واکنش دادستان ایلام به ازدواج کودک ۱۱ ساله با مردی ۴۴ ساله

به گزارش کودک پرس ،  کودک‌همسری از پدیده‌هایی است که در برخی مناطق کشورمان شایع بوده و سالانه تعداد زیادی کودک زیر سن قانونی بدون اینکه ازدواجشان در جایی ثبت شود به عقد مردان بزرگ‌تر از خود درمی‌آیند. براساس آمار سرشماری سال95 حدود 10میلیون و 930هزار دختر زیر 18سال در کشور زندگی می‌کنند که 373هزار نفر آنها متاهل، 942نفر بیوه و 7هزار نفر از این تعداد نیز مطلقه هستند. فراکسیون زنان مجلس سال95 طرحی را با عنوان «کودک‌همسری» تدوین کرد که براساس آن حداقل سن ازدواج دختران به ۱۶سال و پسران به ۱۸سال افزایش پیدا کرده و ازدواج دختران زیر 13سال نیز ممنوع شود اما در نهایت این طرح با مخالفت اعضای کمیسیون قضایی مجلس روبه‌رو شد و علت آن مغایر بودن این طرح با شرع اعلام شد. این در حالی است که فاطمه ذوالقدر، نماینده مجلس که یکی از نمایندگانی است که منع ازدواج کودکان زیر 13سال را در مجلس پیگیری می‌کند از 42هزار ازدواج زیر 13سال در کشور خبر می‌دهد که آمار غیررسمی این نوع ازدواج‌ها بسیار بیشتر از این رقم و اعداد است. بعد از رسانه‌ای شدن این ماجرا روز شنبه معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در صفحه توییتر خود نوشت: «امروز با هماهنگی‌های به‌عمل‌آمده، مقرر شد لایحه اصلاح ماده۱۰۴۱ قانون مدنی برای ممنوعیت ازدواج زیر ۱۳سال تا هفته آینده به دولت ارسال شود.»

اما اوایل هفته بود که جمعیت امداد دانشجویی امام‌علی(علیه‌السلام) در حساب توییتری خود خبر از ازدواج دختربچه 11ساله‌ای با نام مستعار رها با مردی 44ساله در یکی از روستاهای استان ایلام داد. رها دختر 11ساله‌ای که ساکن شهریار در استان تهران بوده، به صلاحدید پدر و با مهریه و شیربهای 15میلیون تومانی به ازدواج مردی 44ساله از روستای هلیلان شهرستان چرداول استان ایلام درآمده و 6‌ماه قبل زندگی مشترک خود را با این مرد که صاحب همسر و 7فرزند است، آغاز کرده و حالا با حکم دادستانی رها به بهزیستی سپرده شده است. چندی قبل نیز خبر از ازدواج یک کودک در خراسان رضوی داده شد که با ورود بموقع دادستان خراسان رضوی از ازدواج دختر 9ساله افغان با مرد 36ساله ممانعت شد.
زهرا کهرام، از اعضای جمعیت امداد دانشجویی مردمی امام‌علی(علیه‌السلام) با بیان اینکه رها یکی از قربانیان پدیده کودک‌همسری در کشورمان است، به همشهری گفت: جمعیت امام‌علی(علیه‌السلام) طرحی را با عنوان طرح مادرانه با هدف حمایت از مادران باردار و نوزادان در شرایط فقر و حمایت از زنان و مادران در معرض خطر در استان ایلام در دست اجرا دارد. هدف از این طرح شناسایی، ویزیت و توزیع پک‌های بهداشتی و دارویی به مادران باردار کم‌سن‌وسال، زنان حاشیه‌نشین و یا درگیر اعتیاد و… با حضور پزشکان و روانشناسان است.

به گفته وی با خواست یکی از اهالی روستای هلیلان قرار شد ویزیت بانوان روستا در خانه وی انجام شود که مددکاران جمعیت امام‌علی متوجه شدند همسر دوم این مرد، دختری 11ساله است که 6‌ماه قبل به ازدواج وی درآمده. کهرام ادامه داد: ‌رها دختری 11ساله است که تا کلاس چهارم دبستان درس خوانده و پدر، مادر و برادر بزرگش اعتیاد دارند. این دختر هنوز به بلوغ جسمی نرسیده و از 6‌ماه گذشته همسر دوم این مرد شده است.

به گفته وی با اطلاع از این مسئله، موضوع به بهزیستی اطلاع داده شد و مسئولان بهزیستی نیز به این مسئله ورود پیدا کردند. از سوی دیگر خانم طیبه سیاوشی، نماینده مردم تهران در مجلس نیز با تماسی که با جمعیت امام‌علی داشتند موضوع را پیگیری کرده و رئیس بهزیستی و دادستان ایلام نیز دستور پیگیری ماجرا را صادر کردند و در نهایت روز یکشنبه 21بهمن رها تحویل سازمان بهزیستی شد. به گفته کهرام برای همسر و پدر رها نیز پرونده قضایی تشکیل شده و قوه قضاییه در حال پیگیری این ماجراست.

