مدیریت زمان در استفاده کودکان از برنامه‌های تلویزیونی

به گزارش کودک پرس ، تربیت فرزند از مهمترین دغدغه های خانواده های ایرانی است که در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی از راه های تربیت صحیح را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.

 

* کودک و تلویزیون

متأسفانه ما فرزندانمان را با تلویزیون تربیت می کنیم. وقتی می خواهیم آنان را ساکت کنیم، برای آنان تلویزیون روشن می کنیم، یا آنان را به تماشای برنامه هایی که خودمان هم نمی دانیم چه هستند، دعوت می کنیم. خودمان هم متأسفانه عادت کرده ایم به آنچه پخش می شود، فقط خیره شویم و نگاه کنیم.

کودکان را برای زمانی که در مقابل تلویزیون صرف می کنند، نمی توان سرزنش کرد. همچنین آنها تقصیری ندارند که از طریق تلویزیون، اطلاعات دگرگون شده را دریافت می کنند.

انگیزه کودکان از نشستن در پای تلویزیون با انگیزه بزرگترها فرق دارد. بزرگترها غالباً برای سرگرمی به تماشای تلویزیون می پردازند، ولی کودکان ضمن اینکه طالب سرگرمی هستند، غالباً برای فهمیدن دنیای اطراف به تلویزیون می نگرند.

معمولاً کودکان از دو سالگی تماشای فیلم های کارتونی را شروع و تقریباً در شش سالگی به تماشای تلویزیون عادت می کنند؛ یعنی قبل از اینکه به مدرسه بروند، با تلویزیون دوست می شوند.

به عقیده پژوهشگران علت علاقه کودکان به تلویزیون این است که به آنان امکان می دهد تا در ماجراهای پشت پرده زندگی کودکانه خود رسوخ کنند و دنیا و مردم را بهتر بشناسند.

قدرت نمایی های ستاره ها و قهرمانان خیالی فیلم ها به کودکان اینطور تلقین می کند که هر کس قدرت بیشتری دارد، حق با اوست و او فقط به هدف می رسد و با زور است که می توان هر چیزی و هر خواسته ای را به دست آورد.

کنترل والدین بر فرزندان بیشتر بر روی مدت زمان تماشای تلویزیون است و آنان به نوع برنامه های تلویزیونی حساسیت چندانی ندارند.

* تماشای تلویزیون باید کنترل شود

در دنیای امروز نمی توان کودکان را به طور کلی از تماشای تلویزیون منع کرد؛ اما باید آن را کنترل کرد. برای این کار اولاً به کودک اجازه داده شود برنامه های مربوط به خودش را تماشا کند.

ثانیاً در مواردی والدین همراه کودک به تماشا بنشینند و در جاهای مختلف فیلم، بدون ایجاد حساسیت، فیلم را نقد کنند. این کار به کودک می فهماند که فیلم ها هم خالی از نقص نیست و قهرمانان خیالی صلاحیت الگو بودن را ندارند.

تماشای بیش از حد تلویزیون، برخی کودکان را دچار «مشکلات دقتی» می کند؛ یعنی جدای از رفتارهای خشونت آمیز یا تحریک کننده، صداهای بلند ناگهانی و درخشش رنگ و غیره، مانع می شود تا کودک از مغز خود به طور مستقل استفاده کند. اگر در کودکی علایمی از دشواری دقت دیده شد، باید در کاهش یا حذف تماشای تلویزیون حداقل برای یک دوره، آزمایشی صورت گیرد.

سیستم کنترل اجرایی مغز یا قشر جلویی مغز، مسئول برنامه ریزی، سازماندهی و توالی رفتار جهت خودکنترلی، قضاوت و توجه اخلاقی می باشد.

این مراکز در دوران کودکی و نوجوانی رشد می کنند، اما برخی تحقیقات حکایت از این دارد که برنامه های تلویزیونی یا بازیهای ویدئویی بی روح و خسته کننده، ممکن است این بخش خاص از مغز را تنبل کرده و رشد آن را کند نماید.

