در پارس آباد رخ داد در همان جا می ماند اما به قوت رسانه ها این اتفاق بعد ملی پیدا کرد. کودک آزاری گسترده نشده بلکه رسانه قدرت گرفته و گزارشات زیاد شده است .

این جامعه شناس درباره قوانین مرتبط با حقوق کودکان گفت: در زمینه کودک یک قانون 9 ماده ای وجود دارد که تمام فعالیت های حمایتی از کودک و نوجوان تحت این قانون است.

وی افزود: من به این قانون نقد دارم مخصوصا این که سازمان های غیردولتی فعال در خصوص کودک و نوجوان نقشی در قانون گذاری ندارند.اما باز هم قانون بد بهتر از بی قانونی است.

فقر بین نسلی متوقف شود

وی با اشاره به اهمیت پیشگیری در حوزه کودک و نوجوان اظهار کرد: ما موسسه ای  را به همین منظور تاسیس کردیم. بخش بسیاری از مشکلات کودکان به خاطر وضعیت نسل قبلی است و به آن ها منتقل می شود.ما می خواهیم فقر بین نسلی متوقف شود.حمایت مالی و نقدی بیشتر یک مُسکن است تا یک درمان قطعی.کودک باید توانمند شود و از چرخه آسیب خارج شود. در کمیته آموزش موسسه به کودکانی که تحصیل می کنند اما کسی را ندارند که در صورت مشکل درسی به آن ها آموزش لازم را بدهد کمک می کنیم.در این جا بیش از 170 دانشجوی داوطلب حاضر می شوند تا به صورت رایگان به کودکان کمک کنند.بچه هایی هم که از تحصیل بازمانده اند هم باید توانمند شوند.هرچه کودک باسواد تر باشد امکان اینکه از چرخه فقر خارج شد بیشتر است.

این فعال اجتماعی افزود: در کمیته سلامت موسسه سبک زندگی سلامت به کودکان آموزش داده می شود.به عنوان مثال در حوزه دندان مسواک زدن را آموزش می دهیم یا تغذیه سلامت.

وی در ارتباط با کمیته مهارت های اجتماعی گفت: وقتی کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست که در شرایط خاص بزرگ می شوند به سن 18 سال می رسند و به عنوان مثال وارد دانشگاه می شوند،از یک سری تعاملات اجتماعی محرومند به همین جهت قسمتی از مهارت های اجتماعی را به صورت طبیعی کسب نمی کنند و در ارتباط گیری و رابطه کلامی دچار مشکل اند.ما در کمیته مهارت های اجتماعی بچه ها را برای ورود به جامعه آماده می کنیم.

این فعال حوزه کودک در خصوص کمیته مهارت افزایی و کارآفرینی گفت: ما به صورت کلی با کار کودک مخالفیم اما واقعیت این است که این کودکان در حال کار اند.مطلوب ما نیست که این کودکان کار کنند اما الان که مشغول کار اند حداقل شغلی متناسب با کودکیشان پیدا کنند.مثلا اسباب بازی بسازند.

وی افزود: باید مهارت هایی را آموزش دهیم که فردا وقتی وارد بازار کار شد مهارتی داشته باشد.دوره هایی را گذرانده باشد تا بتواند در آینده فعالیت کند و از چرخه فقر خارج شود.ما می شویم نهاد بین این کودکان که شرایط مناسب ندارند با بازار کار.مثلا برای کالاهایی که این کودکان درست می کنند بازار بهتری تدارک ببینند یا امتیاز ویژه ای برایشان قائل شوند.

25هزار کودک بی سرپرست و بدسرپرست زیر نظر بهزیستی است

این فعال اجتماعی در ارتباط با وضعیت سمن ها گفت: 25هزار کودک بی سرپرست و بدسرپرست زیر نظر بهزیستی است که از این تعداد 15 هزار نفر در سمن ها هستند و بهزیستی بر آن ها نظارت و بازرسی دارد.10هزار نفر از این کودکان در مجموعه های دولتی هستند و با توجه به آمار بالای کودکان کار و بد سرپرست و بی سرپرست دولت نمی تواند به تنهایی مشکل را حل کند و نیازمند حضور تشکل های مردم نهاد است.

منبع: کلیدملی