مهم ترین مشکل تئاتر کودک

عادل امیری : متاسفانه وقتی اسم تئاتر کودک به میان می آید، همه فکرمی کنند که حالا باید کاری  باشد که روی صحنه جنگولک بازی دربیاورند یا نمی دانم فقط بخندانند! حکایت تئاتر کودک اصفهان از زبان شفق کاظمی، کارگردان تئاتر و مدیر آموزشگاه هنری آدمک، تنها آموزشگاه تخصصی تئاتر کودک برای کودک، اینگونه است.او معتقد است که هنوز نتوانسته ایم مرزهای نیمه تاریک تئاتر کودک برای کودک و بزرگسال برای کودک را روشن کنیم.

طبیعتا این عدم تفکیک باعث شده هیچ گونه مترومعیاری برای طلب مطالبات که چه عرض کنم، حتی برای اجاره یا در اختیارگیری سالن استاندارد که صرفا برای کودک و با مختصات تئاتر کودک برای کودک ساخته شده باشد، نداشته باشیم.  این درحالی است که گروه آدمک چندین سال است که به صورت تخصصی تئاتر کودک برای کودک اجرامی کند و تا کنون 9 اجرای موفق داشته؛ ولی کوله بار شاد و شیرین کار کودکان تئاتر را زمانی به هنرسرای خورشید کشیده و زمانی به خانه کودک و زمانی هم برای اجرای نمایش «چه کسی کرگدن ارزان می خواهد؟» که این روزها بر صحنه است، همه سالن های اصفهان را زیر پا گذاشته و نه شنیده تا بالاخره دفتر تخصصی تئاتر کودک سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری او را به خویش خوانده، اما به قول این کارگردان، «مگر یک تالار چند سالن دارد تا آقای رهبری مدام برنامه ها را جابجا کند تا بچه ها به مراد دلشان برسند؟»

  مهم ترین مشکل تئاتر کودک نداشتن سالن استاندارد است
شفق کاظمی، کارگردان تئاتر و مدیر آموزشگاه هنری آدمک که به صورت تخصصی و با تفکیک رده های مختلف سنی چندسالی است به تدریس و آموزش و اجرای تئاتر کودک برای کودک مشغول است، یکی از مهم ترین مشکلات فعالان این حوزه را نداشتن سالن مناسب برای تئاتر کودک می داند؛ اما مشکلات این زمینه هنری آنقدر گسترده است که  گویا هنوز ما در تمیز  مرزهای تئاتر کودک برای کودک و بزرگسال برای کودک با مشکلات تشخیصی مواجه ایم؛ زیرا به نظر او « در تئاتر کودک برای کودک، کودکان برای کودکان بازی می کنند و بزرگسال برای کودک هم که از اسمش پیداست.» کاظمی اضافه می کند:« تئاتر کودک برای کودک تخصص ماست و الان سال‌هاست که مشغول فعالیت در این زمینه ایم و می بینیم که نسبت به دیگر نحله‌های تئاتر، بیشتر مورد اجحاف قرارمی گیرد؛» زیرا بنابه رسوم قدیمه «  قبلا می گفتند چون شما تئاتر کودک برای کودک کارمی کنید، حالا بیایید و در خانه کودک هم اجرایی داشته باشید! » این نحوه برخورد گویای این سخن است که آنها«  فکرمی کردند که تئاتر کودک برای کودک صرفا باید در خانه کودک اجرا شود که متاسفانه خانه کودک علی‌رغم بازسازی، سالن و سن مناسبی جهت اجرای تئاتر ندارد و سنی که در آن تعبیه شده، بیشتر از هر چیز سنی است که برای جشن‌ها و کلاس‌ها و… استفاده می شود.» این درحالی است که « سالن خانه کودک یکی از سالن هایی است که از لحاظ جغرافیایی موقعیت فوق العاده خوبی برای کار کودک دارد و می تواند بهتر از این باشد که الان هست، چون همیشه در آن اجرایی بر صحنه بوده ولی متاسفانه وقتی می گوییم کودک برای کودک، می گویند خب! بروید خانه کودک اجرا! ببینید، خیلی سطح پایین با تئاتر کودک برخوردمی کنند.»