محدودیت های مشخصی را در مورد زمان تماشای تلویزیون، با توجه به سن کودک پیشنهاد کنید. حتی یک ساعت تماشای تلویزیون در روز برای کودکانی که هنوز به مدرسه نرفته اند، زیاد است. حداکثر زمان تماشا برای کودکان بزرگتر باید یک تا دو ساعت در روز باشد.

* برای برنامه های از پیش تعیین شده تلویزیون را روشن کنید

با بچه هایی که در رده دبستانی یا در رده های بالاتر قرار دارند، می توان در مورد برنامه ای هفتگی جهت تماشای تلویزیون و داشتن یک قاعده منطقی مذاکره نمود. تلویزیون باید برای تماشای برنامه های از قبل انتخاب شده، روشن شود نه به عنوان یک وضعیت دائمی. والدین باید این نکته را توجه داشته باشند که تکالیف کودکان باید در اولویت بوده و با تماشای تلویزیون همراه نباشد.

تلویزیون را نباید در اتاق کودک قرار داد؛ زیرا او را به تماشای برنامه های تلویزیون با نظارت کمتر، متمایل می کند. توصیه می شود تلویزیون در یک اتاق خانوادگی که والدین بتوانند مرتباً آن را روشن یا خاموش کنند، قرار داده شود.

بر اساس نظرسنجی مرکز مطالعات و سنجش برنامه های صداوسیما، بینندگان کودک و نوجوان سیما در ایام تابستان سال گذشته، روزانه به طور میانگین ساعت و دقیقه تلویزیون تماشا کرده اند و در سال به طور متوسط کودکان حدود ساعت را در مدرسه و تقریباً حدود ساعت را در جلوی صفحه نمایش تلویزیون می گذرانند. باید توجه داشته باشیم که کودکانی که بیش از 10 ساعت در هفته، تلویزیون تماشا می کنند، از اثرات منفی تحصیلی رنج می برند.

سال اول، حیاتی ترین زمان برای تحولات و رشد مغز می باشد. تلویزیون می تواند زمان مفید کودک برای بودن با والدین و بازی را از آنها بگیرد.

* دلیل علاقه کودکان به تلویزیون

احتمالاً نخستین دلیل علاقه کودکان به تلویزیون، لذت خاصی است که از سرگرم شدن بدون احساس مسئولیت، به آنها دست می دهد.

متخصصین گوارش کودکان معتقدند: نشستن ساعات طولانی پای تلویزیون و کامپیوتر مشکل چاقی در کودکان را تشدید می کند.

توصیه آنها به والدین این است که مدت تماشای تلویزیون و نشستن پای کامپیوتر در کودکان را به یک ساعت در روز محدود کنند و در مقابل آنها را به پیاده روی، ورزش و تحرک تشویق کنند.

مشاهده تلویزیون باعث می شود، کودکان اوقات بازی خود را از دست بدهند و همین بازی نکردن، عوارض سنگینی را علاوه بر پرخاشگری، برای آنها به ارمغان می آورد که از جمله می توان به افسردگی، ایجاد اختلال در نحوه برقراری ارتباط با دیگران و لذت نبردن از زندگی اشاره کرد.

* تلویزیون را به نفع بازی خاموش کنیم

اگر ما تلویزیون را به نفع بازی خاموش کنیم، به کودکمان کمک زیادی کرده ایم. بازی کودک باعث رفتار رشد مهارت های شناختی، رشد احساسات و حرکات فیزیکی و بدنی می شود. در حقیقت، همه فعالیت های معمولی کودکان قبل از دوره دبستان، در ساعات بیداری (به استثنای دیدن تلویزیون)، در زمره بازی قرار می گیرند. زمانی که یک کودک سه ساله به همراه کودکی دیگر، با آجر یک قلعه می سازد، این فعالیت به آسانی به عنوان بازی تعریف می شود.

همچنین زمانی که کودکی همه کتاب ها را از گنجه خارج می کند؛ یا مثل بزرگترها وانمود می کند که دارد اتاق را جارو می کند؛ یا تلفن را برمی دارد و ادای مکالمه را در می آورد؛ یا همه جای دیوار را خط خطی می کند؛ یا با یک خرس عروسکی در زیر تختخواب پنهان می شود؛ باز هم این کودک دارد بازی می کند.