چرا ارشاد دستورالعمل های محدودیت زای خود را ابلاغ نمی كند؟
سید مهدی صاحب آل فصول، مدیر نشر نوشته و ناشر تخصصی ادبیات كودكان، روانشناسی و علوم تربیتی در رابطه با وضعیت نشر كتاب كودک و نوجوان در اصفهان معتقد است: ساز و كار نشر كتاب كودک نیازمند نوعی ظرافت و تخصص ویژه است، زیرا باید برای ادبیات كودک ملاحظاتی را رعایت كرد كه اکنون در حیطه نشر بزرگسال با این نوع از ملاحظات روبه رو نیستیم. صاحب فصول با اشاره به وجود بعضی از مسائل محدودیت زا بر سر راه نشر كتاب كودک در اصفهان ادامه داد: در اصفهان به خاطر بعضی از مسائل، همچون تاخیر در كارشناسی كتاب و نوعی نگاه سلیقه ای در انتخاب و تایید آثار توسط اداره ارشاد، ما با فرآیندی زمانبر روبه رو هستیم كه مشكلات عدیده ای را در روند تولید این كالای فرهنگی ایجاد كرده است، در واقع ممكن است این محدودیت از سوی نهاد اعمال‌كننده منطقی به نظر برسد، اما از نظر ما اینطور نیست. وی با انتقاد از عدم ابلاغ دستورالعمل های خاص ارشاد در این زمینه تاكید كرد: مشكل ما این است كه از محدودیت ها و دستورالعمل های ارشاد بی اطلاعیم و ارشاد نیز این دستورالعمل ها را به ما ابلاغ نمی كند تا خودمان در روند كار، آنها را اعمال كنیم و بدین طریق گرفتار نگاه سلیقه ای نشویم. این ناشر اصفهانی با اشاره به مشكلات ابزاری در روند تولید كتاب كودک تصریح كرد: آنچه در این زمینه بسیار مهم است، ابزار كار ادبیات كودک است كه متاسفانه در اصفهان با مشكلات زیادی روبه رو است، مشكلاتی كه بیش از هرچیز از نبود نیروهای متخصص در زمینه های تصویر گری، پردازش گری، تولید محتوا و پخش كتاب حكایت دارد. وی با مهم و اساسی خواندن مساله پخش كتاب ادامه داد: بزرگ ترین مشكل ما پس از تولید كتاب، معضل پخش كتاب است؛ چرا كه نبض پخش كتاب در تهران می‌زند و ناشر اصفهانی نیز باید امتیازات زیادی برای پخش تهران قائل شود كه این مساله هم با در نظر گرفتن وضعیت فعلی نشر، موجب شده است مشكلات بسیاری بر سر راه ناشرین شهرستانی قرار گیرد. مدیر نشر نوشته افزود: اما با وجود تمام مشكلات فرا رو، به نظر من اصفهان نسبت به شهرهای دیگر، غیر از تهران، از روند روبه رشدی در تولید و نشر كتاب كودک برخوردار بوده است، اما در كنار فعالیت‌های حرفه‌ای نیز باید از بعضی از ناشران نامتخصص و سودجو نام برد كه بدون توجه به استانداردهای خاص این موضوع به این حوزه ورود كرده و صدمات جبران ناپذیری را به سیر تكامل رشد علمی و هنری كودكان وارد ساخته اند كه باید بدون شک از سوی نهادهای متولی همچون گروه‌های مردم نهاد و اداره ارشاد پیگیری شود.
بزرگان باید بپسندند تا كودكان بخوانند!
