مراقب از کودکان در فضای اینترنت

به گزارش کودک پرس، کودکان امروز در دنیای متفاوت زندگی می کنند سرگرمی ها، آمورش، رواطب اجتماعی و نیز شیوه های اجتماعی شدن آن ها تحت تأثیر دگرگونی های ناشی از پیشرفت و فراگیر شدن تکنولوژی های نوین ارتباطی شکل خاص و منحصر به فردی به خود گرفته است. دسترسی وسیع و ساده کودکان به اینترنت و در عین حال وجود خطرات اجتناب ناپذیر در این پهنه گسترده پرسش هایی را در خصوص اقدامات حقوقی صورت گرفته برای جلوگیری از ورود قطعه به کودکان در دنیای مجازی و اقدامات قانونی لازم برای حفاظت آن ها پدید آورده است.

کودک هزاره سوم این سعادت را داشته است که از همان سال های خردسالی با فناوری های حیرت انگیز آشنا شود. او خیلی سریع با دسترسی به ابزارهایی چون رایانه های شخصی و تلفن های همراه هوشمند به پهنه بی کران اینترنت راه پیدا نمی کند و بخش قابل توجهی از هویت خود را تحت تأثیر فضای مجازی شکل می دهد. در سراسر جهان کودکان و نوجوانان بخشی از اوقات خود را به درگیر شدن با بازی های آنلاین می گذرانند و گاه از شبکه های اجتماعی برای آشنایی با همسن و سال های خود و آزمودن چگونگی ارتباط با دیگران استفاده می کنند بی تردید فراگیر بودن تکنولوژی های مربوط به فضای مجازی محدود کردن دسترسی کودکان و نوجوانان را به امری ناممکن تبدیل می کند. حضور کودک در چنین جهان گسترده ای مزایا و کارکردهای مثبت دارد، دسترسی کودک به جریان عظیم گردش اطلاعات، امکان آشنایی وی با بسیاری از ناشناخته ها را فراهم می آورد اما از سوی دیگر تجربه حدود دو دهه حضور اینترنت در جوامع انسانی نشان می دهد که همه چیز به کیفیتی که در نگاه اول به نظر می رسد نیست و استفاده از این فضای مجازی می تواند آسیب ها و گاه خطراتی را برای کاربران، به خصوص کاربران آسیب پذیرتر مانند کودکان و نوجوانان در پی داشته باشد کودکان و نوجوانان در پی داشته باشد در این میان پرسش ها و تردیدهایی در زمینه حدود آزادی استفاده از اینترنت برای کودکان. حدود گردش آزاد اطلاعات در مقابل کاربران کودک، حفاظت از حریم خصوصی کودک در فضای مجازی و نهایتا نقش مقررات حقوقی بین المللی برای این حفاظت و حمایت از این گروه آسیب پذیر که به سهولت می توانند در این دنیای بی حد و مرز در معرض سوء استفاده قرار بگیرند، مطرح می شود.

چه خطراتی کودکان جهان را در فضای اینترنت تهدید می کند
آسیب ها و خطرات بالقوه موجود برای کودکان در سراسر جهان را می توان در سه دسته کلی هدف گیری تجاری و تبلیغاتی، بهره برداری و استثمار جنسی کودکان و نقض حریم خصوصی آن ها تقسیم کردگاه کودکان در اینترنت بخش قابل توجهی از اطلاعات شخصی خود را در محیط هایی چون اتاق های گفت و گو شبکه های اجتماعی، سایت های بازی آنلاین و مثل آن اقتدا می کنند که جمع آوری غیرقانونی آن ها تهدیدی جدی برای حریم خصوصی آن ها به شمار می آید چرا که هرگز مشخص نیست که این اطلاعات بدست چه کسانی می افتد و چگونه مورد استفاده قرار می گیرند چنین وضعیتی می تواند کودکان را در معرض استفاده های تجاری از اطلاعات آن ها با هدف گیر تبلیغاتی قرار دهد.
در سراسر جهان کودکان و نوجوانان بخشی از اوقات خود را به درگیر شدن با بازی های آنلاین می گذرانند و گاه از شبکه های اجتماعی برای آشنایی با همسن و سال های خود و آزمودن چگونگی ارتباط با دیگران استفاده می کنند بی تردید فراگیر بودن تکنولوژی های مربوط به فضای مجازی محدود کردن دسترسی کودکان و نوجوانان را به امری ناممکن تبدیل می کند

