نیاز به تقویت انگیزه در عرصه نشر کودکان
نشر کتاب‌های کودک و نوجوان همواره مسائل و مشکلات گوناگونی را تجربه کرده است، یکی از این مسائل در سال‌های اخیر غلبه تجدید چاپی‌ها بر چاپ اولی‌ها بوده است.
به گزارش کودک پرس ،گرچه در سال ۹۹ با وجود محدودیت‌های ناشی از کرونا نمی‌توان چندان خرده‌ای بر کاستی‌های حوزه نشر کتاب گرفت، اما وضعیت نشر کودک و نوجوان در مقایسه با سایر گروه‌ها چندان مطلوب نیست و این فقط مربوط به سال گذشته نیست و روند نزولی در تولید از چند سال گذشته آغاز شده است.
در سال گذشته ۱۲ هزار و ۹۸۸ عنوان کتاب کودک و نوجوان منتشر شده که از این تعداد ۷۱۶۰ عنوان تألیف و ۵۸۲۸ عنوان ترجمه بوده‌اند و متأسفانه غلبه انتشار کتاب‌های ترجمه بر تألیف در این حوزه همچنان مشهود است.
مسئله دیگری که باز هم بر وضعیت نامطلوب نشر کودک و نوجوان تأکید می‌کند، غلبه تعداد تجدید چاپی‌ها به چاپ اولی‌هاست. تعداد کتاب‌های تجدید چاپ در حوزه کودک و نوجوان در سال گذشته ۷۳۵۵ عنوان و چاپ اولی‌ها ۵۶۳۳ عنوان بوده است.
مقایسه آمار نشر سال ۹۹ با سال ۹۸ نیز نشان می‌دهد که روند انتشار کتاب کودک و نوجوان با کاهش بیش از ۵ هزار عنوان مواجه بوده است که این مسئله می‌تواند دلایل متعددی از جمله شرایط حاکم بر نشر در دوره کرونا، روند صدور مجوز نشر کتاب، بی‌انگیزگی نویسنده و … داشته باشد که در گزارش پیش رو از یک نویسنده و ناشر این مسئله را جویا شده‌ایم.
نیاز به تقویت انگیزه در عرصه نشر
علیرضا سبحانینسب، مدیر نشر جمال که ناشر تخصصی کودک و نوجوان است، درباره این مسئله می‌گوید: این موضوع می‌تواند از یکسو نشان‌دهنده این باشد که کتاب‌های تجدیدچاپی مورد توجه مخاطبان بوده و باعث شده از آثار تولیدی چاپ اولی پیش بگیرد. اما اگر این روند در سال‌های گذشته هم بوده، اتفاق خوبی نیست و ممکن است مشکل اقتصادی ناشر عامل آن باشد که به تولید آثار جدید دست بزند.
وی می‌افزاید: در سال گذشته برخی ناشران فرصت کردند، آثار بیشتری را تولید کنند، اما برخی ناشران نیز عملکرد ضعیفی داشتند. اما بد نیست گاهی چاپ اول کمتر از چاپ‌های مکرر باشد، زیرا این به معنای سوددهی مسیر تولید و اقبال مخاطبان به کتاب‌هاست، به شرطی که چاپ اول افت معناداری نداشته باشد که به سمت عدم تولید متمایل شویم. متأسفانه اغلب تولید چاپ اول هم جزء آثار بومی نیست و بیشتر ترجمه است و در این صورت فاجعه مضاعف می‌شود.
سبحانینسب درباره حمایت از تولید در راستای شعار سال نیز می‌گوید: اکنون بیش از اینکه نیازمند تزریق پول به ناشران باشیم، نیازمند تقویت انگیزه برای حضور و فعالیت در عرصه نشر هستیم. با توجه به اینکه قوانین کنونی از ناشران به درستی حمایت نمی‌کند و مسئولان هم تمایلی برای حمایت جدی از ناشران ندارند، همین می‌شود که با حضور بی‌رویه ترجمه کتاب‌های کودک مواجه هستیم. در حالی که بسیاری از آنها مورد نیاز است این موضوع باعث شده نوشتن و خلاقیت‌های بومی ضعیف شود. نویسنده‌ای که می‌بیند کتاب خارجی با هزینه اندکی ترجمه و چاپ می‌شود، دیگر به تولید بومی رغبتی نخواهد داشت.
