راستی: حال زبان فارسی خوب نیست/ ویراستار ادبی نجات‌دهنده قصه‌های معیوب است
مجید راستی در دومین نشست تخصصی «ویرایش ادبیات کودک و نوجوان» با یبان اینکه حال زبان فارسی خوب نیست، بهترین شکل ویراستاری ادبیات کودک را ویرایش ادبی عنوان کرد و گفت: ویراستار ادبی نجات دهنده قصه‌های معیوب است.
به گزارش کودک پرس ، دومین نشست تخصصی «ویرایش ادبیات کودک و نوجوان» با محوریت «بررسی شیوه‌نامه‌های موجود» با حضور جمعی از ویراستاران کتاب کودک، عصر یکشنبه (26 خرداد 1398) در موسسه خانه کتاب برگزار شد.
در ابتدا دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی، در این مراسم به مشکلات و دغدغه‌های حوزه ویراستاری اشاره کرد و گفت: هنوز مجموعه‌ای نداریم که در حوزه زبان فارسی مطالبه‌گر و مدعی‌العموم باشد. نهادهای دولتی کم و بیش وظایف خودشان را انجام می‌دهند اما مطالبه‌گری اتفاق نمی‌افتد.
مهدی صالحی، با بیان اینکه یکی از جاهایی که باید مطالبه‌گری در آن صورت گیرد ویرایش کتاب‌های کودک و نوجوان است، افزود: ما باید اوضاع موجود را بررسی کرده و در مقابل خرابی‌ها صبوری نکنیم و تلاش کنیم انجمنی ایجاد کنیم و برای زبان فارسی مطالبه داشته باشیم.
این ویراستار افزود: در این راستا انجمن ویرایش و درست‌نویسی درحال ایجاد پویش‌های مردمی برای مطالبه‌گری در حوزه زبان فارسی است. مثلا در حوزه زبان و ادبیات کودک و نوجوان ما می‌توانیم از نهادهای مربوطه مانند صدا و سیما، آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه زبانی که با کودکان صحبت می‌کنند، کتاب‌هایی که تبلیغ می‌کنند و مجوزی که به آثار کودک و نوجوان می‌دهند، مطالبه‌گری کنیم.
وی با بیان اینکه امروزه اغلب بچه‌ها در مهدکودک‌ها یا دبستان، ترانه‌های غیرمجاز را حفظ می‌کنند و می‌خوانند، افزود: این درحالی است که اغلب موسیقی‌های مجاز و غیرمجاز امروزی از نظر ابتذال زبانی و موسیقیایی از هم سبقت می‌گیرند و ما باید نقدهای منسجم داشته باشم.
صالحی گفت: تا به‌حال هیچ اتفاقی درمقابل ایرادهای ویرایشی کتاب‌های درسی و کتاب‌های ادبیات کودک و نوجوان رخ نداده است. ما در این زمینه نقد منسجم نداریم. همه نقدها جسته و گریخته است. باید کاری کنیم نقدها منسجم باشد و کمک کنیم محصولی تولید شود که از نظر زبانی بتوانیم از آن دفاع کنیم.
حسن اسماعیلی طاهری، از پژوهشگران حوزه کودک و نوجوان، سخنران بعدی این نشست بود. وی با بیان اینکه آثاری که تا به حال در زمینه ویرایش ادبیات کودک تولید شده، پراکنده بوده، گفت: ما می‌خواهیم شیوه‌نامه مدونی برای ویرایش ادبیات کودک درنظر بگیریم تا پدیدآورندگان ادبیات کودک بتوانند به آن مراجعه کنند. برای این کار ابتدا باید شیوه‌نامه‌های موجود را بررسی کنیم و شیوه‌نامه آکادمیک و علمی اولیه‌ای را تهیه کرده و برای بازبینی در اختیار صاحب‌نظران قرار دهیم تا در نهایت شیوه‌نامه قابل قبولی را تدوین کنیم که اغلب صاحب‌نظران روی آن اتفاق نظر داشته باشند.اسماعیلی طاهری در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره ایرج جهانشاهی، آموزگار، نویسنده، مترجم و ویراستار ادبیات کودکان و نوجوانان، پرداخت و با قرائت بخش‌هایی از شیوه‌نامه او به بررسی و نظرسنجی درباره آن پرداخت.