کرگدنِ قرضی آقای سیلور استاین!
شفق کاظمی که این روزها نمایش «چه کسی کرگدن ارزان می خواهد؟» را در تالار هنر برصحنه دارد، باتشریح  گوشه‌ای از آینده سازیِ تئاتر کودک برای کودک ادامه می دهد:« تئاتر کرگدن، برگرفته از یکی از قصه های شل سیلوراستاین است و باتوجه به آموزشی که ما توی آموزشگاه داریم، برآنیم که با شیوه های تربیتی آموزشی متفاوت می توان به بالابردن اعتمادبه نفس، تمرکز و خیلی موارد دیگر مثل اضطراب‌های شدید را با تعامل وخلاقیت نهفته در دل این شیوه آموزشی هنری تربیتی درمان کنیم.»  اما چگونه؟ کاظمی پاسخ می دهد:« در اجرای متن‌ها،‌ مقولاتی کار می شود که بچه ها معمولا با آن مقوله درگیر می‌شوند؛  مثلا وجود کرگدن در خانه باعث می شود که رابطه زن ومرد،‌ رابطه پدر و فرزند و مادر و فرزند بهتر بشود و خیلی از مشکلات مانند تنهایی و فکرهایی که بچه‌ها می کنند از طریق آمدن این کرگدن و اتفاقات پیرامون آن برطرف شود.» این موضوع نشان دهنده نقش پررنگ مباحث تربیتی در کار گروه نمایشی آدمک است، ولی متاسفانه وقتی شفق کاظمی به مسئولان اعلام می کند که« کار آماده برای کودک داریم و می خواهیم برویم اجرا»  اولین مشکلی که پیدا می‌شود «مشکل سالن است.» مخصوصا یکی از آنها که در مرکز شهر است و ما نمی گوییم «سالن تئاتر مجتمع فرهنگی هنری فرشچیان» است. سالنی که به نام تئاتر ساخته شد و به کام بخش خصوصی و اصل 44 ریخته شد؛  آن هم اینگونه که «  برای 10 شب اجرا باید بین چهار تا شش میلیون تومان اجاره سالن بدهیم!»

تئاتر کودک را به بازی گرفته ایم!
متاسفانه ما آدم بزرگ ها وقتی با مشکلات عدیده روحی روانی در زندگی اکنون مواجه می شویم، به این نتیجه می‌رسیم که باید برچسبی باعنوان « کودکی نامناسب» به خودمان و دیگری بچسبانیم و مطلقا به ریشه  های شناختی این موضوع نمی اندیشیم؛ زیرا به گفته این کارگردان تئاتر «تئاتر کودک چون درباره کودک است،‌ سرسری گرفته می شود. درصورتی که اگر بخواهیم حرفه‌ای نگاه کنیم،  مثلا برای بازیگری، بچه ها ازاین سکو صعودمی کنند.» که البته مکان مشخصی ندارد زیرا « تادلتان بخواهد سالن و فرهنگسرا توی شهر هست.» اما نباید فراموش کنیم که« تئاتر کودک برای کودک سالن اختصاصی، تعداد صندلی خاص،‌ سیستم چیدمان متفاوت، نورپردازی خلاقانه، و سن مختص به خودش را می خواهد.» این موضوع درحالی مطرح می‌شود که « فرهنگسرای کودک در این زمینه با گروه‌های کودک همکاری می کند؛  ولی یک گروه تئاتر کودک برای کودک نمی تواند در آن سن به آن بزرگی اجرایی داشته باشد؛ چون شرایط، شرایط کودک نیست. در اصفهان سالن تئاتر کودک برای کودک نداریم.»

   تنها جایی که از ما حمایت کرد، تالار هنر بود
مشکل بعدی تئاتر کودک اصفهان، مثل خیلی از جاهای دیگر مملکت، بحث مالی واعتباری است؛ چراکه « کسی به عنوان حامی نمی آید پای کار». به واقع اگر بخواهیم نسبت مشکلات را به حلالان مشکل بسنجیم، متوجه می شویم که در میان بی شمار دستگاه های دولتی وخصوصی شهر « تنها جایی که از ما حمایت کرد، تالار هنر بود که آقای رهبری زحمت کشیدند و از طریق کانون تئاتر کودک ونوجوان ما را در  تبلیغات حمایت کردند.» و ازسوی دیگر « تنها جایی که  بی هیچ چشم‌داشتی سالن در اختیارما گذاشت، نگارستان امام خمینی(ره) بود.» مشکل اما به همین‌جا ختم نمی شود زیرا « مشکل بعدی ما، بحث تماشاگروتبلیغات است. وقتی می خواهیم در بعضی اماکن پوستربزنیم، به ما اجازه داده نمی شود. می گویند: مگر لوگوی ما را روی پوستر زده اید که ماهم پوسترتان را اینجا بزنیم؟» این گِروکشی متاسفانه درحالی انجام می شود که« علی‌رغم اینکه لوگوی انجمن هنرهای نمایشی اصفهان پای پوسترها هست، هیچ کمکی از سوی این انجمن به ما نشده است!» و از سوی دیگر باید اضافه کرد که« در اصفهان سالن‌های خوبی وجود دارد مثل سالن‌های اداره آموزش وپرورش که می شود در آن کارکودک اجراکرد؛ ولی مستلزم همکاری شهرداری یا دیگر نهادها مثل انجمن هنرهای نمایشی یا… است.»