این ناشر ادامه می‌دهد: وقتی قوانین به یاری ناشران نمی‌آیند، اقتباس‌های شدید و گاهی کپی آثار فراوانی دیده می‌شود. قوانین جزئی هم که وجود دارد، چندان کارایی نداشته و بازدارنده نیست. مجموعه‌های کپی‌کار در تهران و برخی شهرستان‌ها هستند که وزارت ارشاد، اتحادیه ناشران، مردم و … از وجود آنها مطلع هستند و با کپی آثار، کتاب‌های بسیاری را به نابودی می‌کشانند و در عرصه نشر جولان می‌دهند.
تجدید چاپ کتاب برای ناشر صرفه اقتصادی دارد
نلی محجوب، نویسنده و مترجم آثار کودک و نوجوان می‌گوید: یکی از عوامل کاهش روند نزولی تولید آثار جدید و چاپ اولی ناشی از تغییرات مداومی است که وزارت ارشاد در روند صدور مجوز نشر کتاب ایجاد می‌کند و باعث تأخیر در نشر کتاب می‌شود. وقتی کتاب چندین بار رفت و برگشت دارد، مترجم و نویسنده انگیزه خود را از دست می‌دهند و از این روند خسته می‌شوند.
وی با بیان اینکه شیوع ویروس کووید ۱۹ در سال گذشته هم در این زمینه بی‌تأثیر نبوده است، می‌افزاید: در یک دوره‌ای بسیاری از مترجمان می‌توانستند به راحتی کتاب بخرند، اکنون این اتفاق با هزینه‌های دلاری فراهم نیست و من به عنوان مترجم نمی‌توانم از پس خرید کتاب‌های خارجی برآیم.
محجوب معتقد است: تجدید چاپ کتاب برای ناشر صرفه اقتصادی دارد. زیرا از چاپ دوم به بعد سود خالص می‌برد. چون دیگر هزینه‌ای برای گرافیک، طراحی جلد، ویراستار و … پرداخت نمی‌کند.
مترجم کتاب «زنانی که دنیا را تغییر دادند» در ادامه به مخاطب کودک و نوجوان هم اشاره کرده و می‌گوید: مخاطب کودک و نوجوان وقتی به سن انتخاب کتاب می‌رسد، اغلب تحت تأثیر تبلیغ یا همسالانش قرار می‌گیرد. البته نه می‌توانم این مسئله را تأیید و نه رد کنم. چون بخش بازرگانی ناشر موردنظر فعال است و نمی‌توان ایرادی به آن گرفت. اما مسئله بر سر ناشرانی است که مخاطب امروز کودک و نوجوان را نمی‌شناسند و به همان شکل سنتی کتاب به دست مخاطب می‌رسانند. قرار نیست همه مخاطبان ما فرهیخته باشند، آنها نیاز به کتاب‌های سرگرمی هم دارند و قرار نیست هر کتابی پیامی داشته باشد. مخاطب می‌تواند با همان کتاب‌ها هم کتابخوان شود و هم لذت خواندن کتاب را تجربه کند.
وی با اشاره به بحث تألیف و غلبه ترجمه بر آن می‌افزاید: این مسئله همواره مطرح بوده و بیشتر مخاطبان کتاب‌های ترجمه‌ای را دوست دارند و این هم دلیل خود را دارد. به نظرم اغلب آثار ترجمه‌ای، جزء کتاب‌‌هایی هستند که دارای نویسنده صاحب‌نام بوده و یا آثار برگزیده بوده‌اند و به ندرت ناشری را می‌بینید که سراغ کتاب یک نویسنده گمنام برود.
ارسال دیدگاه