در دهه اخیر پدیده سوء استفاده جنسی و هرزه کاری کودکان که عمدتا از طریق فریب و جمع آوری اطلاعات کودک در فضای وب صورت می گیرد. نگرانی جدی در جامعه بین المللی ایجاد کرده است حال باید دید که حقوق بشر بین الملل برای جلوگیری از طعمه قرار گرفتن کودکان چه راهکارهای را پیش بینی کرده است.
مبنای حقوقی اصلی برای دسترسی آزاد کودکان به محتویات اینترنتی را می توان ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی دانست این ماده بر این نکته تاکید دارد که هر کسی از حق آزادی بیان برخوردار است که شامل آزادی تفحص، دریافت و انتقال اطلاعات می شود؛ اینها در برگیرنده همه عقاید، صرف نظر از ملاحظات مرزی، خواه به صورت شفاهی، مکتوب چاپی و به صورت هنری و هر رسانه دیگر است. به طور خاص تر ماده 17 کنوانسیون حقوق کودک اشاره می دارد که کودکان باید به تمامی منابع گوناگون ملی و بین المللی اطلاع رسانی، به ویژه مشابعی که برای سلامت جسمی و روانی وی مفید هستند. دسترسی داشته باشند. این ماده در ادامه به تمایل کشورهای عضو به تشویق وسایل ارتباط جمعی در راستای کاربری های اجتماعی و فرهنگی و نیز همکاری های بین المللی دولت ها عضو در این زمینه تاکید می کند.

گردش آزاد اطلاعات محدود یا نامحدود
با نگاهی به اسناد بین المللی می تواند ضرورت دسترسی آزاد کودکان به منابع اینترنتی و نیز ضرورت گردش آزاد اطلاعات را برداشت کرد. اما چنان که بیشتر اشاره شد واقعیت های موجود در فضای اینترنت رویکردی حفاظتی برای کودکان را طلب می کند.
با توجه به ماهیت خاص فضای مجازی که آثار آن فراتر از مرزهای سرزمینی دولت است و مخاطبان آن در سراسر جهان به سادگی امکان دسترسی به محتویات آن را دارند. ضرورت اتخاذ اقدامات بین المللی برای محدودسازی برخی محتویات زبانبار و مخرب آن برای کودکان با همکاری همه اعضای جامعه بین الملل امری انکار ناپذیر است پهنه اینترنت فضایی است که حد و مرزی نمی شناسد و حتی اقدام اکثریت و قریب به اتفاق کشورهای جهان به وضع مقررات حمایتی برای کودکان و پیش بینی قوانین در زمینه کنترل محتویات ارسال شده به فضای وب چنانچه با بی تفاوتی اقلیتی کوچک از کشوها در این زمینه همراه باشد، نمی تواند مانعی برای در معرض خطر قرار گرفتن کودکان و دسترسی آن ها به محتویات زیانبار باشد.

مبنای حقوقی اصلی برای دسترسی آزاد کودکان به محتویات اینترنتی را می توان ماده ؟؟؟ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی دانست این ماده بر این نکته تاکید دارد که هر کسی از حق آزادی بیان برخوردار است که شامل آزادی تفحص، دریافت و انتقال اطلاعات می شود؛ اینها در برگیرنده همه عقاید، صرف نظر از ملاحظات مرزی، خواه به صورت شفاهی، مکتوب چاپی و به صورت هنری و هر رسانه دیگر است
میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی بر لزوم تضمین آزادی بیان که شامل انتقال و دریافت آزاده اطلاعات از طریق هر رسانه ای می شود تأکید دارد، اما باید دقت داشت که این حق از جمله معدود حقوقی است که توسط این سند بین المللی مشمول محدودیت شده است. میثاق بدین نکته اشاره می دارد که اعمال حقوق تصریح شده در ماده 14 مستلزم حقوق و مسئولیت های خاصی است و می تواند در صورت مغایرت با احترام به حقوق و حیثیت دیگران، حفظ امنیت ملی و با نظم حقوقی و سلامت با اخلاق عمومی مشمول محدودیت شود. بی شک نقض جریم خصوصی کودک و با قراردادن وی در معرض محتویات غیراخلاقی از جمله مواردی هستند که طبق تصریح میثاق خط قرمزی برای آزادی دریافت و انتقال آزاد اطلاعات به شمار می روند. از سوی دیگر ماده 24 کنوانسیون حقوق کودک مقرر می دارد که شوراهای عضو متعهد هستند. تا از کودکان در مقابل همه اشکال سوء استفاده و استثمار جنسی حمایت به عمل آورند. بدین منظور همه کشورهای عضو باید همه اقدامات مقتضی ملی، دو جانبه و چند جانبه را برای جلوگیری از تشویق با وادار کردن کودکان به شرکت در هر گونه فعالیت جنسی غیرقانونی و استفاده استثماری از کودکان در اعمال غیراخلاقی انجام دهند.
هانیه اخباریه
مرجع: بخش حقوق تبیان