مرتضی ثابت قدم، مدیر انتشارات فرهنگ مردم و ناشر كتب ادبی، روانشناسی و كودک و نوجوان درباره وضعیت فعلی نشر كتب كودک و نوجوان در استان اصفهان گفت: اگر ما بخواهیم آثار تولیدی در این زمینه را در دوبخش تقسیم بندی كنیم، می توان گفت كه یک بخش درباره كودكان است و بخش دیگر برای كودكان. وی در توضیح هدف این تقسیم بندی افزود: آنچه درباره كودكان نوشته می شود، كتاب هایی است در رابطه با چگونگی رفتار با كودكان برای والدین، مربیان و معلمان و آنچه برای كودكان به رشته تحریر در می آید، كتاب هایی است با محتوای داستان و شعر و تصاویری مرتبط كه توسط كارشناسان و فعالان متخصص در این حوزه تولید می شود و اساس آن برمطالعات گسترده و عمیقی در هر دو حوزه استوار است و آثار خوب بسیاری در این زمینه تولید شده است. این فعال فرهنگی در ادامه با اشاره به ضعف عمده تولید محتوا و تصویر در كتب این رده سنی افزود: این ضعف مشترک، چیزی است كه نه تنها در اصفهان، بلكه در سراسر ایران قابل مشاهده است و نسبت مستقیمی با درک تولیدكننده این آثار دارد، چرا كه تا ما از دنیای كودكان باخبر نباشیم و تا خودمان كودكی نكرده باشیم، به هیچ عنوان متوجه نیازهای كودک و نوجوان در رده های مختلف سنی نخواهیم شد. ثابت قدم با تاكید بر مساله فروش در بازار اذعان كرد: متاسفانه بسیاری از ناشران این حوزه به دلیل نگاهی كه به بازار دارند، شیــــوه ای را در طراحی و تولید اختیار می كننـــد كه بســــیار پرزرق و برق اســــت و هدف آنان هم بیشتر جذب والدین است نه كودكان، بنابراین دركی از تصویرگری كودكانه برای كودكان ندارند؛ چرا كه منطق آنها، منطق فروش بیشتر است. او با اشاره به این ضعف عمده و مقایسه با نمونه های مشابه خارجی افزود: چنانچه شما به سراغ ادبیات كودک و نوجوان در كشورهای مختلف بروید، متوجه خواهید شد كه كارهای جیغ، رنگ و لعاب دار و رئال ندارند و به واقع توانسته اند واقعیت‌ها را از دریچه درک كودكانه روایت كنند و برای همین ممكن است خیلی از چیزها به نظر ما واقعی نرسد، اما تخیل كودكان را به بهترین نحو ممكن بارور كند؛ زیرا آنها ادبیات كودكان را برخلاف ما بسیار جدی گرفته و تمام قد در دفاع از آن ایستاده اند؛ چیزی كه متاسفانه در اصفهان و ایران دیده نمی شود، چون به نظر من كسی آن را جدی نمی گیرد و به قولی تنها دلی كار می كنند و نه تخصصی. این ناشر اصفهانی ادامه داد: پس از مبحث ضعف تصویرگری باید به مبحث ضعف تولید محتوا بپردازیم و به این مساله اشاره كنیم كه بعضی ها فكر می كنند با به نثر درآوردن داستان های سخت و پیچیده شاهنامه و مثنوی می توانند كودكان را كتاب خوان كنند، درحالیكه اصلا به فكرشان هم نمی رسد كه یک كودک به هیچ عنوان از این كلمات و تصاویر در زندگی روزمره خود استفاده نمی كند. مدیر انتشارات فرهنگ مردم با تاكید بر مبحث اخذ مجوز از ارشاد گفت: خوشبختانه در این سال ها بامشكل خاصی روبه‌رو نبوده ایم، اما از طرف دیگر هم با اعطای مجوز به هر اثر بی كیفیتی كه به نام كودكان ارائه می شود، به شدت مخالفیم و انتظارمان از اداره ارشاد این است تا به بعضی از آثار ضعیف اصلا مجوز داده نشود. البته، این موضوع نیز نباید موجب شود هركتابی كه از ارشاد مجوز می گیرد، كتاب مورد تاییدی است، چرا كه به نظر ما ممیزین واقعی مخاطبان و ناشران هستند؛ آنهایی كه به هنگام تولید و خرید به این نكته می اندیشند كه آیا این كتاب ارزش تولید و خریده شدن را دارد یا خیر؟
خانه ای امن برای مطالعه كتاب باكیفیت، حق همه كودكان جهان است
نهضت قریشی‌نژاد، عضو هیات موسس و رییس هیات‌مدیره انجمن دوستداران ادبیات كودک و نوجوان كه در زمینه ترویج كتاب خوانی در میان كودكان فعالیت می كند، در رابطه با وضعیت مطالعه این دست از كتاب ها گفت: ما در این انجمن همواره نمایشگاهی از كتاب های برگزیده حوزه ادبیات كودک و نوجوان را برگزار می كنیم و هدف ما از این نمایشگاه، معرفی كتاب های برگزیده در حوزه مطالعات كودک و نوجوان به والدین، مربیان، معلمان و كودكان است؛ به شیوه ای كه بر هر كتابی كه دست بگذارند، آن كتاب از استانداردهای لازم این حوزه برخوردار خواهد بود. وی با اشاره به پوشش مطالعاتی