سینمای کودک و نوجوان، چالشی بزرگ برای سینماگران

به گزارش کودک پرس، در آخرین جلسه از پاتوق فیلم کوتاه انجمن سینمای جوان اصفهان که با حضور صابر تتارچه، کارگردان فیلم بلاگر و عطیه سلطانی، کارشناس سینما، برگزار شد، سه فیلم با نام‌های «bekas» به کارگردانی kazan.kade، «هرس» به کارگردانی محمد همتی و «بلاگر» به کارگردانی صابر تتارچه به نمایش درآمد.

فیلم ساختن برای کودکان، ایستادن روی مین است

در ابتدای این نشست عطیه سلطانی، کارشناس سینما، منتقد و انیمیشن‌ساز کودک اظهار کرد: فیلم ساختن برای کودکان سختی‌های خاص خود را دارد. بسیاری از عناصری که در سینمای بزرگسال مانند بازیگری، گریم و طراحی صحنه به‌راحتی می‌تواند در خدمت فیلم قرار گیرد، در سینمای کودک سخت‌تر استفاده می‌شود. از طرفی به سینماگرانی که در حوزه کودک فیلم و انیمیشن می‌سازند، بها داده نمی‌شود، بنابراین ساختن فیلم به هرگونه‌ای در این حوزه ارزشمند است. فیلم ساختن در حوزه کودک و نوجوان مانند این است که درست روی یک مین ایستاده باشیم، هر لحظه احتمال خطا و آسیب شدید در فیلم‌نامه وجود دارد.

وی درباره فیلم bekas افزود: این فیلم ساخته سال ۱۹۹۰ و برنده جایزه اسکار فیلم دانشجویی است. کارگردان این فیلم هم از کردهای عراق است که از نه‌سالگی به استکهلم مهاجرت کرده است. فضای فیلم در شهری در کردستان عراق اتفاق می‌افتد. سال‌هایی نزدیک به سال‌های پس از جنگ ایران و عراق و آسیب‌های اجتماعی کودکان در آن اوضاع را روایت می‌کند.

این منتقد فیلم تصریح کرد: معتقدم اگر فیلمی یک دهه قبل یا بیشتر از آن ساخته شده است و هم‌اکنون ما آن را با لذت تماشا می‌کنیم، به‌طور قطع ویژگی‌های بسیار ارزشمندی در آن وجود داشته است. فیلم bekas پر از صحنه‌های شلوغ است و هدایت این تعداد بازیگر در آن بسیار کار سختی بوده است. با اینکه در این فیلم می‌توانیم وحدت سبک را مشاهده کنیم، اما کارگردان برای جذاب‌تر شدن آن از یک منحنی سینوسی استفاده کرده است. در این فیلم، سکون مشاهده نمی‌شود و برعکس پر از اتفاق است.

نگاه آسیب‌شناسانه، نگاهی در ساخت فیلم‌هایی درباره کودکان

وی با اشاره به صحبت یکی از تماشاگران حاضر در سالن ادامه داد: به لحاظ روایی قصه فیلم bekas قابل حدس است اما لحظاتش قابل حدس نیست. منطق‌های این فیلم به‌طور کامل کودکانه است و در هر لحظه‌اش غافلگیری کوچکی برای مخاطب دارد. با این حال فکر می‌کنم بخش‌هایی از فیلم می‌توانست بهتر رقم بخورد مانند صحنه مین که ظرفیت اینکه صحنه درام‌تری باشد را داشت.

سلطانی درباره فیلم «هرس» گفت: هرس فیلمی درباره کودک است. فیلم‌ساز با نگاهی آسیب‌شناسانه به آنچه شاید برای خود او یا همسالان پسرش اتفاق افتاده، پرداخته است. به‌طور قطع لایه‌های عمیق‌تر فیلم که با موسیقی، ترکیب صحنه و عناصر زیباشناسانه مانند کادرهای بسته، رقم خورده است برای مخاطب کودک و نوجوان درک نمی‌شود. فیلم‌ساز، درک کردن احساسات کودکان را به پدر و مادرها گوشزد می‌کند و تأثیر عاملی که به‌اصطلاح در فیلم آن را مرد شدن خطاب می‌کند را بر روحیه بچه‌ها تذکر می‌دهد.

ضعف در فیلم‌نامه، مشکل اصلی سینمای کودک و نوجوان

وی در ادامه صحبت‌های یکی از تماشاگران مبنی بر اینکه یکی از مشکلات‌های بزرگ فیلم‌های کودک و نوجوان ضعف در فیلم‌نامه است، خاطرنشان کرد: باید توجه کنیم نوشتن فیلم‌نامه چه درباره کودک باشد و چه برای کودک کار بسیار سختی است. بر اساس تجربه شخصی خودم نوشتن فیلم‌نامه فیلم کودک و نوجوان نسب به فیلم‌نامه فیلم بزرگسال، به توانایی‌های بیشتری نیاز دارد.

