سیر تحول ادبیات کودک و نوجوان در کشور و معرفی اشخاص موثر در این روند

به گزارش کودک پرس ، کمال شفیعی شاعر کودک و نوجوان در خصوص وضعیت ادبیات کودک و نوجوان پس از انقلاب اسلامی گفت: شعر کودک و نوجوان قبل و پس از انقلاب اسلامی دارای یک رویه بود؛ آنچه را که محمود کیانوش در این حوزه  پیش از انقلاب تعریف کرد شاعران پس از انقلاب  ادامه دادند اما با جوانان شاعری مثل قیصر امین پور، بیوک ملکی،مصطفی رحماندوست و ناصر کشاورز  ادبیات کودک و نوجوان متحول شد و در حوزه داستان افرادی مانند فرهاد حسن زاده و عبدالمجید نجفی باعث تحول در ادبیات کودک و نوجوان شدند بطوریکه از روند کندی پیش از انقلاب فاصله گرفت و در زمینه  فرم، محتوا و سوژه یابی هم تغییر کرد.

وی افزود: در گذشته ادبیات کودک و نوجوان جنبه تعلیمی داشت و از باید‌ها و نباید‌ها صحبت می‌کرد، اما امروز به شکل دیگری در فضا و هستی کودک و نوجوان وارد می‌شود و می‌توان جنبه‌های دیگری را برای آن تصور کرد. در آثار بعضی شاعران مانند «افشین اعلاء» شعر کودک و نوجوان حال و هوای شعائر دینی به خود گرفت البته به این معنا نیست که در آثار دیگران شعائر دینی و انقلابی وجود ندارد.

این شاعر کودک و نوجوان گفت: در مجموع نسل شاعرانه دهه ۶۰ که پاتوقشان در کیهان بچه‌ها بود، تغییر شگرفی در ادبیات کودک و نوجوان ایجاد کردند.

شفیعی با بیان اینکه فضای مجله کیهان بچه‌ها در همه عرصه‌های کودک و نوجوان تاثیرگذار بود، اظهار داشت:  تلاش‌هایی در زمینه ادبیات کودک و نوجوان پس از مشروطه انجام شد؛ ساختاری را که باغچه بان و محمود کیانوش در ادبیات کودک و نوجوان ساماندهی کردند عمومیت بیشتری پیدا کرد و به عنوان یک ژانر جدی شناخته شد که این نتیجه تلاش‌های بیوک ملکی، مصطفی رحماندوست، قیصر امین پور و افسانه شعبان نژاد بود.

وی ادامه داد:شعر در لایه‌های بیشتری در جامعه نفوذ کرد و به جز سرایش شعر، بازنوشتن داستان اتفاقات، تنوع و گستردگی مخاطب، فضای تازه برای پژوهش‌های علمی و نقد و بررسی آثار شکل گرفت.

شفیعی با اشاره به اینکه سیر ترجمه‌ها در زمینه ادبیات کودک و نوجوان منظم‌تر و  تعامل و ارتباط با ادبیات جهان ایجاد شد، بیان کرد: ادبیات کودک و نوجوان به نمایشگاه‌های بین المللی کتاب در خارج از کشور مانند نمایشگاه کتاب فرانفکورت عرضه شد که جوایزی مانند  جایزه بولونیا را کسب کرد.

وی ادامه داد:تنوع و گستردگی میزان تصاویر و تصویرگری در ادبیات کودک و نوجوان نقش پررنگ تری به خود گرفت و باعث شد اتفاق مبارکی در این عرصه بیفتد. این ادبیات در دهه ۶۰ گسترده‌تر شد و نسلی پرسشگر مانند مهدی مرادی، مریم اسلامی، آتوسا صالحی و بسیاری افراد دیگر در ادبیات کودک و نوجوان به وجود آمد. تعداد این افراد گسترده‌تر شد و افرادی مانند غلامرضا بگتاش و عباسعلی سپاهی به این عرصه وارد شدند و تنوع در قالب مضامین، اوزان شعری و فضا‌های بسیار دیگری در ادبیات کودک و نوجوان مطرح شد.

وی ادامه داد: برخی چهره‌ها در ادبیات کودک و نوجوان یک فروغ و ظهور متفاوتی را نشان می‌دهند. این فروغ و ظهور متفاوت اتمسفر این عرصه را تغییر می‌دهد؛ برخی مانند محمود پور وهاب در قم این تغییر را رقم زدند. امروز ادبیات کودک و نوجوان پایگاه‌های خوبی در استان‌های مختلف دارد. استان همدان خاستگاه ادبیات کودک و نوجوان است و استان‌های قم، گیلان، سمنان و شهر مشهد هم از دیگر پایگاه‌های این  ادبیات هستند. این  نشان می‌دهد که تا چه حد گستردگی و تنوع در این عرصه وجود دارد. حضور رشته ادبیات کودک و نوجوان در سطح دانشگاهی آن هم در مقطع کارشناسی ارشد نشان دهنده بالندگی ادبیات کودک و نوجوان در کشور است و هم اکنون نیاز داریم مقطع دکترای این رشته هم در دانشگاه‌های کشور ایجاد شود.

این شاعر کودک و نوجوان با اشاره به اینکه ادبیات کودک و نوجوان ما با توجه به عمر پنجاه، شصت ساله اش توفیقاتی را به دست آورده و جوایزی را کسب کرده است، اظهار داشت: ادبیات کودک و نوجوان به ترجمه آثار شاعران و نویسندگان این حوزه به زبان‌های دیگر نیاز دارد. ادبیات کشور‌های دیگر در سطح مطلوب به زبان فارسی ترجمه می‌شود اما میزان ترجمه آثار ما به زبان‌های دیگر ناچیز است. اگر این کتاب‌ها به درستی ترجمه شود، بیش از پیش شاهد موفقیت‌های ادبیات کودک و نوجوان در سطح جهان خواهیم بود.

 

 

وی ادامه داد:ادبیات ما در دهه ۳۰ و ۴۰ با پیدایش نیما یوشیج جهش پیدا کرد و از سطح کار‌های بازگشت ادبی فراتر رفت. ادبیات بزرگسال ما در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ چهره‌های زیادی را در کنار ژانر‌ها و ساخت‌های جدید به جامعه ادبی معرفی کرد اما دهه ۶۰ را می‌توانیم نقطه طلایی ادبیات کودک و نوجوان بدانیم و امروز که در دهه ۹۰ هستیم ادبیات کودک و نوجوان جایگاه خود را با قدرت پیدا کرده است.

شفیعی با اشاره به اینکه باید جایگاه ادبیات کودک و نوجوان در عرصه ادبیات تعریف شود، تصریح کرد: باید جایزه ملی برای ادبیات کودک و نوجوان داشته باشیم تا آثار این حوزه در طول یک سال بررسی شود و این ادبیات به عنوان یک نوع ادبی پذیرفته شود. به مسائل تئوریک ادبیات کودک و نوجوان پرداخته و برای آن ساختار‌هایی فراهم شود. کتاب در زمینه ادبیات کودک و نوجوان بیشتر از پیش تالیف شود و در دسترس مخاطبان قرار بگیرد.