این مركز از نوزاد تا والدین افزود: كتاب های این مركز به شیوه ای دسته بندی شده است كه ما می توانیم بنا بر تولیدات مختلف ناشران در زمینه‌های تربیتی، ادبی و علمی، اعضای این مركز را از طریق برگزاری كلاس‌های كتابخوانی و معرفی تولیدات این حوزه اقناع كرده و پرورش دهیم. قریشی نژاد با اشاره به كتاب های منتشر شده در حوزه كودكان و نوجوانان در اصفهان اظهار كرد: نشر نوشته تعدادی از كتاب های خود را به این انجمن اهدا كرد كه بسیاری از آنها در سطح خوبی قرار دارد، همچنین تعدادی كتاب خوب دیگر كه انتشارات نقش مانا در این زمینه منتشر كرده بود و در زمینه كتاب هایی برای كودكان می توانم از نشر آموخته یاد كنم، ولی به طور عمده، با تمامی ناشران كشوری فعال در این حوزه مرتبط هستیم. عضو هیات موسس انجمن دوستداران ادبیات كودک و نوجوان با اشاره به این نكته كه ادبیات كودک و نوجوان ایران در جهان در سطح بسیار خوبی قرار دارد، اضافه كرد: توجه داشته باشید كه ما هم اكنون دارای تاریخ ادبیات كودكان و نوجوانان در دو مجلد هستیم و همواره در هیات مدیره سازمان بین المللی كتاب برای نسل جوان، نماینده ای داشته ایم كه هم اكنون نیز خانم زهره قاینی، مبدع طرح بامن بخوان و بنیانگذار موسسه پژوهشی ادبیات كودک و نوجوان، عضو این هیات مدیره هستند؛ بنابراین سطح ادبیات كودک و نوجوان ایران قابل اعتناست. وی در پاسخ به این سوال كه خلأ ادبیات كودک و نوجوان در زمینه نشر در اصفهان و ایران نوعی نزول كیفی را در دنبال داشته است، افزود: در این زمینه به جای واژه خلأ باید از نوعی انباشت كتاب‌های بی‌كیفیت، ارزان و نامطلوب به دلیل سلایق بازاری یاد كرد و ادامه داد: در زمینه طرح بامن بخوان ما توانسته ایم به جایزه ترویج كتابخوانی آساهی، كه معتبرترین جایزه در زمینه ترویج مطالعه آثار كودكان و نوجوانان است، دست یابیم و بد نیست بدانید كه شعار این جایزه این بوده است: «كتاب باكیفیت حق همه كودكان جهان است.»
حق منع نشر و اعمال سلیقه شخصی، عقیدتی و علمی نداریم
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان در رابطه با جایگاه اصفهان در زمینه نشر ادبیات کودک و نوجوان اظهار داشت: اصفهان در حوزه نشر ادبیات کودک و نوجوان به نسبت کشور، پس از تهران در جایگاه بسیار خوبی قرار دارد و ما در سال های اخیر شاهد فرایند رو به رشدی در این زمینه بوده ایم. حبیب رضا ارزانی با اشاره به تسهیلات موجود در زمینه نشر آثار مرتبط با حوزه کودک و نوجوان در اصفهان ادامه داد: شاید بعضی از مولفان به دلیل برند بودن نام پایتخت، آثار خود را برای چاپ به دست ناشران تهرانی می سپارند، اما باید به این نکته اشاره کنم که استان اصفهان در حوزه بررسی و داوری آثار برای اخذ مجوزات لازم، به صورت مستقل عمل می کند، این در حالی است که بسیاری از شهرهای کشور به دلیل عدم احراز صلاحیت علمی کارشناسان خود، همچنان به پایتخت وابسته هستند. حجت الاسلام ارزانی با اشاره به حساس بودن این حوزه از نشر و سیر روند اخذ مجوز برای این آثار افزود: وزارت خانه در زمینه ممیزی آثار کودک و نوجوان حساسیت ویژه ای را قائل است؛ چرا که باید این آثار از وجوه گوناگونی توسط کارشناسان که معمولا از درجات علمی بالایی چون دکترای ادبیات کودک و نوجوان برخوردارند، مورد بررسی قرار گیرد. این موضوع در حالی مطرح می شود که ناشران از نوعی نگاه سلیقه ای در تایید یا رد آثار ارائه شده به ارشاد سخن گفته اند . اما مدیر ارشاد، با اشاره به مواد و تبصره های موجود در سایت وزارت خانه تصریح کرد: بررسی این آثار به شیوه ای انجام می شود که با مسائلی چون وحدت ملی، مذهبی و زبانی کشور منافات نداشته باشد و همچنین تبلیغ کننده ایدئولوژی یا اندیشه خاص و تضییع کننده آبرو و اعتبار اقوام مختلف کشور نباشد.
وی در ادامه با اشاره به انباشت بازار از کتاب های بی کیفیت در حوزه کودک و نوجوان اذعان کرد: بررسان ما حق اعمال نظرات شخصی، علمی و عقیدتی خود را در رابطه با آثار مورد ارزیابی ندارند و چنانچه این آثار با ضوابط برشمرده منافاتی نداشته باشد، به آنها مجوز نشر اعطا می شود. همچنین وی تصریح کرد: اداره ارشاد حق منع نشر ندارد.
ارسال دیدگاه