لجبازی کودک خود را چطور مدیریت کنیم؟

به گزارش کودک پرس ، شهرزاد عبدیه در یادداشتی در ضمیمه خانواده امروز روزنامه اطلاعات نوشت: وقتی کودک لجبازی می‌کند در واقع به این دلیل است که بازخوردهای درستی به خاطر رفتارهایش از ما نگرفته است. تصور کنید قرار است مهمان به خانه شما بیاید. کودک از شما می‌خواهد همان لحظه به پارک بروید، اما شمادرگیر چند کار متفاوت و آماده کردن غذا هستید. معمولا چه می‌کنید؟

با ما همراه باشید تا با هم این موضوع را بررسی کنیم. در گام اول او با صحبت به شما می‌گوید:«میشه بریم پارک؟» و شما جواب می‌دهید:«نه امروز مهمان داریم.» این جواب برای او ناخوشایند است. اما قانع‌کننده نیست. بسته به اینکه او در برخورد با «نه‌گفتن» شما معمولا چه بازخوردی نشان می‌دهد، با شما بحث می‌کند. مثلاً می‌گوید چرا پارک نرویم خیلی وقته نرفته‌ایم و اگر شما بگویید کلی کار دارم، این بار ممکن است جیغ بکشد. داد بزند. گریه کند. وسایل را پرت کند یا شما را وادار کند که او را تنبیه بدنی کنید.

زمان ما فرق می‌کرد

برخی پدر و مادرها در چنین لحظاتی از خود و مشاور می‌پرسند پس چرا وقتی ما کودک بودیم با یک بار گفتن پدر و مادر یا تنبیه بدنی از خواست خود کوتاه می‌آمدیم؟ پاسخ این است که ‌شیوه‌های تربیتی بنا به حس و حال‌های هر نسل متفاوت است. در نسل‌های گذشته احترام، آبرو و حس عذاب وجدان یک امر معمولی در تربیت کودکان به شمار می‌رفت.

توجه به روحیات کودک

اما این روزها شاهد هستیم که آبرو و احساس عذاب وجدان و گناه هر یک به عنوان طرحواره‌هایی که در بزرگسالی دامنگیر ما می‌شود، مطرح  هستند. طی آزمایش‌های روانشناسی  مشخص شده  است که بی توجهی به این احساسات در طول زمان، پیامدهای ناگواری را در بزرگسالی به دنبال خواهد داشت. این آگاهی والدین را بر حذر می‌دارد از اینکه فقط با دادن حس گناه، عذاب وجدان یا پیش کشیدن اهمیت آبرو و احترام به کودک، خواست ‌های او را مدیریت کنند.

پیامد مثبت

حال فرض کنید در یک مرکز خرید کودک از شما چیزی می‌خواهد که به نظرتان  نابجاست. داد می‌زند. گریه می‌کند. خود را روی زمین می‌کشاند یا در خانه و در راه پله جیغ می‌زند تا آبروی شما را ببرد. کودکان می‌خواهند به طور دائم پیامدهای خوشایند از رفتارهایشان دریافت کنند. اگر مادر یا پدر به دنبال ایجاد حس گناه  خسته شود و بگوید باشه خسته شدم اعصابم را خورد کردی، برویم و زود برمی‌گردیم. در واقع پیامد خوشایند را به او منتقل کرده‌اند. کودک این چرخه رفتاری را بارها و بارها تکرار خواهد کرد. او می‌داند که اگر هر بار برایش «نه»می‌آورید اول با صحبت، سپس بحث و در ادامه گریه، جیغ، داد و آبروریزی می‌تواند به خواستش برسد. او بارها و بارها همین مراحل را تکرار خواهد کرد.

لجبازی

اینجاست که با یک کودک لجباز طرف هستیم. اما می‌بینید که در واقع فرزند شما لجباز نیست، بلکه این خود شما هستید که نسبت به درخواست‌های او ابتدا پیامد خوشایندی ارائه کرده‌اید و پس از اصرار او یا در مقابل مانورهای قدرتش، خسته شده‌اید و کم آورده‌اید. او متوجه این موضوع شده است که می‌تواند با رفتارهای لجبازانه به خواسته‌هایش برسد.

اقتدار

ساده‌ترین راه برای برخورد با لجبازی کودک این است که وقتی او لج می‌کند، از تصمیم خود کوتاه نیایید و هر طور شده بر سر حرف خود بمانید. این همان رفتاری  است که به آن اقتدار هم می‌گوییم. یادتان باشد که بهترین راه برای تغییر رفتار لجبازانه کودک اقتدار داشتن است.

پس از رفتار

اگر بخواهید کودک رفتاری را تکرار کند، پس از انجام آن به او پیامد خوشایند بدهید و اگر می‌خواهید رفتاری را تکرار نکند، باید به او پیامد ناخوشایند ارائه کنید و سر حرف خود بمانید. تا او از رفتارهای نامطلوبش خسته شود. اما همیشه پیامد خوشایند و ناخوشایند باید بعد از بروز رفتار به کودک ارائه شود و قبل از انجام آن بی‌فایده است.

خلع سلاح والدین

مثلاً اگر به کودک بگویید:« به تو شکلات می‌ دهم به شرط اینکه وقتی آن را که خوردی، اتاقت را مرتب کنیم» ،  این کار کاملا بی‌فایده است. چون اگر او پس از خوردن شکلات کاری انجام ندهد، شما هم هیچ کاری از دستتان بر‌نمی‌آید و خلع سلاح می‌شوید. از طرف دیگر اگر کودک شما یاد گرفته اول از شما چیزی را بگیرد، بعد کاری را انجام دهد، در واقع از شما باج می‌گیرد. تا حد ممکن اجازه ندهید که باجگیری از شما نتیجه داشته باشد.

پیشگیری

برای پیشگیری بهتر است همیشه خودتان قانونگذار باشید نه کودک.  در این صورت شما تعیین می‌کنید که اول باید رفتار انجام شود و بعد پیامد آن را ببیند، اما اگر قانون مشخصی وجود نداشته باشد، کودک، شما را به سمت باج دادن می‌کشاند.

سه نوع پاداش

پاداش‌ها یا مادی هستند( مثل پول یا هر چیزی که با آن به دست می‌آید مثل خرید توپ و عروسک) یا فعالیتی هستند (مثل بازی کردن با او) یا پاداش‌ها ضروری هستند (مثل تشویق‌های کلامی، بغل کردن و بوسیدن) بهتر است که والدین پس از انجام رفتار مطلوب، نوازش‌های کلامی و غیر کلامی ارائه بدهند و از پاداش‌های دیگر در ترکیب با پاداش‌های ضروری استفاده کنند.