مجید راستی، نویسنده کودک و نوجوان، نیز در بخش دیگری از این نشست بیان کرد: جهانشاهی یکی از مهم‌ترین افراد در ادبیات کودک و نوجوان است و قدم‌هایی برداشته که در زمان خودش خیلی تاثیرگذار و مهم بوده است. معمولا تجربیات و آموخته‌ها دست به دست هم می‌دهند تا در هر زمانی پایگاهی برای ادبیات کودک ایجاد شود، همانگونه که جهانشاهی در زمان خودش این کار را انجام داد.
نویسنده «این سر دنیا، آن سر دنیا» در ادامه بیان کرد: اگر امروز بخواهیم نوشته‌های جهانشاهی را بررسی کنیم شاید ضعف‌هایی دیده شود که امروزه بتوان آن‌ها را برطرف کرد و متن جدیدی تولید کرد. اما این متن هم 50 سال پیش دارای ضعف‌های مختلفی خواهد بود. مثلا جای تخیل در بخش‌هایی از متنی که خوانده شد خالی است درحالی‌که به نظر من دو اصل زبان و تخیل هستند که ادبیات کودک را از بزرگسال تفکیک می‌کند.
این نویسنده با بیان اینکه حال زبان فارسی خوب نیست، گفت: دانسته و ندانسته بلاهای زیادی از سوی نهادهای مختلف بر سر زبان فارسی آمده است مثلا صدا و سیما که یکی از پایگاه‌های زبانی ماست، و ترویج عمومی انجام می‌دهد، معیوب است.وی در ادامه بیان کرد: توجه به حوزه زبانی در ادبیات کودک یکی از ویژگی‌های لازمی است که باید وجود داشته باشد و ویراستار می‌تواند کمک کند این زبان سالم‌تر باشد. اما ویراستاری می‌تواند این کار را انجام دهد که ادبیات کودک را بشناسد نه اینکه فقط متخصص ویراستاری باشد. ویراستار کودک قبل از ویراستار کودک بودن باید با ادبیات کودک آشنا باشد چون فقط بخشی از ادبیات کودک به زبان برمی‌گردد و بخش دیگر آن مضمون و ساختار است.
ویراستار ادبی نجات دهنده قصه‌های معیوب است
خالق «ماجراهای فندق و پسته» بهترین شکل ویراستاری را ویرایش ادبی عنوان کرد و گفت: در ویرایش ادبی، ویراستار هم ساختار ادبی را اصلاح می‌کند و هم زبان را. کار بر روی زبان، شکل جزئی ویراستاری است و شکل کلی آن ویرایش ادبی است و می‌توان گفت که ویراستار ادبی نجات دهنده یک قصه معیوب است.
وی یادآور شد: یکی از نکاتی که ادبیات کودک امروز در کنار تخیل و فانتزی که از واجبات قصه کودک است، نگاهی است که نویسنده می‌تواند به قصه و نوشته‌اش داشته باشد. نگاه همگرا و واگرا در این زمینه اهمیت زیادی دارد. اگر واگاریی را دنبال کنیم پرسش‌هایی طرح می‌کنیم که بچه را به فکر کردن وادار کند. اگر قصه‌هایی که می‌نویسیم به بچه‌ها کمک کند با این نگاه بزرگ شوند، خودشان آینده‌شان را خواهند ساخت و روحیه پرسشگری و مطالبه‌گری در سایه این واگرایی اتفاق می‌افتد. اما اگر از نوع همگرا باشد آینده را دیگران باید برایشان بسازند.
به گفته راستی، ویراستار خوب کسی است که حوزه کاری‌اش را خوب بشناسد. ویراستار هم مثل نویسنده هرقدر بتواند به ایجاز کار کمک کند و از جملات کوتاه‌تر استفاده کند، کیفیت کار افزایش می‌یابد.
ارسال دیدگاه