رضا جعفری، مدیرکل دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز با بیان اینکه ورود بهنگام دادستانی ایلام در موضوع ازدواج رها حرکتی تأثیر‌گذار و نشان‌دهنده دغدغه جامعه نسبت به ازدواج دختران کم‌سن‌وسال است، گفت: ازدواج در سن پایین مشکلات عدیده‌ای را برای دختران به همراه خواهد داشت، چراکه بدن این دختران آمادگی لازم را برای زندگی مشترک و در نهایت فرزنددار شدن ندارد.
جعفری با بیان اینکه این ازدواج‌ها تحمیلی و اجباری است، گفت: در ازدواج‌هایی که در سنین پایین انجام می‌شود رد پایی از فقر اقتصادی، فقر فرهنگی، فقر اجتماعی و… دیده می‌شود و می‌توان گفت که ازدواج در سنین پایین به‌نوعی کودک‌آزاری است و برخی آمارهای خشونت خانگی در خانواده‌هایی ثبت می‌شود که ازدواج‌ها در سنین کودکی انجام شده است. این نوع ازدواج‌ها مانع از تحصیل کودک می‌شود و باعث می‌شود کودکی که ازدواج می‌کند از بسیاری از مزایای اجتماعی در درازمدت محروم شود.

به گفته وی خرده‌فرهنگ‌هایی در خصوص ازدواج کودکان در سنین پایین در کشور وجود دارد که این نوع ازدواج‌ها امری متعارف در فرهنگ آنها تلقی می‌شود اما باید راهی را دنبال کنیم که در نهایت به تغییر باورها و نگرش‌های خانواده‌ها نسبت به ازدواج در سنین پایین برسیم.
جعفری با اشاره به ماده1041 قانون مدنی گفت: براساس این ماده قانونی «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن 15سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح» اما با توجه به فقه پویایی که داریم همیشه راهکارهایی وجود داشته که در برخی مسائل به بن‌بست نخوریم. امیدواریم درباره ازدواج کودکان کم‌سن‌وسال نیز به راهکاری منطقی برسیم که بتواند احقاق حقوق این کودکان را در پی داشته باشد.

رها به بهزیستی سپرده شده است
زهرا همتی، رئیس بهزیستی استان ایلام نیز با اشاره به اینکه رها اکنون در یکی از مراکز بهزیستی استان ایلام تحت نظر روانشناس و مددکار است، گفت: اقدامات روانشناسی و مددکاری برای رها انجام می‌شود تا مقداری از فشارهای روحی و روانی که در این مدت به رها وارد شده، کم شود.
رئیس بهزیستی استان ایلام به همشهری گفت: رها با حکم دادستانی تحویل بهزیستی شده و چنانچه قرار باشد به خانواده پدری تحویل داده شود، صلاحیت و شرایط خانواده بررسی می‌شود اما تا زمانی که خانواده وی صلاحیت نداشته باشند رها به خانواده تحویل داده نمی‌شود.
وی گفت: تا زمانی که رها به سن 13سالگی نرسد، ازدواج وی غیرقانونی تلقی می‌شود، بنابراین تا زمان صدور حکم دادستانی رها در بهزیستی و تحت نظر روانشناس و مددکار زندگی می‌کند تا وضعیت وی تعیین تکلیف شود. رئیس بهزیستی استان ایلام گفت: روزهای اولی که از موضوع ازدواج رها مطلع شده بودیم مردم روستا با ما هیچ‌گونه همکاری نمی‌کردند و اطلاعاتی به ما نمی‌دادند اما کم‌کم توانستیم اطلاعاتی درباره این واقعه به‌ دست بیاوریم.
همتی تصریح کرد: بعد از رسانه‌ای شدن این ماجرا چندین مورد تماس تلفنی داشتیم مبنی بر اینکه چندین دختر با سن کم در حال ازدواج هستند و برخی از آنها نامزد کرده‌اند که کارشناسان بهزیستی در حال بررسی صحت و سقم این ماجراها بوده و درصورت اثبات سن زیر 13سال این کودکان به این مسئله با حکم دادستانی ورود پیدا می‌کنند.
رئیس بهزیستی استان ایلام با بیان اینکه رها فقط یک نفر نیست که دچار کودک‌همسری شده است، گفت: لازم است کارگروهی در کشور شکل بگیرد و روی مسئله کودک‌همسری فرهنگسازی‌ انجام شود تا در آینده شاهد این قبیل ازدواج‌ها که آسیب‌ها و صدمات زیادی را برای کودکان به همراه دارد، نباشیم.

واکنش‌ها به ازدواج کودک ایلامی

محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در واکنش به این ماجرا در صفحه توییتر خود نوشت: «به لطف خدا و همت همکاران و پایمردی دادستان محترم ایلام، دختر 11ساله عزیزم رها، که بنا به تصمیمی غلط، قرار بود نوعروس مردی 5برابر سنش شود، تحت حمایت سازمان بهزیستی قرار گرفت.» همچنین آذر منصوری، فعال حقوق زنان در حساب توییتری خود نوشته است: موافقین ‌کودک‌همسری که آمار ازدواج ‌‌کودکان را باور ندارند و در جست‌وجوی مصداق عینی هستند، گزارش رها را با دقت بخوانند. چه کسانی پاسخگوی ظلمی هستند که به رها شده است؟ چند نمونه مانند رها باید قربانی مقاومت در برابر اصلاح قانون سن ازدواج شوند تا شما به اصلاح این قانون رضایت دهید؟

کدام استان‌ها بیشترین کودک‌همسری را شاهد هستند؟

آمارهای ثبت احوال در سال95 نشان می‌دهد که استان خراسان رضوی با ثبت بیش از 6هزار مورد ازدواج کودکان در رتبه اول، آذربایجان شرقی با بیش از 4هزار مورد رتبه دوم، خوزستان نیز با ثبت حدود 2هزار و 500مورد رتبه سوم ازدواج کودکان در سنین 10 تا 14سال را به‌خود اختصاص داده‌اند. بیشترین آمار ازدواج و طلاق کودکان هم در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و غربی، فارس، زنجان، تهران، همدان و مازندران ثبت شده است.