این کارشناس اظهار کرد: هر سه فیلم بر اساس واکنش بچه‌ها به دنیای بیرون ساخته‌شده بود، چراکه در فیلم کوتاه به علت کمبود زمان، دست فیلم‌ساز برای خلق کاراکتر و موقعیت‌های جدید بسته است.

وقتی فضای مجازی کودکی را از بچه‌ها می‌گیرد

صابر تتارچه، کارگردان فیلم بلاگر با اشاره به سختی‌های فعالیت در حوزه سینمای کودک و نوجوان اظهار کرد: کل فیلم را تنها در سه روز فیلم‌برداری کردیم. بازیگر کودکی که انتخاب کردم خود به نحوی بلاگر بود و با این فضا آشنایی داشت. در فیلم سعی نداشتم بگویم بلاگر بودن بد یا خوب است.

وی گفت: فیلم طی ۱۵ دقیقه در فضای داستانی رئال اتفاق می‌افتد. در فیلم از موسیقی استفاده‌نشده تا بار اجتماعی آن بیشتر به چشم بیاید. ایده ساخت فیلم از اینجا به ذهنم رسید که روزی به استودیوی فیلم‌سازی یکی از دوستانم رفتم و آنجا با یک دختربچه برخورد کردم که در حال عکاسی بود و در این حین دائم تلفنش زنگ می‌خورد و پشت تلفن داشت با کارگردان یا عوامل فیلم صحبت می‌کرد. وقتی با او شروع به حرف زدن کردم برایم توضیح داد که فردا صبح زود باید سر صحنه باشد و بسیار خسته است. آن لحظه داشتم به این فکر می‌کردم که دنیای کودکی این بچه در دنیای امروز چگونه دستخوش تغییر شده است و ایده ساخت بلاگر به ذهنم رسید.

کارگردان فیلم بلاگر ادامه داد: شروع به تحقیق درباره این موضوع کردم و متوجه شدم در سطح جهانی با این مشکل روبه‌رو هستیم و به این پدیده «کودکان کار مدرن» می‌گویند. قوانین بلاگر بودن و فعالیت در حوزه رسانه برای کودکان از سال ۲۰۱۹ به بعد در خارج از ایران بسیار پیچیده است. برای مثال بچه‌ها ساعت کار و حوزه فعالیت مشخصی دارند و قانون این اجازه را نمی‌دهد که کودکان هر محتوایی را ببینند و آن را تبلیغ کنند. اما ما با وجود فراگیر بودن این مسئله، در کشورمان دچار ضعف‌ها و خلأهایی در این حوزه هستیم.

آسیب از خانواده شروع می‌شود

وی درباره فیلم خود تصریح کرد: در فیلم سه عنصر خانواده، مدرسه و قانون‌گذاران، شخصیت اصلی کودک فیلم را تحت فشار قرار می‌دهند. در فیلم به‌طور کامل مفهوم آسیب از طریق خانواده محسوس است. مادر دارد کودک خود را بدون توجه به تأثیرات کارش درگیر دنیای مجازی و دروغین می‌کند. به نظرم درخشان‌ترین فیلم‌های درام فیلم‌هایی است که درباره عقده‌های خانوادگی ساخته می‌شود. در فیلم بلاگر مخاطب تا جایی با کودک همراه می‌شود و در آخر در داستان، بیشتر دلش برای مادر می‌سوزد.

تتارچه تأکید کرد: مسئله مهم در سینما و ادبیات ما جوان‌کشی است. ما تلاش نمی‌کنیم تا نسل بعد از خود را درک کنیم. پدر و مادرها در خیلی از مواقع کودکان خود را مجبور به دنبال کردن رؤیاها و آرزوهای خودشان می‌کنند، این کار باعث از بین رفتن خلاقیت در روحیه بچه‌ها می‌شود.

به گزارش ایمنا، پاتوق فیلم کوتاه انجمن سینمای جوان اصفهان با حمایت دفتر تخصصی سینمای شهرداری اصفهان، مجموعه سیتی‌سنتر، اطلس فیلم ایرانیان و شرکت اسنپ، به مدت سه ماه در سالن شماره ۶ پردیس سینمایی سیتی‌سنتر اصفهان برگزار می‌شود. علاقه‌مندان به کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به صفحه مجازی پاتوق در اینستاگرام به نشانی esfahanshortfilmclub مراجعه کنند.

همچنین مخاطبان می‌توانند با استفاده از کد تخفیف PATOQ۴۰ از ۴۰ درصد تخفیف اسنپ برای شش بار رفت‌وآمد به پاتوق فیلم کوتاه انجمن سینمای جوان اصفهان بهره‌مند شوند.